DSC04541 (2)

Rozdział 1 Wstęp do psychologii rozwoju w ciągu życia

■<a taj¹ ba'dziej systematycznych technik badawczych takich jak wywiady kwes-tonanusz czy eksperyment

Wywiad I kwestionariusz

Wywiad i kwestionariusz będące technikami zbierania informacji od ludzi stanowią cenny Środek naukowy w badaniach z psychologii rozwoju w ciągu życją Badania przeprowadza $¹ę na ordhce. czyii grupie ludzi reprezentatywnej dla jakiejś większej populacji

W pieypedki; kwestionariusza osoby należące do grupy badanych zaznaczają swoje odpowiedz?. Często zbfeta się również informacje o tych osobach (np. ¹Mk_f wykształcenie respondenta) ale sami respondenci pozostają anonimowi. Szczególnie to drugie Jest ważne, badam bowiem często nie chcą być identyfikowani ze swoimi odpowiedziami na drażliwe tematy Naukowców pociągają takie badania¹ bo łatwo je przeprowadzić, a przy tym nie są one kosztowne. Rezultaty uzyskuje się natychmiąB, a procedura badania me wymaga szkolenia osób które ie przeprowadzają

Badacze muszą jednak zatroszczyć się o właściwe sformułowanie instrukcji oraz samych pytać kwestionariusza. Sformułowanie musi być zwięzłe, aby nie wywoływać frustracji tub zmieszania u respondentów. Sfrustrowani lub zmieszani respondenci często podają niewłaściwe informacja a w niektórych przypadkach w ogóle z nich rezygnują Badania kwestionariuszowe mogą dostarczyć naukowcom cennych danych na temat ludzkiego myślenia i działania, pod warunkiem że są poprawnie zbudowane i sformułowane

Z kolei wywiady wymagają kontaktu twarzą w twarz Według standardowej procedury przeszkolone osoba przeprowadza wywiad, zadając pytania i następnie .zapisuje odpowiedzi Chooaz technika wywiadu jest bardziej kosztowna niz kwestionariusze, to jednak, ogólnie rzecz biorąc, wykazuje większą elastyczność i dostarcza dokładniej.: szych danych Przeprowadzony poprawnie wywiad góruje nad kwestionariuszem pod następującymi względami:

•    Prowadzący wywiad mogą wyjaśnić cel badania, nawiązać właściwy kontakt, omówić wywiad i odpowiadać na pytania w dowolnym momencie. Takie czynniki wpływają korzystnie na współpracę ze strony badanych

•    Jedną z mocnych stron wywiadu jest wysoki odsetek respondentów Kontrastuje ona z niewielkim procentem odpowiedzi na kwestionariusze wysyłane pocztą.

•    Prowadzący wywiad mogą słuchać odpowiedzi i obserwować respondenta Wyraz twarzy, nastrój i mowa ciała są często cenną pomocą w zrozumieniu całości informacji uzyskanej w ten sposób

•    Wyszkoleń? prowadzący potrafią „wyczuwać” respondentów, to znaczy potrafią ocenić nastrój badanej osoby i szukać informacji zgodnie 2 istniejącą sytuacją. Jest prawdopodobna 2e te same dane można uzyskać innym sposobem w dalszej części tego samego wywiadu, dzięki czemu prowadzący może ustalić prawdziwość otrzymanych odpowiedz¹ 1 przyjrzeć sę trendom rozwojowym

• Wywiad jes? szczególnie cenną metodą zbNeeme informacji o chafaktom drażRwyfn Kjb osobistym W atmosferze zaufania. Którą omfekl stworzyć wyszkoleni badacze rąąpondenci raczej ujawniają takte informacje

• Powszechnie wiadomo, ze ludzie lubią rozmawiać Korzystając z odpowiednich umiejętności, prowadzący wywiad mogą więc tak pokierować rozmową, by uzyskać jak najwięcej informacji na dany temat (Adams i SohyeneeekJt 1965)

Trzeba jednak przyznać, że wywiady mają swoja ujemne strony. Na przykład mimo że punkty kwestionariusza są jednolite i spójne, grupa prowadzących może zadać to samo pytanie na różne sposoby. Taka mieszanka stylów wywiera często ujemny wpływ na strukturę badania. Ponadto prowadzący wywiad mogą nie rejestrować odpowiedzi w sposób jasny \ zwięzły, gdy nie są pewni, które z ruch zapisywać Prowadzenie wywiadu wymaga większego wysiłku niż kwestionariusz. Zarówno kwestionariusz, jak i wywiady wykazują wspólną wadę, polegającą na rozdżwięku między słowem a czynem. Oznacza to. źe między tym, co respondenci mówią, a tym, co w istocie robią, może istnieć rozziew. Respondenci mogą zatem udzielać odpowiedzi, które uważają za odpowiadające oczekiwaniom badającego lub zgodne z obowiązującymi normami

Metoda korelacyjna

Czasem badacze psychologii rozwoju w ciągu życia chcą się przekonać, czy między zmiennymi zachodzi związek. Na przykład moglibyśmy chcieć sprawdzić, czy istnieje związek między spożywaniem alkoholu przez ciężarną kobietę a inteligencją noworodka, Do zbadania związku zachodzącego między takimi zmiennymi można wykorzystać technikę zwaną metodą korelacyjną Choć od strony statystycznej metoda korelacyjna może być czasem skomplikowana, to jednak opiera się na prostej zasadzie, dwie zmienne są skorelowane, jeśli zmiany jednej pociągają za sobą zmiany drugiej. Korelacja dodatnia lub inaczej proste zachodzi wówczas, gdy jedna ze zmiennych rośnie wraz ze wzrostem drugiej Jeśli zaś jedna ze zmiennych maleje, podczas gdy druga rośnie, wówczas mówimy o istnieniu korelacji ujemnej lub inaczej - odwrotnej. Jeśli między zmiennymi nie zachodzi związek, wtedy mówimy, że są one nieskorełowane. Metoda korelacyjna może być wykorzystana do oceny danych uzyskanych za pomocą wielu różnych technik badawczych, w tym kwestionariuszy, wywiadów i eksperymentów

Ważne jest przy tym zrozumienie, ze dane korelacyjne nie pozwalają na określenie związków przyczynowo-skutkowych. Interpretując korelacje w psychologii rozwoju w ciągu życia łub jakiejkolwiek innej dyscyplinie, pamiętaj, że wysoka korelacja me musi wskazywać na to, że między dwiema zmiennymi istnieje związek przyczynowy. Korelacja może być skutkiem oddziaływania wielorakich czynników - na przykład inteligencji, motywacji czy też umiejętności zrozumienia punktu widzenia drugiej osoby Nawet kiedy korelacje są bardzo silne, nie dostarczają tylu informacji, aby wyciągać wnioski co do związku przyczynowego

Metoda eksperymentalna

Metoda eksperymentalna w psychologii to ciąg kroków, za pomocą których badacz stara się określić związki zachodzące między różniącymi się zjawiskami, już to dla wykrycia zasad rządzących zachowaniem, już to w celu znalezienia związków

1

   Przebywanie twarzą w twarz z badanym może mieć znaczenie dla nawiązania z nim pozytywnego kontaktu, co z kolei często podwyższa poziom motywacji respondenta W takim przypadku jakość zgromadzonych danych będzie zapewne wyższa niż informacji zebranych od osób poddających się badaniu pod presją lub z obowiązku