63 (193)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©WydawnictwoWAM. Kraków 2005

63j

KONFLIKT WOKÓŁ ISTOTY NAJWYŻSZEJ

stycznych wersji teologii. Jedyny nie-teolog zaliczany do tradycji etnofilozoficznych, badacz Nuerów Evans-Pritchard, także został uznany przez p’Biteka za religijnie zainspirowanego. Jego zdaniem Evans-Pritchard przyrównał Kwoth Nhiala do izraelskiego Jahwe i uznał, że Nuerowie są monoteistami, ponieważ był pod przemożnym wpływem swej konwersji na katolicyzm. p’Bi-tek pokazuje też jak relacje misjonarzy z Afryki tworzyły wynikłą z nieporozumienia fikcję:

W 1911 r. włoscy katoliccy kapłani zadali grupie starszyzny Aczoli pytanie: „Kto was stworzył?” Ponieważ jednak w języku luo nie ma odrębnego słowa „tworzyć” bądź „stworzenie”, zadane pytanie brzmiało dosłownie: „Kto nadał wam formę?”. W tej postaci było ono jednak niepojęte i bezsensowne, ponieważ każdego człowieka formuje i rodzi matka. Starsi odpowiedzieli więc, że nie wiedzą kto. Misjonarze, niezadowoleni z odpowiedzi zaczęli nalegać, żeby odpowiedziano im zgodnie z oczekiwaniami. Wówczas jeden ze starszyzny przypomniał sobie, że czasami ludzie po narodzinach chorują na słoniowaciznę albo gruźlicę kości, przez, co ulegają zniekształceniom postaci i przybierają zdumiewające formy. Starzec odpowiedział więc:

-Rubanga kształtuje formę ludzi.

Aczoli nazywali Rubangą złego ducha, który, zgodnie z ich wierzeniami, zsyła na ludzi choroby, po których wyrasta garb albo odkształca się ciało. Natomiast w sprawozdaniach i kazaniach misjonarzy zaczęło pojawiać się stwierdzenie, że Rubanga jest niebiańskim ojcem, który stworzył Aczoli.

Inny podobny przykład podaje Edwin W. Smith. Plemię Bena nazywa Najwyższą Istotę Mulungu, ale słowem tym posługują się jego członkowie w bardzo różnych kontekstach. Na przykład: o posiadanym przez sie-