2964938879

EMIGRACYA LUDU POLSKIEGO DO NIEMIEC. 321

porozumieć się mogły z wami, bo z tego co się w szkole nauczą nie wiele im zostanie, a jakby jeszcze i ojczysty język zapomniały, to nie wiem, jakby się z wami rozmówiły⁴⁴.. .

Jak uchronię można, jak uchrania od zaguby, jeśli już nie od skażenia, pewna przynajmniej liczba wychodźców polskich w Niemczech, skarb rodzinnego języka ? Przez czytanie polskich

gazetek

książeczek; przez rozsiane już dziś po Niemczech polskie stowarzyszenia i organizowane przez nie uroczystości, zebrania, zabawy. Chęć do czytania musi byc wielka, kiedy w Eisleben powstało przed dwoma latami osobne, dwa razy tygodniowo wychodzące pisemko „Górnik⁴⁴, i strat, zdaje się, nie ponosi. Nadto idzie w te strony dużo szląskich i poznańskich gazetek ludowych, a przyjęcia i szacunku, jakiego gazetki te na bibulastym papierze, przetartemi czcionkami drukowane tutaj doznają, pozazdrościcby im mógł niejeden wielki i poważny lwowski lub krakowski organ. „Radzę wam bracia, napomina górnoszląski robotnik, pracujący w Lindenhorst w Westfaliiabyście się mocno wzięli do czytania gazet katolickich, aby was nie wyśmiano i nie poniżono wśród innych narodów. Kto nie chce słuchac księdza, ani redaktora, albo katolickiej gazety, ten zostanie głupim... O tych Niemcach sam się przekonałem, że z gazet wszystkiego się nauczyli. A więc i jam się też pilnie postarał i dałem sobie przysłać „Katolika⁴⁴ i mówiłem sam do siebie: to nie prawda, to nie może byc, żeby Niemiec był mędrszy, jak Polak. I tak się prawdą wykazało, bo już nie wiele do trzech lat brakuje, jak „Katolika*' czytam i jestem z niego kontent; i czytam teraz też nasze nowo zbudowane przez redakcyę „Katolika⁴⁴ pismo, pod tytułem „Światło¹⁴. Także już od początku abonuję i czuję sam, żem jest inny człowiek jak przedtem i nie potrzebuję się więcej Niemcom przysłuchiwać, bo już to samo wiem i jestem mądry w każdej sprawie... Tylko przy czytaniu też trzeba rozważać i z każdego słowa wziąśc naukę. Mnie się zda teraz, że gdybym czytac zaprzestał, tobym też i życ zaprzestać musiał i dla tego chocby „Katolik⁴⁴ trzy marki kosztował na kwartał, a „Światło⁴⁴ też, daję piśmiennie, że podwiela mi Pan Bóg życia nie prze-

to „Katolika⁴¹

mieni

nie zaniecham, bo „Katolik⁴⁴ to jest nasz

¹ Katolik z 13 stycznia 1888.