amat urz kr009

Dławiki

W obwodach zasilających generatory sterujące stosuje się powszechnie dławiki w.cz. W starszych układach wykonywano je przez krzyżowe nawinięcie na rurce izolacyjnej 4 -f- 5 sekcji izolowanym przewodem miedzianym 0 0,2 ~f- 0,25 mm (rys. 2-4). Indukcyjność stosowanych dła-

Dławiki

fówjełc niwirx(ie kfzykwc

*0,2^03 mm p_{urt!a l/0}i_CC(ł)na

Rys. 2-4. Dławik wielkiej częstotliwości 2.5 mH

wików wynosi średnio 2,5 mH. Lepsze wyniki zapewniają stosowane ostatnio dławiki tzw. rezonansowe. Indukcyjność ich dobiera się tak, aby rezonans — uwzględniając pojemność montażową układu — wystąpił przy częstotliwości roboczej.

Innym rodzajem spotykanego ostatnio dławika jest dławik stosowany często w technice ultrakrótkofalowej. Na rurce z małostratnego materiału izolacyjnego o średnicy 15 -f- 20 mm i długości około 60 mm nawija się (zwój przy zwoju) przewód izolowany o średnicy 0.2 mm.

Całkowita długość przewodu wynosi częstotliwości roboczej.

2.4. Układy przestrajanych generatorów sterujących

Warunkiem powstania drgań niegasnących w obwodzie generatora jest doprowadzenie do obwodu energii wystarczającej dla pokrycia zachodzących w nim strat. W tym celu obwód współpracuje z lampą w układzie wzmacniacza z dodatnim sprzężeniem zwrotnym. Przy zachowaniu warunku fazy i amplitudy powstają w obwodzie drgania ciągłe. Obwód drgań sprzężony jest z układem wzmacniacza: indukcyjnie, po-jemnościowo, galwanicznie lub w dowolny sposób mieszany. Zgodnie z warunkami na stabilność częstotliwości, stopień wzmacniający jest bardzo słabo sprzężony z obwodem o dużej dobroci, a wzbudzenie następuje zaraz za punktem powstawania drgań.

Kolejno omówione teraz będą generatory sterujące najczęściej stosowane w nadajnikach amatorskich na zakres fal krótkich.

• Generator ze sprzężeniem zwrotnym indukcyjnym

transformatorowym

.Test to tzw. popularnie generator w układzie Meissnera (rys. 2-5a). Dawniej spotykany był on powszechnie w układach odbiorczych o bezpośrednim wzmocnieniu, dziś natomiast ma już znaczenie prawie historyczne, gdyż został wyparty przede wszystkim przez układy generatorów z dzielnikami pojemnościowymi. Układ Meissnera bardzo łatwo się wzbudza i jest prosty w wykonaniu i uruchomieniu. Dlatego stosuje się go

jeszcze często w odbiornikach z przemianą częstotliwości. Obie cewki (obwodu strojonego i sprzęgająca) nawinięte są na wspólnym korpusie w jednym kierunku. Obwód anodowy i siatkowy łączy się tak (krzyżując

transformatorowym: a) zasilanie szeregowe; b) zasilanie równoległe

doprowadzenia cewek), aby otrzymać przesunięcie fazy między napięciami poszczególnych obwodów równe 180°. Stopień sprzężenia obwodów, a więc i samo wzbudzenie reguluje się przez zmianę odległości między cewkami lub przez zmianę liczby zwojów cewki sprzęgającej. Obwód strojony może pracować nie tylko w obwodzie anodowym, lecz i siatkowym. W pierwszym przypadku otrzymuje się nieco większą stabilność przy wahaniach napięcia zasilającego. Lampę można zasilać prądem stałym w układzie szeregowym (rys. 2-5a) lub równoległym (rys. 2-5b). Zasilanie równoległe wymaga stosowania dodatkowego dławika w.cz. i kondensatora oddzielającego (5 000-7- 10 000 pF), który jednak izoluje obwód strojony od obwodu prądu stałego. Cewka sprzęgająca liczy zwykle liczby zwojów cewki obwodu strojonego. Układ R_s C_s ma za zadanie utrzymanie stałej amplitudy drgań, ustalonej wartością prądu siatki sterującej, przy czym na oporniku R, uzyskuje się stałe ujemne napięcie siatki sterującej. Jest to więc prosty ogranicznik amplitudy.

Generator z indukcyjnym sprzężeniem zwrotnym autotransforma-torowym

Jest to układ trzypunktowy, znany pod nazwą generatora Hartleya (rys. 2-6). Cewka strojonego obwodu generatora rozdzielona jest na dwie części: L\ i L₂. Zasilanie anodowe (w układzie z zasilaniem szeregowym) włączane jest w punkcie znajdującym się na potencjale zerowym dla prądów w.cz. Stopień sprzężenia można regulować przez przesuwanie odczepu cewki. Przy przesuwaniu odczepu w stronę anody stopień sprzężenia wzrasta. Zwykle odczep znajduje się w odległości -s- ^ liczby

zwojów od strony siatki sterującej. Dzięki silnemu sprzężeniu w układzie generator ten pewnie pracuje także w zakresie UKF. Zaletą układu jest jego prostota i pewność działania. Obecnie spotyka się jego odmianę w układzie generatora ECO. Kondensator siatkowy o pojemności 50 -5-

17

Amat, urządzenia krótkofalowe