39 (410)

Zadania własne i zlecone realizowane są przez organy jednostek samorządu terytorialnego w różny sposób i przy użyciu różnych środków prawnych. W grę wchodzi uchwalanie miejscowych przepisów prawnych oraz podejmowanie uchwał w wielu sprawach indywidualnych (np. majątkowych). Jest to także tworzenie programów gospodarczych, uchwalanie budżetu i planu zagospodarowania przestrzennego, wydawanie decyzji administracyjnych, zawieranie umów i porozumień. wydawanie opinii, wykonywanie kontroli oraz innych działań prawnych i administracyjnych przewidzianych przez ustawy i przepisy niższej rangi. Zadania samorządu są też realizowane przez tworzenie i prowadzenie samorządowych jednostek organizacyjnych, zakładów, zakładanie spółek komunalnych, gospodarowanie majątkiem. Prowadzenie przez samorząd terytorialny działalności gospodarczej jest ograniczone w zasadzie do działalności gospodarczej ze sfery użyteczności publicznej.

2. Samorząd gminny

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.. dalej również jako ustawa gminna) mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Na pojęcie gminy składa się zgodnie z art. 1 ust. 2 cytowanego artykułu zarówno wspomniana wspólnota samorządowa, jak i odpowiednie terytorium. Gminna wspólnota samorządowa obejmuje więc z mocy samego prawa mieszkańców gminy osiadłych na terytorium gminy. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, posiada osobowość prawną, jej samodzielność podlega ochronie sądowej. Mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (przez wybory i referendum) lub za pośrednictwem organów gminy (rady gminy, wójta, burmistrza, prezydenta miasta).

Jako podmiot prawa gmina tworzona jest w drodze odpowiedniej procedury i w formie przewidzianej prawem. Nie jest ona instytucją autonomiczną w stosunku do państwa, wyodrębnioną z ram państwowego porządku prawnego. Jednocześnie jest formą administracji zdecentralizowanej. W zakresie wykonywania zadań własnych podlega ona jedynie ustawom, nie zaś wytycznym i poleceniom służbowym. W tym zakresie odróżnić należy położenie prawne samorządu gminy (jako jednostki samorządu terytorialnego) od sytuacji organów administracji rządowej (np. wojewodów, urzędów rejonowych działających do końca 1998 r., urzędów skarbowych), które są elementami scentralizowanej administracji rządowej. zobowiązanymi do stosowania nie tylko ustaw, ale także poleceń służbowych i wytycznych.

Zgodnie z art. 4 ustawy o samorządzie gminnym tworzenie, łączenie, podział i znoszenie gmin. ustalanie ich granic i nazw oraz siedzib władz na •CP**ł* w drodze rozporządzenia Rady Ministrów. Wydanie takiego rozporządzenia wymaga zasięgnięcia opinii zainteresowanych rad i innych organów oraz prae-