DSC
96 (5)

128    5. Kwas askorbinowy - witamina C

Tab. 5.2 (cd.)

Rodzaj produktu	Zawartość KA ^ [mg w 100 g]
rzepa	6
rzodkiewka	25
rzeżucha	79
sałata	15
seler	10
szpinak	55
ziemniaki	20
C. Mięso i przetwory mięsne
mięso (wołowe lub wieprzowe)	2
nerki	30
wątroba	30
ryby	3
D. Nabiał
mleko kobiece	3-6
mleko krowie	1-2
E Inne produkty
igliwie sosny i świerka	150 -250
lucerna	200
owoce dzikiej róży	250-1000
owoce głogu	160 - 800
owoce jarzębiny	100
owoce Terminalia fernandiana (Australia)	3000
orzechy włoskie niedojrzale	3000
pokrzywa	100

5,8. Rola biologiczna

Kwas L-askorbinowy uczestniczy w bardzo wielu reakcjach i przemianach o niezmiernie istotnym znaczeniu dla zwierząt i roślin. Aczkolwiek nie jest znane działanie kwasu askorbinowego jako koenzymu, to wiadomo, że dzięki swoim właściwościom redukującym witamina C stymuluje różnorodne procesy biochemiczne, przy czym jej udział w tych reakcjach polega na przenoszeniu elektronów.

NADPH +    FAD ^ ^rkwas ^-Fe(*W _/*P-450-zred'v ^-0₂

*    kwas F((lp^^s' pąitWI »

'yaskorbinowyy    y    y

NADP

mono-dehydro-

askorbinowy

Rys 5.10 Schemat ilustrujący funkcje kwasu L askorbinowego jako przenośnika elektronów w mikrosomalnym transporcie elektronów

Wśród tego rodzaju procesów wymienić trzeba przede wszystkim powstawanie kolagenu, metabolizm tyrozyny, biosyntezę noradrenaliny, od-wodorowanie kwasów tłuszczowych i reakcje związane z transportem elektro-_Dów w komórkach roślinnych.

Wiele obserwacji wskazuje na prawdopodobny udział witaminy C w metabolizmie cholesterolu, w biosyntezie hormonów kory nadnercza i w reakcjach hydroksylacji leków.

Jedną z najważniejszych biologicznych funkcji kwasu askorbinowego jest biosynteza kolagenu, który stanowi 25-30%, a według innych źródeł nawet 30-40%, ogólnej ilości białka w organizmie zwierzęcym. Kolagen występuje w skórze, kościach, zębach, chrząstkach, tkance łącznej i rogówce oka; jest więc najbardziej rozpowszechnionym białkiem zwierzęcym.

Zaburzenia w prawidłowym przebiegu tworzenia się kolagenu, spowodowane niedoborem witaminy C, są prawdopodobnie główną przyczyną szkorbutu. Rola kwasu askorbinowego w syntezie kolagenu polega na tym, że uczestniczy on w hydroksylacji reszt proliny, a także lizyny, do hydroksy-proliny i hydroksylizyny, co powoduje przekształcenie prokolagenu we właściwy kolagen. Obydwie te reakcje są katalizowane przez odpowiednie enzymy, a mianowicie:

—    hydroksylazę prolinową (EC 1.14.11.2),

—    hydroksylazę lizynową (EC 1.14.11.4).

Ze względu na to, że proces hydroksylacji proliny i lizyny jest związany z oksydatywną dekarboksylacją 2-oksoglutaranu, właściwe, systematyczne nazwy tych dwóch enzymów obejmują obydwie współzależne reakcje. Pierwszy z enzymów jest dioksygenazą proliny, 2-oksoglutaranu, a drugi — dioksy-genazą lizyny, 2-oksoglutaranu.

W reakcjach tych, katalizowanych przez odpowiednią dioksygenazę, jeden atom tlenu cząsteczkowego (0₂) jest włączany do peptydyloproliny (lub peptydyłolizyny), tworząc peptydylohydroksyprolinę (lub peptydylohydro-ksylizynę), a drugi do bursztynianu, powstającego w rezultacie oksydatywnej dekarboksylacji 2-oksoglutaranu.

O

][    ____ dioksygenaza

HOOC—CH₂ CH₂ C COOH + 0₂ + RH    ►

Fe 00

.0

HOOC—CH₂—CH₂—Cv@]_H ^{+ C0}2 + ^RlQlH

Powyższa reakcja oksydatywnej dekarboksylacji kwasu 2-oksoglutarowego sprzężona jest z hydroksylacją substratu (RH) pod działaniem dioksygenazy. Reakcja ta może zachodzić jedynie w obecności kwasu askorbinowego i żela-