chalmers0128

130

Teorie jako struktury

czynnikom daje on pierwszeństwo. Są wśród nich takie jak prostota, związek z potrzebami społecznymi, możność rozwiązywania jakiegoś określonego problemu, itd. Zatem jeden uczony wybiera teorię Kopernika ze względu na prostotę pewnych jej elementów matematycznych. Inny woli ją, ponieważ uznaje, że stwarza ona możliwości reformy kalendarza. Trzeci jej unika, ponieważ zajmuje się mechaniką ziemską i ma świadomość problemów, jakie stawia przed tą dziedziną teoria Kopernika. Czwarty odrzuci tę teorię z przyczyn religijnych.

Drugi powód, dla którego nie istnieje logiczny dowód wyższości jednego paradygmatu nad drugim wynika stąd, że zwolennicy odmiennych paradygmatów wyznają odmienne standardy, zasady metafizyczne, itp. Osądzany według własnych standardów, paradygmat A może wydawać się lepszy od paradygmatu B, podczas gdy — jeżeli jako przesłanek użyje się standardów paradygmatu B — ocena ta może być odwrotna. Wniosek danego dowodu przyjmuje się wówczas, gdy przyjmuje się jego przesłanki. Zwolennicy poszczególnych paradygmatów nie akceptują przesłanek paradygmatów konkurencyjnych, nie będą więc przekonani do słuszności argumentów przeciwników. Z tych powodów Kuhn przyrównuje rewolucje naukowe do przewrotów politycznych. Tak samo jak „rewolucje polityczne mają na celu zmianę instytucji politycznych w sposób, do którego nie chcą dopuścić same te instytucje” i w konsekwencji zmiana „na drodze pokojowej okazuje się niemożliwa”, również wybór „pomiędzy konkurencyjnymi paradygmatami okazuje się być wyborem pomiędzy niewspółmiernymi sposobami życia społecznego”, w świetle którego żaden argument nie musi być uznany za logicznie nie do odparcia, czy choćby prawdopodobny.”⁸ Nie znaczy to, że wśród ważnych czynników wpływających na decyzje uczonych nie ma różnych argumentów. W koncepcji Kuhna czynniki, które mają decydujący wpływ na zmianę paradygmatów przez uczonych, mają być przedmiotem badań psychologicznych i socjologicznych.

Jest wiele wzajemnie powiązanych powodów, dla których paradygmaty wchodzą ze sobą w konflikt. Nie ma żadnych logicznie

⁸ Ibid., ss. 93—94.