3784494821

zaniedbań, nawet wówczas, gdy w wyniku zagrożenia utraty zdrowia lub możliwości pojawienia się choroby zostanie podjęta próba regularnej aktywności fizycznej.

W obrębie podejścia naukowego do problematyki starzenia się wyróżnia się wiele teorii opisujących ten proces. Z jednej strony można wyróżnić grupy teorii biologicznych oraz teorii genetycznych, z drugiej zaś sytuują się teorie psychospołeczne (określane mianem tzw. niebiologicznych teorii starzenia się)³¹. To, co zwraca uwagę w tym przypadku, niezależnie od specyfiki określonej grupy teorii starzenia się, to fakt że również w obrębie poszczególnych z wymienionych grup teorii występują przeciwstawne stanowiska. Dobry przykład takiego zróżnicowania stanowią np. teorie psychospołeczne, takie jak teoria aktywności, teoria selektywności oraz teoria kontynuacji, opisujące różne podejścia do omawianej problematyki.

Oczywiście, z punktu widzenia przyjętych w tym tekście założeń, na plan pierwszy wysuwają się zagadnienia dotyczące szeroko rozumianego - zarówno w ujęciu biologicznym, jak i społecznym - uczestnictwa seniorów w kulturze fizycznej. Warto przypomnieć w tym miejscu, że Halina Szwarc w roku 1988 wskazywała wspólne obszary kultury fizycznej i wówczas stosunkowo młodej dziedziny nauki - gerontologii, skłaniając się ku stosowaniu terminu „rehabilitacja gerontologiczna”³². Autorka tłumaczyła ten fakt m.in. wzrostem potrzeb społecznych, u podłoża którego legło zjawisko starzenia się pokoleń. Wybrane współczesne stanowiska z zakresu fizjologii, wpisujące się w ten nurt analiz naukowych nad starzeniem się, prezentują w sposób wnikliwy autorzy³³ podręcznika poświęconego fizjologii starzenia się, a także profilaktyce i rehabilitacji w tym procesie. Wśród podjętych przez autorów kwestii o charakterze biologicznym zwracają uwagę m.in. biologiczna charakterystyka starzenia się i starości uwzględniająca podział tego okresu życia na etapy według kryterium sędziwości wieku oraz odwołująca się do niektórych teorii starzenia się, a ponadto takie zagadnienia jak uzasadniające rolę rytmu dobowego dla osób w podeszłym wieku, omawiające zaburzenia gospodarki wodno--elektrolitowej, ukazujące zasady doboru obciążeń wysiłkiem fizycznym osób starszych oraz opisujące przykłady aktywności fizycznej seniorów realizowanej w warunkach domowych.

Wśród 3 zasadniczych czynników określających pomyślne starzenie się (ang. successful ageing)³⁴ zwraca uwagę komponent zaangażowania życiowego starzejących się osób, postrzegany także w wymiarze zagadnień związanych z aktywnym przebiegiem tego procesu³⁵. Jedną z możliwych form takiego zaangażowania może być właśnie w przypadku omawianej grupy osób ich systematyczny udział w aktywności fizycznej w wolnym czasie. S. Sylwia-Bobiak i L. Caldwell przez aktywność ruchową rozumieją

³¹    Ageing. op. cit.

³²    H. Szwarc, Rehabilitacja gerontologiczna, [w:] Rekreacja i turystyka ludzi w starszym wieku, pod red. W. Szwarc, T. Wolańskiej, T. Łobożewicza, Instytut Wyd. Związków Zawodowych. Warszawa 1988. s. 37-39.

³³    Fizjologia starzenia się. Profilaktyka i rehabilitacja, pod red. A Marchewki, Z. Dąbrow skiego. J. Zolądża. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.

³⁴    Zgodnie z definicjami encyklopedycznymi (http://eawikipedia.org/wiki/Ageing) pomyślne starzenie się może być również postrzegane jako koncepcja interdyscyplinarna odnosząca się do psychologii oraz socjologii, która pokazuje relacje zachodzące pomiędzy społecznością a poszczególnymi osobami w ciągu cyklu życia, ze szczególnym uwzględnienim jego późnego okresu. Wśród podstawowych wymiarów pomyślnego starzenia się jest w tym kontekście wymieniana m.in. samoocena satysfakcji osób zżycia w następujących sferach: małżeństwo, dzieci, rcligia, dochody z pracy, przyjaźń oraz kontakty' społeczne, aktywność społeczna, hobby, a także udział w rekreacji lub sporcie. Według niektótych stanowisk, sy nonimami dla określenia ..pomyślne starzenie się" mogą być takie terminy jak zdrowe lub optymalne starzenie się.

³⁵    Aktywność ruchowa osób starszych, pod red. A. Jopkiewicza, WSP, Kielce 19%.

12