CCF20110308054

108 4. Od analizy do syntezy - wnioski i postulaty oraz projekt definicji

zacji i realizacji polityki bezpieczeństwa, działań wszelkich władz, na każdym szczeblu każdej organizacji¹⁵¹;

- próby pełnej formalizacji, informatyzacji, technokratycznego podejścia do oceny stanu bezpieczeństwa są niecelowe, prowadzą do wypaczeń, upraszczania i naginania rzeczywistości. Żaden system ani program komputerowy nie jest (i długo nie będzie) w stanie wykluczyć ani zastąpić podejść humanistycznych, społecznych, jakościowych metod i narzędzi oceny bezpieczeństwa¹⁵³.

2.    Drugi z zastosowanych równoważników bezpieczeństwa wewnętrznego - ciągły, otwarty proces społeczny - pozwala uzupełnić, wzbogacić nasze rozumienie bezpieczeństwa o aspekty dynamiczne, wprowadza do definicji elementy ruchu, zmienności rzeczowej i czasoprzestrzennej, a także... niewiedzy i chaosu. Jednocześnie podejście takie każe postrzegać stan bezpieczeństwa tylko jako właściwy danej chwili rezultat jego procesu. Paula rhei... Należy też podkreślić konstytutywne cechy owego procesu -jego ciągłość¹⁵³, otwartość oraz społeczny charakter¹⁵''.

3.    „W warunkach realnego lub hipotetycznego niekorzystnego (wrogiego) działania (oddziaływania) wewnętrznych lub zewnętrznych podmiotów (sił, procesów) lub obiektów” - zwrot ten, określający pewną klasę sytuacji związanych z naturalnymi lub sztucznymi zagrożeniami, łączymy w definicji z występującym dalej odniesieniem do sytuacji bez zagrożeń, związanych z kształtowaniem bezpieczeństwa, kreowaniem i wykorzystywaniem szans na minimalizację lub likwidację zagrożeń zanim one wystąpią. Takie właśnie podejście, znoszące utrwalony kanon ograniczający relleksję nad bezpieczeństwem i politykę bezpieczeństwa do kwestii reakcji, odpowiadania na zagrożenia, wprowadzające na pierwszy plan problem kreowania bezpieczeństwa, działania bez czekania na bodźce z zewnątrz, jako najwłaściwszej, najbardziej godnej naszego gatunku formy aktywności, czynimy jednym z głównych postulatów, elementem koniecznego, nowego paradygmatu bezpieczeństwa. Dlaczego mamy tylko reagować i odpowiadać na zdarzenia, które inny podmiot, inna siła inicjuje? Kto, jak nic my - ludzie, dlaczego nic my - Europejczycy, Polacy, mamy kształtować, zmieniać świat, bezpieczeństwo? Należy też zwrócić uwagę, że definicja obejmuje sytuacje zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej lokalizacji podmiotów-źródcl ^{1 2} zagrożeń. Wskaźniki te jednak nic wyróżniają bezwzględnie obszaru bezpieczeństwa wewnętrznego.

4.    „Działania (oddziaływania) [...] na przedmioty ochrony (obrony, kształtowania) położone (znajdujące się) w całości lub w części na terytorium podmiotu” -ten warunek jest jednym z podstawowych wyznaczników domeny bezpieczeństwa wewnętrznego. Niezależnie od tego, kto lub co jest owym przedmiotem, jeżeli znajduje się on na naszym terytorium - ochrona (obrona, kształtowanie) jego bezpieczeństwa stanowi misję i funkcję bezpieczeństwa wewnętrznego. Można przewidywać, że w sytuacji częściowej tylko lokalizacji przedmiotu bezpieczeństwa na terytorium podmiotu zaistnieje konieczność organizacji działań i sił połączonych w sferach bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego.

5.    „Niekorzystnego lub wrogiego działania (oddziaływania) [... ] prowadzonego (zachodzącego) w całości lub w części na terytorium podmiotu” - to kolejny (łączny) warunek konieczny konstytuujący domenę bezpieczeństwa wewnętrznego. Nie wyróżnia się tu żadnej konkretnej formy, sfery, skali ani sposobu działania (oddziaływania). W sformułowaniu nie wyróżnia się też żadnego konkretnego typu zagrożeń ani ich zbioru. Obszarem zainteresowania teorii, praktyki i dydaktyki bezpieczeństwa wewnętrznego czyni się wszelkie zagrożenia. Wbrew rozpowszechnionemu podejściu nie powinno się ograniczać obszaru bezpieczeństwa wewnętrznego do kwestii „prawa i porządku wewnątrz kraju”². Jeżeli więc jakiekolwiek działania - materialne, energetyczne, psychospołeczne i inne - lub jakiekolwiek skutki tych działań wystąpią albo mogą wystąpić w dowolnej sferze (np. politycznej, gospodarczej, militarnej, społecznej) na naszym terytorium - sytuację należy kwalifikować w obszarze domeny bezpieczeństwa wewnętrznego.

6.    „Wszelkie kwestie preparacji, realizacji i rozwoju bezpieczeństwa, rozwiązywane dzięki aktywności własnej lub wspólnej, realizowanej wyłącznie lub głównie¹⁵’’ na własnym terytorium, na podstawie własnej decyzji, pod własnym kierownictwem politycznym” - w tym fragmencie definicji wskazane zostały trzy kolejne warunki konieczne, konstytuujące dziedzinę bezpieczeństwa wewnętrznego, związane z lokalizacją: własnej działalności, komórki decyzyjnej i kierownictwa politycznego¹³⁷. Nic wyróżnia się tu natomiast odrębności wykonawczej ani angażowanych zasobów. Działania w sferze bezpieczeństwa wewnętrznego mogą więc być realizowane zarówno samodzielnie, jak i wspólnie, własnymi lub wspólnymi zasobami wszelkiego rodzaju.

7.    „Przekonanie (wiara) o skuteczności działań własnych i innych podmiotów na rzecz kreowania oraz wykorzystywania szans bezpiecznego bytu i rozwoju, a także dzięki posiadanym zdolnościom ochronno-obronnym” - tak sformułowana podstawa ^{3 4 5 6 7 8 9}

1

^1.1    Przenosząc nasz postulat do sfery biznesu, można powiedzieć (m.in. za P. Druckerem), że każdy produkt, każdy wysiłek liczy się tyle i tylko tyle, na ile przyczynia się do zadowolenia klienta oraz jego chęci ponownego skorzystania z naszych usług. Kontynuując to odniesienie i poglądy przytoczonego autora, przypomnijmy też -w kwestii prognozowanej częstej odmienności ocen np. rządu i obywateli, zarządu firmy i jej pracowników - żc wszystko co ważne fiinkcjonujc poza firmą, żc nikogo na zewnętrz nic interesuje, ile trudu włożyli i kosztów ponieśli planiści, menedżerowie, decydenci np. w instytucjach rządowych sfery kierowania bezpieczeństwem. Ważne są opinie i oceny oraz potrzeby zewnętrznych odbiorców ich usług. Niezgodność lub niepełna zgodność interesów, celów, potrzeb rządzących i rządzonych jest tle facio powszechną normą organizacyjną.

^1.1    Teza ta w żaden sposób nic wyklucza właściwego, mądrego wykorzystania technik informatycznych oraz możności formalizacji i operacjonalizacji części zadań w omawianym obszarze.

2

Ciągłość nie oznacza lincamości ani jako uogólnienie transczasowc nic wyklucza zmiennej dynamiki przebiegu, procesów dyskretnych, elementów czasowej stabilności itp.

^IH Szerzej o kwestii uspołecznienia procesu bezpieczeństwa C. Rutkowski, Myśląc o bezpieczeństwie..., op.cit. Cieszy w tym względzie rosnąca świadomość obywatelska ograniczająca samowolę rządzących, uniemożliwiająca kolejne działania „w imieniu narodu", bez pytania lego narodu o zdanie.

3

   Zob. np. definicję w Joint Publication 1-02, Department of Defcnsc, Dictionary of Military and Associated: „interna! security - The State of law and order prevailiug within a nation”.

4

   Ważny jest tu wskaźnik nic ilościowy, a jakościowy realizacja zadań najważniejszych, o podstawowym

5

znaczeniu.

6

^1,7 „Polityka" rozumiana jest tu szeroko, może występować na każdym szczeblu organizacyjnym, np. państwa,

7

województwa, gminy czy jednostki. O politycznym np. kierownictwie przesądza zakres władzy oraz charakter

8

(znaczenie) przypisanych danemu ogniwu decyzji. Szerzej o takiej interpretacji m.in. L. Krzyżanowski, O pod

9

stawach kierowania.... op.cit.