78400

Prof. Maria Bijak - Kaszuba

Gospodarka światowa

Wykład VIII - Polityka gospodarcza państwa

Racjonalne ekonomicznie argumenty za protekcjonizmem w warunkach tradycyjnej teorii hąnflu:

1.    Argument cła wychowawczego - autorzy: A. Hamilton, F. List, J.S. Mili. Dwie wersje argumentu:

-    w odniesieniu do krajów rozwiniętych - potrzeba czasowej ochrony gałęzi produkcji silnie zagrożonych konkurencję zagraniczną

w odniesieniu do krajów rozwijających się - umożliwienie rozwoju nowo wytworzonych (raczkujących - infant industry) branż przemysłu przez czasową ochronę tych branż

Teoretyczna podstawa argumentu: zakwestionowanie statecznego podejścia do przewag komparatywnych, utrwalanych w warunkach wolnego handlu. Przewagi komparatywne należy postrzegać dynamicznie, co oznacza, że mogą one podlegać zmianom na skutek świadomej interwencji państwa.

Logika argumentu:

w warunkach wolnego handlu, raczkująca branża przemysłu w kraju rozwijającym się nie ma szans na podjęcie walki konkurencyjnej z bardziej efektywnymi producentami zagranicznymi,

-    wprowadzenie ochrony rynku w postaci cła wychowawczego może dać szansę rozwoju takiej branży i pozwoli jej na poprawę pozycji konkurencyjnej wobec producentów zagranicznych,

-    utrzymywanie cła wychowawczego ma charakter przejściowy i odnosi się jedynie do fazy początkowej rozwoju branży.

Poprawność argumentu cła wychowawczego zależy od spełnienia warunków, odnoszących się do jego aplikacji w konkretnym przypadku:

kraj wprowadzający cło winien posiadać odpowiednie zasoby czynników produkcji, które umożliwią osiągnięcie przez raczkującą branże przewidywanej poprawy jej konkurencyjności

-    decydenci w kraju wprowadzającym cło powinni właściwie wybrać branżę, która zasługuje na przejściową ochronę

przewidywane korzyści z tytułu zastosowania cła wychowawczego powinny przewyższać związane z tym koszty i mieć charakter trwały

okres stosowania eta powinien być możliwie krótki

zastosowany instrument ochrony powinien być najlepszy z możliwych z punktu widzenia realizacji założonego celu

Mocne strony koncepcji cła wychowawczego:

-    założenie możliwośo zmiany przewag komparatywnych w czasie brak sprzeczność z zasadą wolnego handlu

selektywny charakter protekcji celnej brak cech strategii antyimportowej

2.    Argument cła optymalnego • spostrzeżenie i opis Roberta Torrensa (1844), rozwinięcie argumentu na początku XX wieku.

Teoretyczna podstawa argumentu: spostrzeżenie, że w zależności od wielkości kraju, inny jest wpływ jego polityki handlowej na ceny światowe, a co za tym idzie na TOT tego kraju. W przypadku kraju małego zmiana wielkości jego importu czy importu nie wpływa na poziom cen światowych. W przypadku kraju dużego istnieje możliwość wywierania takiego wpływu, zatem duży kraj może odnieść korzyści dobrobyt owe wskutek zastosowania protekcji.

Treść argumentu: duży ekonomicznie kraj może poprawić swoje TOT za pomocą ceł lub innych środków polityki handlowej, a tym samym osiągnąć wzrost dobrobytu. Cło wywiera dwojaki wpływ na dobrobyt dużego kraju:

-    poprawa TOT takiego kraju, co oznacza, że dobrobyt kraju polepsza się kosztem zagranicy, ponieważ ciężar cła ponosi w całości lub w części dostawca zagraniczny (incydencja celna)

-    przynosi straty dobrobytu, wiążące się z występowaniem efektu protekcyjnego i konsumpcyjnego cła.

Maksymalizacja dobrobytu dużego kraju jest uwarunkowana optymalną wysokością cła. Cłem optymalnym dla dużego kraju jest takie cło, przy którym krańcowa korzyść wynikająca z poprawy TOT jest równa krańcowej stracie w efektywności, spowodowanej efektem protekcyjnym i konsumpcyjnym.

Argument cła optymalnego, jakkolwiek teoretycznie poprawny, ma ograniczoną przydatność praktyczną, ponieważ:

-    nie odnosi się do większość krajów świata, których wpływ na kształtowanie się cen światowych jest niewielki lub żaden