DSC04535 (2)

Rozdział 1 Wstęp cło psychologii rozwoju w ciągu życia

=ŻNOŚĆ

⁵IĘ

Spróbujmy podsumować zasadniczo tezy powyższych rozważań. Psychologię rozwojowa jest stosunkowo młodą dziedziną psychologii która bada ludzkie zycw od samych jego początków aż po kres Pojawiły się dotąd liczne koncepcje periodyzecji cyklu życiowego, pomagające w porządkowaniu danych Uznaje się przy tym, że cyW życiowy charakteryzuje się ciągłością, a życie na budzi się na początku danego etapu rozwojowego am rat zamiera na jago końcu Ponadto czynniki środowiskowa, takie jak. Kultura historia czy wydarzenia życiowe wpływają na kształt stosowanych periodyzacji cyku życiowego Dynamika rozwoju - czy to w obrębie poszczególnych stadiów,- czy na przeslrżera życia - musi zależeć od takich czynników, jak wzrost, dojrzewanie, uczenie się i Okfesy krytyczne.

ZAGADNIENIA I TEMATY PSYCHOLOGII ROZWOJU W CIĄGU

N_a!_azy zauważyć, ze istnieje szereg ważnych zagadnień i tematów związanych z charakterem i przebiegiem rozwoju człowieka wciągu życia Jak dowiesz się później, mają one bardzo wiele aspektów I przewijają się przez wszystkie stadia cyklu życiowego Jak wynika z ryciny 1-4, do tych kluczowych zagadnień I tematów należą: wzajemny związek procesów starzenia się, teoretyczne koncepcje rozwoju w ciągu życia, interakcja dziedziczenia i środowiska, epigerietyka, ciągłość i nieciągłość, aktywne i reaktywne modele rozwoju oraz kwestie związane z pielą.

Wyżej wymienione zagadnienia i tematy wzbudzają sporą ciekawość intelektualną. Ponadto pomagają naukowcom w kategoryzowaniu stale rosnącego zasobu wiedzy z dziedziny rozwoju w ciągu życia, porównując i przeciwstawiając istniejące pojęcia Uznajemy je za tak zasadnicze, że sygnalizujemy eh obecność w tekście za pomocą pytań na marginesie. Mamy nadzieję, że dzięki temu odkryjesz znaczenie tych zagadnień i tematów w psychologii rozwoju w ciągu życia, jak również ich zastosowanie i związek z twoim własnym rozwojem.

Współzależność procesów starzenia się

Starzenie się jest doświadczeniem całego naszego życia. Musimy jednak dobrze zrozumieć, że jest ono wypadkową różnych procesów, a nie jakimś pojedynczy© wydarzeniem. Mając to na względzie, naukowcy zajmujący się badaniem rozwoju w ciągu żyda uznają wzajemny związek trzech zasadniczych procesów starzenia się: psychicznego, społecznego i biologicznego

Starzenie się psychiczne to odbiór własnych procesów starzenia się przez jednostkę, r ia który składają się takie elementy, jak poznanie, samoocena, motywacja i odczucia Pod tym względem staranie się psychiczne można zdefiniować jako reakcje w zachowaniu towarzyszące doświadczaniu starzenia się. Przykładem reakcji psychicznej na stan cielesny bądź na zmianę zachodzącą w ciele może być uwaga w rodzaju „Dzisiaj czuję się stary jak świat”. Co ciekawe, osoba młoda pod względem biologicznym może psychicznie czuć się staro; możliwa jest również sytuacja odwrotna.

Starzenie się społeczne określa związki zachodzące między jednostkowym doświadczeniem starzenia się a społeczeństwem, w którym dany człowiek funkcjonuje. Badając starzenia się społeczne, trzeba wziąć pod uwagę oczekiwania związane z wiekiem, a odnoszące się między innymi do ról społecznych, statusu, sposobu ubierania się oraz komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Na przykład niektóre społeczeństwa popierają młodzieńcze zachowania i deprecjonują rolę osób w starszym wieku.

Zagadnienia i tematy psychologii rozwoju w ciągu tycia 11

EPtGENETYKA

CIĄGŁY CZY NIECIĄGŁY ROZWÓJ CZŁOWIEKA

ZAGADNIENIA

teoretyczne

WSPÓŁZALEŻNOŚĆ PROCESÓW STARZENIA SIĘ

INTERAKCJA DZIEDZICZNOŚCI I ŚRODOWISKA

PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE ZWIĄZANE Z PŁCIĄ

aktywne)

reaktywne

MODELE

ROZWOJU

Ryć. 1-4 Główne tematy nenia psychoto ju w ciągu życ Te zagadniem mają bardzo v kłów i powrai leżnie od teg ces rozwojói dlum żyćicw się bada

podczas gdy inne uważają dojrzałość za cnotę. Idąc dalej tym tropem zauważamy, że oczekujemy innych reakcji starszej pary przybyłej na koncert rockowy niż młodzieży biorącej udział w tej samej imprezie. Niektórzy z nas marszczą brew na widok starszych dorosłych noszących stroje charakterystyczne dla ludzi młodszych (i na odwrót). Wiele osób uważa również, że takie wydarzenia, jak zawarcie małżeństwa czy wychowanie dzieci, powinny wystęjaować w określonym wieku.

Starzenie się biologiczne odnosi się do funkcjonowania ciała na przestrzeni czasu W miarę starzenia się nasze ciało doświadcza zmian w układzie kostno--szkięietowym, możliwościach percepcji zmysłowej, tempie bicia serca i strukturze tkanek, żeby wymienić tylko kilka Ogólnie rzecz biorąc, proces starzenia się w sensie biologicznym powoduje powolną degenerację i pogarszanie się stanu ciała.

Należy podkreślić, że żaden z wyżej opisanych procesów starzenia się nie występuje w odosobnieniu. Na przykład czternastoletnia dziewczyna silnie przeżywająca dojrzewanie (starzenie się biologiczne) może sądzić, że jest już dojrzałą kobietą w pełnym tego słowa znaczeniu (starzenie się psychiczne), ale jej rodzice mogą uważać, że jest jeszcze za młoda na randki i w związku z tym nakładają ograniczenia na jej życie towarzyskie (starzenie się społeczne) Inny przykład: siedemdziesięciopięcioletni mężczyzna (starzenie się biologiczne) może być bardzo zadowolony z doświadczeń życiowych zgromadzonych w przeszłości j nie uważa swojego zaawansowanego wieku za przeszkodę na drodze do przyszłych sukcesów (starzenie