3833474150

Wycena a wiarygodność i porównywalność sprawozdania finansowego

się także dyscyplinę naukową, tj. badania prowadzone zarówno w zakresie tej działalności praktycznej, jak i wyników tych badań.

Rachunkowość wyrosła z potrzeb życia - jest sztuką wspomagania omylnej i ulotnej pamięci ludzkiej [Peche 1988, s. 13] w trwałym zapisie zjawisk zachodzących w „życiu gospodarczym” człowieka. Rachunkowość powstała jako forma rejestracji gospodarczej zanim jeszcze ludzie posiedli umiejętności pisania i czytania¹⁵. W odległej starożytności stanowiła istotną siłę kulturotwórczą, przyczyniając się do wykształcenia tak istotnych umiejętności jak zdolność do abstrakcyjnego liczenia¹⁶.

Przez długie stulecia, od czasów pierwszych (udokumentowanych) zastosowań w średniowieczu zasad rachunkowości podwójnej¹⁷, rachunkowość była uważana za wiedzę zdroworozsądkową, która wynikała z doświadczeń praktyki i jej uogólnienia, wiedzę zbliżoną do rzemiosła czy sztuki [Brzezin 1980, s. 91]. Początkowo wiedza w obszarze rachunkowości ograniczała się do ewidencji (księgowości). Jej podstawowym i pierwotnym zadaniem był notariat i kontrola. Jednak wraz z komplikowaniem się życia gospodarczego wzrastały potrzeby informacyjne jego uczestników. Już bowiem w średniowieczu podejmowano pierwsze próby wykorzystania informacji z rachunkowości dla celów zarządzania finansami jednostki gospodarującej.

Dopiero na przełomie XIX i XX wieku pojawiły się przesłanki do wyodrębnienia się z intensywnie rozwijającej się praktyki rachunkowości wiedzy naukowej¹⁸ w tym zakresie. Rozkwit handlu i przemysłu w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych w drugiej połowie XIX wieku, spowodował potrzebę odzwierciedlania w rachunkowości większej liczby różnorodnych transakcji gospodarczych, inicjując poszukiwania logicznego systemu interpretacji zasad księgowości podwójnej, funkcji i struktury bilansu, rachunku wyników, a także zasad wyceny. Powstawały liczne teorie księgowości (tzw. teorie kont), teorie bilansowe zwane niemieckimi teoriami bilansowymi (statyczne, dynamiczne, organiczne)¹⁹, opracowywane były koncepcje rachunku kosztów, a także postulaty i zasady rachunkowości finansowej.

¹⁵    Godnym przywołania są interpretacje R. Mattessicha związane z odkry ciami archeologicznymi profesor D. Schmandty-Besserat. Szerzej na ten temat pisze A. Szychta [1996, s. 99-101].

¹⁶    Szerzej na ten temat piszą m.in.: M. Dobija [1996]. R. Mattessich [1994],

¹⁷    Po okresie ogólnego upadku gospodarczego Europy, w okresie wczesnego feudalizmu praktyka rachunkowości odrodziła się i weszła w nowy etap rozwoju w XII i XV w. W ty m czasie ukształtowała się fundamentalna metoda rachunkowości - metoda bilansowa. Szerzej o historii rachunkowości piszą m.in.: Z. Kolaczyk [1999, s. 15], oraz E. A. Hendriksen i M. F. van Breda [2002, s. 230].

¹⁸    Różnice między' wiedzą naukową i zdroworozsądkową wyróżnia J. Kmita [1977], Te różnice to: inter-subiektywna kontrolowalność zdań proponowanych na twierdzenia naukowe, intersubiektywna komunikowal-ność zdań proponowanych na twierdzenia naukowe, powiązanie twierdzeń naukowych związkami wynikania.

¹⁹    Teorie bilansowe zostaną omówione w dalszej części niniejszego punktu rozprawy.

19 I S t r o n a