67 (177)

Analiza wykorzystania majątku trwałego 69

- wskaźnik produkcyjnego wykorzystania czasu pracy (inaczej wskaźnik wykorzystania nominalnego czasu) jako stosunek faktycznego (efektywnego) czasu pracy maszyn do nominalnego czasu ich pracy (T„):

n

(3.23)

- wskaźnik przestojów maszyn i urządzeń będący relacją czasu przestojów (T_p) do czasu nominalnego:

T

n

(3.24)

Wskaźnik przestojów jest wskaźnikiem strukturalnym, ponieważ zawiera w sobie różnorodne składniki związane z przyczynami przestojów. Do celów analizy szczegółowej wskazane jest więc rozłożenie wskaźnika W,,, na wskaźniki cząstkowe, odpowiadające poszczególnym przyczy nom przestojów. Szczególnie ważne jest wyodrębnienie tej grupy przestojów, która jest spowodowana warunkami techniczno-organizacyjnymi w przedsiębiorstwie i świadczy o niewłaściwej pracy niektórych jego komórek. Są to straty czasu pracy maszyn i urządzeń, a ich relację do czasu nominalnego określa się jako wskaźnik strat czasu pracy maszyn i urządzeń:

(3.25)

Z badaniem wykorzystania środków trwałych w czasie bezpośrednio związany jest też wskaźnik zmianowości. Jest to syntetyczna miara ekstensywności wykorzystania dnia pracy maszyn i urządzeń, a obliczyć można go na podstawie maszynogodzin lub robotnikogodzin. Ogólna postać wskaźnika jest następująca:

T

T

(3.26)

gdzie:    W_i:m - wskaźnik zmianowości,

Tf— ogólna liczba godzin pracy maszyn i urządzeń bądź robotników,

T/'/mu — czas rzeczywiście przepracowany na najliczniejszej zmianie wyrażony w maszynogodzinach lub robotnikogodzinach.