IMAG0711 (3)

często dźwięki ludowej muzyki, przede wszystkim dud, bez których randko odbywały się biesiady, a także gęśli, skrzypek, skrzypie, kobzy, multanek czy bębenków, przy akompaniamencie których śpiewano, tańczono i ucztowano (Bobrowska 1989:200].

Co prawda, jak autorka ta stwierdziła w innym miejscu: .Potocki w swojej twórczości odzwierciedlał przede wszystkim życie szlachecko-ziemiańskie", niemniej .uwzględniał także, chociaż w mniejszym zakresie, żyde innych warstw społecznych" (1989:

14). Chodzi tu przede wszystkim o kulturę stanu trzedego: w utworach poety przewijają się bowiem także .postade chłopów z ich obyczajami, tańcami i instrumentami".

Stosunkowo najdłużej tradycyjna praktyka dudziarska była związana z kultywowaniem dawnych ludowych obrzędów, rytuałów, zwyczajów, obyczajów. Te kulturowe zjawiska są rozmaicie rozumiane przez etnografów i etnologów. Oto jak je określiła Kazimiera Zawistowicz-Adamska:

Na obrzęd składa się suma pojęć, wierzeń, wyobrażeń, czynnośti i zachowań, przekazywanych z pokolenia na pokolenie w określonej zbiorowośd i obwarowanych ściśle przestrzeganym w tejże zbiorowośd rytuałem społeczno-prawnym i sakralnym. Obrzędowi bowiem nieodzownie towarzyszy określony rytuał i określona symbolika, która może być w jakiejś mierze syntezą treści obrzędowej, bądź też jej zredukowaną i uproszczoną formą. Symbolika decyduje zarazem o ceremonialnej postad przyjętych zachowań, których wyrazem są przedmioty (akcesoria i rekwizyty), gesty, słowa, elementy wokalno-muzyczne, choreograficzne i inne. Być może w tym kontekśde powstaje, niejako samorzutnie, udramatyzowanie obrzędu w całości lub w niektórych jego fragmentach.

I

Zwyczaj częstokroć występuje równorzędnie z obrzędem. Może być [...] traktowany przez niektórych autorów jako element składowy obrzędu. Lecz wolno mniemać, że jest zubożoną formą obrzędu. Zubożoną przede wszystkim o elementy sakralne, po części o sankcje i normy zachowań. Nie wolno też pominąć predyspozycji psychicznych, które mogą sprzyjać zachowaniu lub nawrotowi

(usankcjonowanych zwyczajowo,- nawet już poniechanych, zabiegów magicznych, przesądów i zabobonów występujących w sytuacjach szczególnych: przedwnośdach żydowych (zagrożenia, nieszczęścia, choroby) lub niekiedy manifestowanych w ujędu na poły aktorskim (np. redyk).

Warto nadmienić, że zwyczajem mogą się stać niektóre treści i formy obrzędowe zachowane w zmienionej postad już tylko mocą nawyku i zatracające pier-Lwotny sens. Zwyczaj taki z czasem staje się powszechnie usankcjonowany v danym środowisku i obwarowany normami postaw i zachowań. Genealogia U niejakp ^przyswojonego" w ten sposób zwyczaju nie jest w przeważającej mie-^rzc' | |pi! ^mus* być, uświadamiana przez ogół osobników respektujących ów ^^rojyczaj.

227