68 (174)

RELIGIE CZARNEJ AFRYKI ©WydawnictwoWAM. Kraków 2005

AFRYKA - RÓŻNORODNOŚCI JEDNOŚĆ

związek Aminy i Tenga u Dogonów, Pemby i Musso K.o-roni u Bambara, Nyame i Asase Jaa u Aszantów, Uwum-bora i Kiting u Konkomba. „W znaczeniu religijnym ziemia jest u ludów afrykańskich bóstwem, duchem, źródłem i zasadą życia, płodności, pomyślności i bogactwa”³⁴. Często nie ma swojej boskiej personifikacji, mimo to pozostaje podstawową siłą sakralną, rodzicielką i żywicielką wszystkich istot. Pozostaje gwarantem stałości i prawdy, w jej imię składa się przysięgi, ona też zapewnia płodność pól i kobiet, zabezpieczając ciągłość rodową.

W XIX-wiecznym religioznawstwie próbowano uporządkować wielość upostaciowień boskości szukając ich najwcześniejszych źródeł. Twierdzono więc, że polite-izm jest przekształceniem pierwotnych kultów totemicznych, produktem dcifikacji dusz ludzkich, zwłaszcza słynnych przodków, bądź uporządkowaniem person i fi-kowanych elementów przyrody. Spory wokół pierwotnych form bogów przeszły do XX-wiecznej afrykanisty-ki. Badacze radzieccy jeszcze w pracy z 1986 r.³⁵ zwracali uwagę na szczególną rolę owadów w religiach Afryki, np. na wyjątkową pozycję modliszki (Cagn, /Kaggen) u Buszmenów. pająka Anansi u ludów Akan, pszczoły jako wcielenia Bogini Matki w Etiopii czy wreszcie skarabeusza w Egipcie. Na pośrednim poziomie między totemizmem a politcizmem sytuowali różnorodne kulty zwierzęce, jak powszechny kult węża w Afryce Zachodniej, słonia u Pigmejów, lamparta u lu-^;J H. Zimoń, Afry kańskie wartości duchowe i religijne, [w:] Dialog wiądzyreH-gijny, H. Zimoń (red.]. ..Studia Religiologicznc" nr 6. Lublin 2004, s. 167.

^M TpaómiuoHHbie u cunKpeAuwecKue peimuu A<J>puKU, A.A. TpoMbiKo [po] Mockbo 1986.