DSCN6490 (Kopiowanie)

199

1. PntffaA łwiata Istot żywych i ich klasyfikacja

wspólny przewód płciowy, dzielący się następnie na nasicniowód i jajowód: jajowód przechodzi w macicę, ta zaś w pochwę, która wraz z nasicniowodcm uchodzi do pojedynczego otworu płciowego. Uchyłkami pochwy są zbiornik nasienny i woreczek strzałki miłosnej oraz gruczoły palczaste. Nasicniowód natomiast zakończony jest wynicowującym się prąciem. Na początku lata dwa osobniki kopulują, stykając się otworami płciowymi, po czym każdy z nich wprowadza poprzez prącie do pochwy partnera swoją spermę. Jest ona gromadzona w zbiorniku nasiennym, skąd plemniki wędrują do jajowodów i zapładniają komórki jajowe. Pod koniec lipca winniczki wygrzebują w ziemi jamki, do których składają około 60 białych, kulistych jaj wielkości ziarnka grochu, nastanie zagrzebując je. Po mniej więcej 30 dniach z jaj wylęgają się młode ślimaki.

W niektórych krajach jada się także znacznie mniejsze od winniczków i powszechnie w Polsce spotykane wstężyki ogrodowe (Cepaea horlensis) i wstężyki gajowe (C. nemoratis). Wykazują się one znaczną zmiennością ubarwienia: ich skorupki mogą być jednolicie beżowoszare, albo też kremowe, upiększone podłużnymi brązowymi pasami (ryc. 7-133 i 6 - 17). Wstężyk gajowy ma ujście skorupy zabarwione na ciemno, wstężyk ogrodowy tę część ma zawsze jasną. Przy znacznej liczebności mogą dokonywać szkód w ogrodach, choć przeważnie żywią się glonami, które zeskrobują tarką z kory, kamieni i liści. Również paskowaną muszlę, lecz mniejszą i o innym kształcie ma ciepłolubny ślimak przydrożny (Helicella óbyią - ryc. 7-133).

Ryc. 7-133. Ślimaki płucodysznc. A - lądowe: I. Wstężyk ogrodowy (Cepaea horlensis); 2. Ślimak przydrożny (Helicella obvia)\ 3. Ślimak winniczek (J!clix pomalia); 4. Pomrów wielki (Umax maximusj; 5. Ślinik wielki {Arion riifus)', B - wodne: 6. Błotniarka moczarowa (Lymnaea truncatuia); 7. Błotniarka stawowa (/.. stagnalis)\ | Zatoczek rogowy (Planorharius comeus) (JD).

Natomiast znacznie bardziej uciążliwe dla ogrodników i działkowców są pozbawione skorupy ślimaki z gatunku pomrów polny (Derocecas agreste). Żerują głównie nocą, niszcząc liście; są to nieduże mięczaki, do 6 cm długości, o szarym ciele i jaśniejszym spodzie nogi; w dzień kryją się pod kamieniami. Największym polskim przedstawicielem rodziny pomrownikowatych (które nie mają muszli! iest pomrów wielkitfimai: maximus), osiągający długość 20 cm (a w krajach cieplejszych do 40cm). Stal się on (ryc. 7-133) już niemal gatunkiemsynantropijnym(towarzyszącyni człowiekowi) i można go spotkać na śmietnikach, kompostach, pryzmach nawozu itp. Natomiast stroni od ludzkich siedzib niewiele mniejszy od poprzedniego pomrów czarniawy (/Jnizir cinereoniger). Żyje on w lasach, najchętniej liściastych, żywi się grzybami i ma piękne, aksamilnoczamc ubarwienie z granatowym połyskiem. Jeszcze ładniejszy od opisanego gatunku jest ceglastoczerwony, brązowy lub czamyślinik wielki (Arion rufus), również osiągający długość do 15 cm (ryc. 7-133). Ubarwienie tego ślimaka zależy od środowiska, głównie od temperatury i wilgotności. Ciekawe, że zoolodzy do tej pory nie wyjaśnili, czy ślinik wytwarza trujące substancje, czy też nic; w każdym razie nie jest zjadany przez ptaki, natomiast atakowany bywa przez chrząszcze biegaczu wale. Świadczyłoby to, że sama czerwona barwa lego ślimaka jest wystarczającym ostrzeżeniem: ptaki bowiem rozróżniają barwę czerwoną i większość niejadalnych dla nich zwierząt jest tak ubarwiona. Natomiast owady koloru czerwonego nie są w stanie rozpoznać. Oba ostatnio wymienione gatunki tych dużych ślimaków są coraz rzadsze, w miarę kurczenia się ich środowisk naturalnych, tzn. lasów liściastych o bogatym podszycie.

lądowymi ślimakami sa tak-że świdrzyki (Clausilidae). niewielkich rozmiarów, lecz o bardzo wysokich, wąskich muszlach, wieżyczkowato skręconych. Najpospolitsze są w górach; niektóre