CCF20110308055

110 4. Od analizy do synlezy - wnioski i postulaty oraz projekt definicji

świadomości bezpieczeństwa łączy w sobie wszystkie trzy poziomy aktywności (reagowanie, odpowiadanie i działanie), uwzględniając przy tym możliwość niepowodzenia (niepełnego powodzenia) w kształtowaniu przez nas pożądanej sytuacji, a stąd celowość i konieczność posiadania zdolności ochronno-obronnych. Integruje więc czynniki i narzędzia siły oraz braku siły, strategii i dyplomacji, co jest podstawą praktyki i sztuki każdej polityki¹¹⁸.

8. „Istniejący lub prognozowany poziom zagrożeń nic wywołuje lęku, obawy, strachu o zachowanie (osiągnięcie) uznawanych wartości, realizację subiektywnie ważnych interesów i celów (ideał, wizja) lub mieści się w granicach akceptowanego przez podmiot ryzyka (rzeczywistość)” - taki opis rezultatu procesu bezpieczeństwa oraz jego minimalnie wystarczającego poziomu koresponduje z wcześniejszą krytyką określeń typu: „zagwarantować bezpieczeństwo”, „zapewnić bezpieczeństwo”, „bezpieczeństwo jako stan bez zagrożeń”. Postulowane ujęcie wnosi realistyczną konstatację, w myśl której określony poziom zagrożeń i ryzyko występują (i będą występować) zawsze, w związku z czym celem naszych działań jest utrzymanie go na poziomic akceptowanym przez podmiot (na podstawie badania opinii, ocen, odczuć ludzi przedmiotu troski). Należy leż zwrócić uwagę na odniesienie przedmiotu troski nie tylko do bytu, przetrwania, ale do wszystkiego, co dla danego podmiotu jest ważne, godne lej troski. Zdrowie, majątek, interesy, kultura, środowisko - konkretny podmiot ustali hierarchię tych i innych wartości oraz włączy je lub nie w zakres ochrony, obrony, z nadanym przez siebie niektórym z nich priorytetem. To kwestia suwerenności i podmiotowości w globalizującym się świecie’¹⁹.

9. „Realizowane jest (może być) wszelkimi środkami, wszelkich podmiotów, z wykorzystaniem wszelkich zasobów w różnych formach, skali i zakresie, z reguły pod kierownictwem osób (instytucji) cywilnych” - fragment definicji określa środki, zasoby, wykonawców oraz pole form, skal i zakresów działania. Tylko ostatni element - z reguły cywilne kierownictwo - odnosi się do specyfiki bezpieczeństwa wewnętrznego. Wszystkie pozostałe z wymienionych są wspólne, tożsame dla każdej domeny bezpieczeństwa i bezpieczeństwa w ogóle.

Poczynione w definicji uwagi (oznaczone gwiazdkami i opisane w legendzie) nic wnoszą żadnych dodatkowych ograniczeń czy norm, mają znaczenie wyjaśniające, akcentujące znaczenie nadawane określeniom.

Wcześniejsze uwagi dotyczące koniecznej (niestety) względności, „miękkości”, relatywizmu i nicoperacyjności zarówno definiendum, jak i warunków definicyjnych starano się uwzględnić w przedstawionym zapisie. Rozszerzenie treści definicji dokonane dzięki podejściu wielokryterialnemu oraz połączeniu różnych sposobów definiowania (przez

Szerzej o poruszanej kwestii m.in. A. Bcaufrc, Wstęp do strategii. Odstraszaniu i strategia, Warszawa 1968; R. Aron, Pokój i wojno między narodami, Centrom im. A. Smitha, Warszawa 1995; Z. Brzeziński, Wielka szachownica, Warszawa 1998 oraz R. Kuźniar, Między polityką i strategią. Warszawa 1994.

¹⁵⁹ Zob. różnorodne stanowiska i rozwiązania tej kwestii w narodowych doktrynach bezpieczeństwa Francji, Izraela, Rosji, Ukrainy i USA.

opis treści, wytworów, misji, funkcji i znaczenia) pozwoliło wypracować sformułowanie możliwie zupełne, rozłączne, wyraźne i użyteczne w praktyce.

Dla ułatwienia percepcji dość rozbudowanej definicji, a jednocześnie dla podkreślenia procesualnego charakteru bezpieczeństwa, jego ciągłego stawania się oraz kształtowania przez nas, na rysunku wskazano względnie zamkniętą sekwencję kolejnych elementów konstytuujących (a jednocześnie - kształtujących) bezpieczeństwo wewnętrzne. Taka proccsualna, wieloaspektowa i wielokryterialna definicja pozwala uwzględnić i wyróżnić w niej główne kategorie organizacyjno-planistyczne.

STAN I PROCES SPOŁECZNY, W KTÓRYM...

•    własną WOLĄ

•    własną DECYZJA

•    własnym planem

pod własnym KIEROWNICTWEM POLITYCZNYM

względnie

STABILNE i TRWAŁE, możliwie bliskie OCZEKIWANIOM i ASPIRACJOM...

• POKÓJ    • ZDROWIE

-    SPOKÓJ

- ŁAD    - POZYCJA

•    DOSTATEK I ROLA w

ŚRÓD. ZEWN.

WSPÓŁTWORZĄ POMYŚLNE WEWNĘTRZNE WARUNKI

•SAMODZIELNIE I WSPÓLNIE •GŁÓWNIE na WŁASNYM OBSZARZE

• EKOEMPATYCZNIE

•    WSZELKIE DZIAŁANIA

•    WSŻTLKICH WYKONAWCÓW

•    I utyciem WSZELKICH ZASOBÓW •wKAŻDYCH WARUNKACH

JEDNOSTEK

GRUP

WSPÓLNOT

ORGANIZACJI

PAŃSTWA / NARODU

OTOCZENIA

REALIZOWANE

Dla pełniejszego wyjaśnienia postulowanego rozwiązania proponujemy leż poglądowe, ale z konieczności mocno uproszczone zestawienie porównawcze dziedzin bezpieczeństwa szczególnie bliskich bezpieczeństwu wewnętrznemu (sprawiających kłopoty z identyfikacją ich cech wspólnych i rozdzielnych). Zestawienie to zaprezentowano w tabeli. Może być ono pomocne w zrozumieniu granic, zasięgu, przedmiotu każdej z domen, jej tożsamości oraz relacji z innymi dziedzinami.