CCF20091123024

150

Częstokroć badacze twierdzą, że ich kwestionariusz nie jest długi, ponieważ liczy tylko 70 pytań, Mają oni na myśli wyłącznie te pytania, które sami numerowali, w rzeczywi stości jednak jest ich zawsze o wiele więcej. Dowodzi tego także wspominana tu stale analiza 50 kwestionariuszy, która wykazała, że średnia liczba pytań rzeczywistych była w tych kwestionariuszach trzykrotnie większa niż liczba pytań ponumerowanych przez badacza. W niektórych kwestionariuszach liczba pytań rzeczywistych

była 5, 6, a w jednym przypadku nawet 15-krotnie większa niż liczba py-3

tań numerowanych , Te dysproporcje między liczebnościami pytań numerowanych przez badacza a rzeczywistymi aktami interrogacji, związane są przede wszystkim z dużą liczbą pytań - tabel oraz pytań składających się z dwu lub więcej podpytań, czyli takich, którym odpowiadają dwie lub więcej poszukiwane informacje. Biorąc przeciętnie /średnia arytmetyczna/, w każdym z 50 analizowanych kwestionariuszy znajdowało się 9 pytań -

4

tabel oraz 20 podwójnych lub potrójnych pytań . Z analiz wynika, że co siódme, co szóste, a nawet prawie co piąte pytanie było zredagowane w formie tabeli! Natomiast, jeśli chodzi o pytanie numerowane zawierające w sobie dwa lub więcej podpytań, to wśród analizowanych kwestionariuszy znaleziono takie, w których co trzecie i co drugie / a nawet częściej niż co drugie/ pytanie należało do tegp właśnie typu'\

3. Instrukcja dla ankieterów /rodzaje. 1 wzory/

Nie może istnieć kwestionariusz do wywiadu bez pisemnej instrukcji dla ankieterów. Instrukcja bowiem w dużym stopniu przesądza o warto-

" -------- |

3

Chodzi tu o takie kwestionariusze, w których znajdowały się np. 22 pytania ponumerowane przez autora, a w rzeczywistości było ich 304 lub 44 pytania numerowane, które faktycznie zawierały 584 pytań rzeczywistych.

4    Ś Były wśród nich oczywiście i takie kwestionariusze, w których tabel g

nie było wcale, a pytań podwójnych - tylko kilka, Ale były także i takie, w których znajdowało się bardzo wiele tabel, np, : 35 tabel na ogółem 194 pytania numerowane, 32 na 195, 26 na 178, 23 na 153, 6 na 60 itd.

⁵Przykłady: kwestionariusz z 86 pytaniami numerowanymi - wśród nich 42 pytania, którym odpowiada dwie lub więcej poszukiwanych informacji; 104 pytania numerowane - 62 pytania z kilku poszukiwanymi informacjami; oraz inne kwestionariusze: nś* 93 - 58, na 44 - 30, na 81 - 53, na 92 - 34, na 82 - 39, na 109 - 41 itd.

|

-

ści Informacji zbieranych przy pomocy wywiadów. Z badali wynika, że jeśli instrukcja jest przemyślana i dokładna - ankieterzy pracują lepiej i staranniej; jeśli natomiast jest ona niedopracowana - ankieterzy popeł-" niają błędy, pracują gorzej, ponadto każdy z nich może zadawać poszczególne pytania w różny sposób [39][4V] . instrukcja pisemna jest podstawą właściwego, dobrego przygotowania ankieterów do pracy w terenie. Właściwe zaś przygotowanie ankieterów gwarantuje, iż /jeśli nie zdarzą się wypadki oszustw czy też jakieś inne nieprzewidziane zdarzenia/ - wszyscy ankietujący będą przeprowadzali wywiady w jednolity sposób zadając każdemu respondentowi pytania jećlnakowo, tj. w myśl wskazówek zawar-tych w instrukcji. Można też mieć nadzieję, że nie będą oni popełniali omyłek i różnych błędów przy przeprowadzaniu wywiadów np. nie powinni respodentom w dowolny sposób tłumaczyć pytań łub po swojemu je interpretować. W rezultacie badacz winien otrzymać informacje rzetelne, zestandaryzowane itd.

Instrukcję pisemną badacz może w trakcie szkolenia ankieterów uzupełnić jeszcze wskazówkami udzielanymi ustnie. Oczywiste jest jednak, że zarówno instrukcji, jak i ustnych, wskazówek nie wolno zmieniać w czasie przeprowadzania wywiadów.

Instrukcję pisemną można przekazać ankieterom zarówno : 1/ w samym kwestionariuszu do wywiadu, jak też 2/ w odrębnej, osobno wydrukowanej instrukcji dla ankieterów.

Istnieją bardzo różne poglądy na temat tego, jak powinny wyglądać pisemne instrukcje dla ankieterów. Niektórzy socjologowie uważają np., że jeśli odrębna instrukcja będzie zbyt drobiazgowa i długa, wówczas ankieterzy nie zapoznają się z nią dokładnie i zrobią jeszcze więcej błędów niż gdyby w ogóle jej nie było. Inni znów, nie obawiając się szczegółowości instrukcji, twierdzą, że jeśli przewidzi się odpowiednio długi czas

na szkolenie ankieterów i wyegzekwowanie tego co powinni się oni nauczyć X

-_____--..... - . ..... ¹.........

/poprzez np. egzamin, wywiady próbne, kontrolę/ - wówczas okaże się,

że każda, nawet bardzo szczegółowa instrukcja - zostanie przez wszystkich opanowana. Przeciwnicy pisania odrębnych instrukcji sądzą wresz--; cie, że wszystkie wskazówki odnośnie zadawania pytać po' ‘ się w samym . kwestionariuszu . Daje to większą