CCF20110308017

34 1. Jak jest? Bezpieczeństwo wewnętrzne w aktualnych zapisach formalnoprawnych

czeństwo ustrojowe"¹¹. Autor asekuracyjnie użył sformułowania „rn.in.” i dalszy wywód ograniczył do kilku wybranych pojęć, elementów bezpieczeństwa wewnętrznego. Miał takie prawo, ale nie ułatwił tym odbiorcy zrozumienia istoty bezpieczeństwa wewnętrznego przez poznanie całości jego zakresu oraz struktury wewnętrznej. Współautorzy przywołanej publikacji (np. S. Sulowski, K.P. Marczuk) o wiele szerzej postrzegają tę kategorię, wskazują wiele innych składników - domen bezpieczeństwa wewnętrznego. Nasze stanowisko w tej kwestii przedstawiamy w kolejnej części pracy;

- podobne, „bezpieczne” podejście zastosował cytowany autor odnośnie do definicji bezpieczeństwa wewnętrznego. Nie sformułował własnej definicji, wskazując jedynie, że przez to pojęcie „rozumie się np. określony stan struktur społecznych, politycznych i ekonomicznych zaspokajający aspiracje państwa i jego obywateli lub pozytywny i pożądany stan wewnątrz państwa, gwarantujący jego istnienie i prawidłowy rozwój”. W rzeczy samej, niektórzy (wskazani w przypisie) autorzy tak definiują bezpieczeństwo wewnętrzne. Inni robią to inaczej, często radykalnie inaczej. Dywersyfikacja poglądów jest daleko posunięta. Czy więc autor utożsamia się z przytaczanymi, wybranymi określeniami? My - nic.

Nie godzimy się też z przytoczonym stanowiskiem W. Fehlera, dla którego równoważnikiem definicyjnym bezpieczeństwa jest „stan [jakichkolwiek - C.R.] struktur". Trudno również akceptować odniesienie przez tego autora celu bezpieczeństwa do „aspiracji państwa i obywateli”. Aspiracje, a konkretniej - ich podmioty mają to do siebie, że rzadko (albo nigdy) nie są zaspokajane. Lepszym, realistycznym odniesieniem byłby akceptowany (społecznie) poziom ryzyka, o którym pisze autor kolejnego rozdziału - J. Wolanin.

Przytoczona w analizowanym materiale jako drugi z „przykładów”, definicja S. Zalewskiego i B. Wiśniewskiego wydaje się z kolei zbyt ogólna. „Stan wewnątrz państwa gwarantujący [? - C.R.] jego istnienie i prawidłowy rozwój” odnosi się (opisywany jest) do wiciu innych poza bezpieczeństwem kwestii, problemów współwamnkujących ów byt i rozwój⁴’.

W pełni natomiast identyfikujemy się z poglądami, tezami i postulatami M. Brzezińskiego w zakresie równoprawności traktowania obydwu sfer bezpieczeństwa, „uwspólniania", internalizacji bezpieczeństwa oraz konieczności całościowego i wspólnotowego, nieegoistyczncgo postrzegania bezpieczeństwa. Te trendy i warunki będą zapewne zyskiwać na znaczeniu w najbliższej przyszłości.

⁴² W. Sulowski, M. Brzeziński (red.), Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa..., op.cit., s. 40.

⁴¹ Tożsame zastrzeżenie można skierować pod adresem innych podobnych definicji, np. „bezpieczeństwo wewnętrzne można utożsamiać ze stabilnym i harmonijnym funkcjonowaniem struktur państwa” - S. Zalewski, Bezpieczeństwo wewnętrzne RP w dobie członkostwa w NATO. w: Międzynarodowe i wewnętrzne aspekty• członkostwa w NATO, W. Fchlcr, J. Tymanowski (red), Toruń 2000, s. 70. „To stan stabilności i równowagi wewnętrznej (struktur państwowych]" J. Symonidcs, Problemy pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego we współczesnym święcie. Wrocław 1984, s. 45. Cyt. za W. Sulowski, M. Brzeziński, Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa.... op.cit.

W innym źródle, artykule autorstwa K.A. Wojtaszczyka, znajdujemy konkretną, relatywnie pełną definicję bezpieczeństwa wewnętrznego: „Bezpieczeństwo wewnętrzne to taki stan funkcjonowania państwa, który zapewnia przeciwdziałanie, eliminowanie lub ograniczanie zagrożeń dla ustroju konstytucyjnego, porządku wewnętrznego i spokoju oraz umożliwia ochronę interesu publicznego poszczególnych społeczności i każdego obywatela. [...] Bezpieczeństwo wewnętrzne jest obok bezpieczeństwa zewnętrznego jednym z dwóch rodzajów bezpieczeństwa, dla których kryterium wyróżnienia stanowi obszar państwa”'¹''.

W odniesieniu do tego interesującego ujęcia można zgłosić następujące wątpliwości i uwagi, warte pogłębionej refleksji:

-    statyczność - bezpieczeństwo traktowane wyłącznie jako stan. Czy pominięcie ujęcia dynamicznego, procesualnego nic zawęża istoty problemu?

-    państwocentryczność i ograniczenie podmiotowe wyłącznie do państwa -wydaje się podejściem anachronicznym w dobie malejącej roli państw, internalizacji bezpieczeństwa, wzrostu znaczenia poza-, sub- i ponadpaństwowych uczestników. Ze względu na specyfikę choćby warunków i zdolności sprawczych tychże podmiotów odniesienie do państwa nie stanowi uniwersum metodologicznego ani merytorycznego. Podmiotami bezpieczeństwa wewnętrznego są lub mogą być przecież wszelkie organizacje o dowolnym charakterze, polu i zakresie działania'¹⁵;

-    reaktywność podejścia, ograniczenie do zagrożeń - „klasyczna”, prognostycz-no-planistyczna metoda, kultura i strategia myślenia oraz działania w sferze bezpieczeństwa już dziś nie wystarczają. Podnosiliśmy tę kwestię wielokrotnie. W świetle dynamiki i turbulcncyjności zmian współczesnego świata i bezpieczeństwa musimy postawić na szanse, na kreowanie bezpieczeństwa. Rca-

⁴⁴ K.A. Wojtaszczyk, Istota i dylematy bezpieczeństwa wewnętrznego, op.cit., s. 14 i n.

Warto wyróżnić Unię Europejską jako nowy podmiot bezpieczeństwa wewnętrznego. Unijna polityka bezpieczeństwa coraz wyraźniej dostrzega wagę oraz pilność podjęcia kwestii bezpieczeństwa wewnętrznego. Narastający niedosyt dotychczasowych działań i efektów prowadzi do poszukiwania nowych form i kierunków działań. O jednym z nich pisze A. Gruszczak, w artykule Rola Grupy Przyszłości w polityce bezpieczeństwa wewnętrznego UE („Nowa Europa. Przegląd Natoliński" 2009, nr 2): „Z inicjatywy prezydencji niemieckiej, zgłoszonej podczas nieformalnego spotkania ministrów spraw wewnętrznych państw członkowskich UE w Dreźnie w styczniu 2007 r., powstała Grupa Doradcza Wysokiego Szczebla ds. przyszłości europejskiej polityki wewnętrznej (tzw. Gmpa Przyszłości). [...] Tematyka prac obejmowała trzy podstawowe grupy zagadnień: zwalczanie terroryzmu i przestępczości zorganizowanej, współpracę policyjną i sądową, migracje, kontrolę granic zewnętrznych UE, wizy. azyl i dane biometryczne. Ponadto każde z powyższych zagadnień było rozpatrywane w kontekście zewnętrznych uwarunkowań obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości oraz ckslcmalizacji współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych UE”. W raporcie końcowym z pracy Grupy Przyszłości, zatytułowanym Wolność, bezpieczeństwo, prywatność europejskie sprawy wewnętrzne w otwartym świecie, przyjętym w czerwcu 2008 roku, a zaprezentowanym podczas nieformalnego spotkania ministrów sprawiedliwości i ministrów spraw wewnętrznych państw członkowskich w Cannes, 8 lip-ca 2008 roku Grupa wyróżniła najpoważniejsze wyzwania, z jakimi państwa członkowskie muszą się zmierzyć, kontynuując wysiłki w kierunku zakończenia budowy obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Zakres owych wyzwań oraz tematyka spotkań roboczych Grupy podkreślają jednak wycinkowość podejmowanej problematyki, inkrcmcnlalny charakter kreowania europejskiej polityki bezpieczeństwa w ogóle, w tym bezpieczeństwa wewnętrznego.