DSCN6034 (Kopiowanie)

24

Ilu,!t_ryuj - rvwiy#0fAM |ftr A^,<t/uAytibrłsś-’* M    4M

tabela I II Skład suchego powietrzu drapmloy) w proc

/.wiązek chcm.	Procent
N,	78.09
O.	20.95
Ar	0.93
co,	0,03

Związek chcm.	Procent
Ne	0.0018
H«	0.00052
CII,	0.00022
Kr	0.0001

iowyck

Zwitek chcm.	| Procent
N.O	' 0,0001
H,	I 0,00005
O,	I 0.000001

( łrganiz.my żywe wydobywano z dna oceanów, nawet z głębokości około 11 km (Rów Mariański w pobliżu Filipm) i / wierceń w skorupie ziemskiej z głębokości ponad 3 km. Najdalej sięga życie (biosfera) w głąb atmosfery organizmy żywe (zarodniki bakterii i grzybów) występują w troposferze i slratosferzc. a nawet jak się sądzi mogą pokonywać barierę ozonosfery i jonosfeiy. i wydostawać się w przestrzeń kosmiczną (choć w tych warunkach możliwość zachowania przez nie życia jcsi bardzo mało prawdopodobna. Przecież panuje tu bardzo wysoka temperatura, wyższa niż temperatura topniejącego ołowiu, zabójcze promieniowanie i występują równic zabójcze wolne rodniki, gotowe do reagowania z każdym niemal atomem).

Oczywiście, większość organizmów zwierzęcych i roślinnych zamieszkuje obszar od kilkudziesięciu do kilkuset metrów nad poziomem powierzchni Ziemi, bądź do kilkuset metrów w głąb mórz i oceanów. Liczebność organizmów zwierzęcych i roślinnych jest różna na różnych terenach zależy to od szeregu czynników (na przykład od ilości wody, od temperatury, nasłonecznienia, wiatrów, składu podłoża itp). Obliczono, że objętość wszystkich współcześnie żyjących organizmów wynosi około 2500 km . przy objętości całej biosfery około 1400 milionów km'. Ani zatem objętość biosfery, ani tym bardziej objętość zamieszkujących ją istot żywych nic wyrażają się dużymi cyframi, jeśli porównamy je z. objętością Ziemi (|083 miliardy km'). Obliczono, że gdyby masę wszystkich organizmów zwierzęcych i roślinnych na naszej planecie (biomasę) rozprowadzić równomiernie po powierzchni Ziemi, to utworzyłaby ona warstwę o grubości zaledwie 5 mm.

Wobec rozmiarów Kosmosu, a nawet ..tylko"' wobec rozmiarów naszego Układu Słonecznego (mierzonych w milionach i miliardach kilometrów) biosfera stanowi śmieszny drobiazg. A przecież także w jej obrębie istnieją olbrzymie różnice.

1.3. Wymiary ł różnorodność życia

Rycina 1-4 ilustruje wielkości, jakie odnoszą się do bezpośrednio otaczającego nas świata. Organizmy wielkości człowieka hądż większe są przez nas łatwo zauważane.

Największe na Ziemi zwierzę (choć dziś już prawic wytępione) — to wieloryb płctwal błękitny (Baleanopiera musculus), którego długość sięga 30 m. zaś ciężar 160 000 kg. Znacznie większe rozmiary osiągają drzewa. W roku 1967 w Ameryce ścięto okaz mamutowca kalifornijskiego o wysokości I 19 m. W Australii, nad rzeką Latrobe. dr Fcrdinand Muellcr opisał okaz eukaliptusa o wysokości 170 m; w 1950 na tymże kontynencie ścięto darnarę australijską(Dammara australis), której pień po odcięciu gałęzi mierzył 90 m długości, 7 m obwodu i ważył 24 tony. Największymi drzewami żyjącymi współcześnie są amerykańskie sekwoje wiccznieziclone (Seąuoia sempervivens), osiągające wysokość ponad 100 m i średnicę pnia przy zieini około 6 m.

Nieco więcej uwagi wymugają organizmy kilkucentymetrowe bądź też te. których wymiary liczy »ię w milimetrach. Gołym okiem obserwować możemy organizmy O średnicy co najwyżej 200 mikrometrów, a więc 0.2 mm (w tabeli I-III podano znaczenie przedrostków, dodawanych do jednostek miar w układzie SI).

Wszystkie mniejsze organizmy zaobserwować możemy dopiero pod mikroskopom (ryc Ale nuwet najlepsze współczesne mikroskopy elektronowe nic pozwalają na obserwowanie ci

F

I

jednostek