DEMOKRACJA PARLAMENTARNA i KONSTYTUCJE II RP
Sejm Ustawodawczy wybrany 26.I.1919 wg pięcioprzymiotnikowej ordynacji wyborczej przez wszystkich Polaków powyżej 21 r życia - koniec I etapu budowy państwa.
=>wysoka frekwencja wyborcza, zwycięstwo endecji (36%) i partii ludowców (PSL „Wyzwolenie” 15%, PSL „Piast” 12%); 394 posłów,
=>”mała konstytucja” - II 1919 - sejm władzą ustawodawczą, władza wykonawcza w ręku naczelnika państwa (J piłsudski), który powoływał rząd w porozumieniu z sejmem - odpowiedzialność władzy wykonawczej przez sejmem,
=>sejm uchwalił podstawy ustrojowe Polski: socjalne (46-godzinny tydzień pracy, ubezpieczenia, ochrona lokatorów), administracyjne (województwa - powiaty; odrębność Śląska - Sejm Śląski), reformę rolną.
Wybory prezydenckie 9-16.XII.1922
Gabriel Narutowicz - sprzeciw endecji - zamach na prezydenta nowym został St Wojciechowski
Słabość systemu demokracji parlamentarnej II RP
=>przewaga sejmu w stosunku do osłabionej władzy wykonawczej, =>duża ilość partii w sejmie - słabość sejmu, rywalizacja stronnictw, brak większości parlamentarnej, stąd częste zmiany rządów, porozumienia koalicyjne - pakt lanckoroński (1923) endecji, ChD, PSL „Piast” Chjeno-Piasta na czele z Wincentym Witosem; -ograniczenie ustawodawstwa społecznego, walki ze strajkującymi w XI.1923 w Krakowie.
=>brak ostatecznych rozwiązań w sprawie chłopskiej; =>żądania autonomii przez mniejszości narodowe - konstytucja zapowiadała swobody, ale jednocześnie dała katolikom uprzywilejowaną pozycję, =>próbą stabilizacji było tworzenie rządów pozaparlamentarnych niezależnych od składu parlamentu, ale mających zaufanie sejmu.
Konstytucja marcowa 17.III.1921
Sejm - 444 posłów, kadencja 56 lat, prawo wyborcze czynne 21 lat, bierne 25 lat, wybory 5-przymiotnikowe; ustalał prawo, budżet, podatki; kontrolował rząd, ratyfikował traktaty; miał inicjatywę ustawodawczą, powoływał NIK; marszałek sejmu mógł zastąpić prezydenta.
DEMOKRACJA PARLAMENTARNA i KONSTYTUCJE II RP
Sejm Ustawodawczy wybrany 26.I.1919 wg pięcioprzymiotnikowej ordynacji wyborczej przez wszystkich Polaków powyżej 21 r życia - koniec I etapu budowy państwa.
=>wysoka frekwencja wyborcza, zwycięstwo endecji (36%) i partii ludowców (PSL „Wyzwolenie” 15%, PSL „Piast” 12%); 394 posłów,
=>”mała konstytucja” - II 1919 - sejm władzą ustawodawczą, władza wykonawcza w ręku naczelnika państwa (J piłsudski), który powoływał rząd w porozumieniu z sejmem - odpowiedzialność władzy wykonawczej przez sejmem,
=>sejm uchwalił podstawy ustrojowe Polski: socjalne (46-godzinny tydzień pracy, ubezpieczenia, ochrona lokatorów), administracyjne (województwa - powiaty; odrębność Śląska - Sejm Śląski), reformę rolną.
Wybory prezydenckie 9-16.XII.1922
Gabriel Narutowicz - sprzeciw endecji - zamach na prezydenta nowym został St Wojciechowski
Słabość systemu demokracji parlamentarnej II RP
=>przewaga sejmu w stosunku do osłabionej władzy wykonawczej, =>duża ilość partii w sejmie - słabość sejmu, rywalizacja stronnictw, brak większości parlamentarnej, stąd częste zmiany rządów, porozumienia koalicyjne - pakt lanckoroński (1923) endecji, ChD, PSL „Piast” Chjeno-Piasta na czele z Wincentym Witosem; -ograniczenie ustawodawstwa społecznego, walki ze strajkującymi w XI.1923 w Krakowie.
=>brak ostatecznych rozwiązań w sprawie chłopskiej; =>żądania autonomii przez mniejszości narodowe - konstytucja zapowiadała swobody, ale jednocześnie dała katolikom uprzywilejowaną pozycję, =>próbą stabilizacji było tworzenie rządów pozaparlamentarnych niezależnych od składu parlamentu, ale mających zaufanie sejmu.
Konstytucja marcowa 17.III.1921
Sejm - 444 posłów, kadencja 56 lat, prawo wyborcze czynne 21 lat, bierne 25 lat, wybory 5-przymiotnikowe; ustalał prawo, budżet, podatki; kontrolował rząd, ratyfikował traktaty; miał inicjatywę ustawodawczą, powoływał NIK; marszałek sejmu mógł zastąpić prezydenta.
DEMOKRACJA PARLAMENTARNA i KONSTYTUCJE II RP
Sejm Ustawodawczy wybrany 26.I.1919 wg pięcioprzymiotnikowej ordynacji wyborczej przez wszystkich Polaków powyżej 21 r życia - koniec I etapu budowy państwa.
=>wysoka frekwencja wyborcza, zwycięstwo endecji (36%) i partii ludowców (PSL „Wyzwolenie” 15%, PSL „Piast” 12%); 394 posłów,
=>”mała konstytucja” - II 1919 - sejm władzą ustawodawczą, władza wykonawcza w ręku naczelnika państwa (J piłsudski), który powoływał rząd w porozumieniu z sejmem - odpowiedzialność władzy wykonawczej przez sejmem,
=>sejm uchwalił podstawy ustrojowe Polski: socjalne (46-godzinny tydzień pracy, ubezpieczenia, ochrona lokatorów), administracyjne (województwa - powiaty; odrębność Śląska - Sejm Śląski), reformę rolną.
Wybory prezydenckie 9-16.XII.1922
Gabriel Narutowicz - sprzeciw endecji - zamach na prezydenta nowym został St Wojciechowski
Słabość systemu demokracji parlamentarnej II RP
=>przewaga sejmu w stosunku do osłabionej władzy wykonawczej, =>duża ilość partii w sejmie - słabość sejmu, rywalizacja stronnictw, brak większości parlamentarnej, stąd częste zmiany rządów, porozumienia koalicyjne - pakt lanckoroński (1923) endecji, ChD, PSL „Piast” Chjeno-Piasta na czele z Wincentym Witosem; -ograniczenie ustawodawstwa społecznego, walki ze strajkującymi w XI.1923 w Krakowie.
=>brak ostatecznych rozwiązań w sprawie chłopskiej; =>żądania autonomii przez mniejszości narodowe - konstytucja zapowiadała swobody, ale jednocześnie dała katolikom uprzywilejowaną pozycję, =>próbą stabilizacji było tworzenie rządów pozaparlamentarnych niezależnych od składu parlamentu, ale mających zaufanie sejmu.
Konstytucja marcowa 17.III.1921
Sejm - 444 posłów, kadencja 56 lat, prawo wyborcze czynne 21 lat, bierne 25 lat, wybory 5-przymiotnikowe; ustalał prawo, budżet, podatki; kontrolował rząd, ratyfikował traktaty; miał inicjatywę ustawodawczą, powoływał NIK; marszałek sejmu mógł zastąpić prezydenta.
DEMOKRACJA PARLAMENTARNA i KONSTYTUCJE II RP
Sejm Ustawodawczy wybrany 26.I.1919 wg pięcioprzymiotnikowej ordynacji wyborczej przez wszystkich Polaków powyżej 21 r życia - koniec I etapu budowy państwa.
=>wysoka frekwencja wyborcza, zwycięstwo endecji (36%) i partii ludowców (PSL „Wyzwolenie” 15%, PSL „Piast” 12%); 394 posłów,
=>”mała konstytucja” - II 1919 - sejm władzą ustawodawczą, władza wykonawcza w ręku naczelnika państwa (J piłsudski), który powoływał rząd w porozumieniu z sejmem - odpowiedzialność władzy wykonawczej przez sejmem,
=>sejm uchwalił podstawy ustrojowe Polski: socjalne (46-godzinny tydzień pracy, ubezpieczenia, ochrona lokatorów), administracyjne (województwa - powiaty; odrębność Śląska - Sejm Śląski), reformę rolną.
Wybory prezydenckie 9-16.XII.1922
Gabriel Narutowicz - sprzeciw endecji - zamach na prezydenta nowym został St Wojciechowski
Słabość systemu demokracji parlamentarnej II RP
=>przewaga sejmu w stosunku do osłabionej władzy wykonawczej, =>duża ilość partii w sejmie - słabość sejmu, rywalizacja stronnictw, brak większości parlamentarnej, stąd częste zmiany rządów, porozumienia koalicyjne - pakt lanckoroński (1923) endecji, ChD, PSL „Piast” Chjeno-Piasta na czele z Wincentym Witosem; -ograniczenie ustawodawstwa społecznego, walki ze strajkującymi w XI.1923 w Krakowie.
=>brak ostatecznych rozwiązań w sprawie chłopskiej; =>żądania autonomii przez mniejszości narodowe - konstytucja zapowiadała swobody, ale jednocześnie dała katolikom uprzywilejowaną pozycję, =>próbą stabilizacji było tworzenie rządów pozaparlamentarnych niezależnych od składu parlamentu, ale mających zaufanie sejmu.
Konstytucja marcowa 17.III.1921
Sejm - 444 posłów, kadencja 56 lat, prawo wyborcze czynne 21 lat, bierne 25 lat, wybory 5-przymiotnikowe; ustalał prawo, budżet, podatki; kontrolował rząd, ratyfikował traktaty; miał inicjatywę ustawodawczą, powoływał NIK; marszałek sejmu mógł zastąpić prezydenta.
Senat - 111 senatorów, kadencja 5 lat, prawo wyborcze czynne 30, bierne 40 lat, wybory 5 przymiotnikowe; zgłaszał poprawki do ustaw sejmowych, za zgodą 3/5 senatorów prezydent mógł rozwiązać parlament; posłów i senatorów chronił immunitet.
Prezydent - Wybierany na 7 lat przez Zgromadzenie Narodowe - mianował i odwoływał rząd, wyższych urzędników, podpisywał akty prawne z kontrasygnatą ministra, wypowiadał wojnę i zawierał pokój za zgodą sejmu, był zwierzchnikiem armii, miał prawo łaski; rozwiązywał parlament, zwoływał jego posiedzenia; reprezentował państwo na zew; chronił go immunitet z wyjątkiem zdrady państwa, pogwałcenia konstytucji lub przestępstwa karnego.
Rząd - Rada ministrów na czele z premierem - projekt ustaw, decydował o kierunku polityki, odpowiedzialny przed sejmem
Sądownictwo - niezależne i niezawisłe sądy
Prawa obywatelskie - prawa polityczne - prawo wyborcze, piastowanie urzędów; prawa obywatelskie - równość, wolność; prawa społeczne - ochrona pracy, ubezpieczenia; zakaz pracy dzieci do lat 15, prawa wolnościowe - wolność prasy i słowa.
Konstytucja kwietniowa 23.IV.1935
Sejm - 208 posłów, kadencja 5 lat, prawo wyborcze czynne 24 lata, bierne 30 lat życia, wybory 4-przymiotnikowe (brak proporcjonalności); funkcja ustawodawcza i kontrola rządu, ustalanie budżetu.
Senat - 96 senatorów powołanych w 1/3 przez prezydenta RP, a w 2/3 w drodze wyborów, prawo wyborcze miała tzw. Elita (zasługi, wyzsze wykształcenie, zaufanie) - wybory nie były powszechne; rozpatrywał budżet, projekty ustaw, kontrola długów państwa; marszałek senatu zastępował prezydenta.
Prezydent - pod jego zwierzchnictwem był rząd, parlament, armia, sądy , kontrola państwa; prawa veta, reprezentował państwo na zewnątrz, zawierał układy międzynarodowe, mianował i odwoływał prezesa Sądu najwyzszego, prezesa NIK, wyższych urzędników, wyznaczał swojego następcę na czas wojny. Wybór prezydenta przez Zgromadzenie Elektorów lub ustępującego prezydenta, lub w głosowaniu powszechnym spomiędzy dwóch kandydatów zgłoszonych przez Zgromadzenie Elektorów i ustępującego prezydenta.
Rząd - odpowiedzialny przez prezydentem
Sądownictwo - niezawisłe
Senat - 111 senatorów, kadencja 5 lat, prawo wyborcze czynne 30, bierne 40 lat, wybory 5 przymiotnikowe; zgłaszał poprawki do ustaw sejmowych, za zgodą 3/5 senatorów prezydent mógł rozwiązać parlament; posłów i senatorów chronił immunitet.
Prezydent - Wybierany na 7 lat przez Zgromadzenie Narodowe - mianował i odwoływał rząd, wyższych urzędników, podpisywał akty prawne z kontrasygnatą ministra, wypowiadał wojnę i zawierał pokój za zgodą sejmu, był zwierzchnikiem armii, miał prawo łaski; rozwiązywał parlament, zwoływał jego posiedzenia; reprezentował państwo na zew; chronił go immunitet z wyjątkiem zdrady państwa, pogwałcenia konstytucji lub przestępstwa karnego.
Rząd - Rada ministrów na czele z premierem - projekt ustaw, decydował o kierunku polityki, odpowiedzialny przed sejmem
Sądownictwo - niezależne i niezawisłe sądy
Prawa obywatelskie - prawa polityczne - prawo wyborcze, piastowanie urzędów; prawa obywatelskie - równość, wolność; prawa społeczne - ochrona pracy, ubezpieczenia; zakaz pracy dzieci do lat 15, prawa wolnościowe - wolność prasy i słowa.
Konstytucja kwietniowa 23.IV.1935
Sejm - 208 posłów, kadencja 5 lat, prawo wyborcze czynne 24 lata, bierne 30 lat życia, wybory 4-przymiotnikowe (brak proporcjonalności); funkcja ustawodawcza i kontrola rządu, ustalanie budżetu.
Senat - 96 senatorów powołanych w 1/3 przez prezydenta RP, a w 2/3 w drodze wyborów, prawo wyborcze miała tzw. Elita (zasługi, wyzsze wykształcenie, zaufanie) - wybory nie były powszechne; rozpatrywał budżet, projekty ustaw, kontrola długów państwa; marszałek senatu zastępował prezydenta.
Prezydent - pod jego zwierzchnictwem był rząd, parlament, armia, sądy , kontrola państwa; prawa veta, reprezentował państwo na zewnątrz, zawierał układy międzynarodowe, mianował i odwoływał prezesa Sądu najwyzszego, prezesa NIK, wyższych urzędników, wyznaczał swojego następcę na czas wojny. Wybór prezydenta przez Zgromadzenie Elektorów lub ustępującego prezydenta, lub w głosowaniu powszechnym spomiędzy dwóch kandydatów zgłoszonych przez Zgromadzenie Elektorów i ustępującego prezydenta.
Rząd - odpowiedzialny przez prezydentem
Sądownictwo - niezawisłe
Senat - 111 senatorów, kadencja 5 lat, prawo wyborcze czynne 30, bierne 40 lat, wybory 5 przymiotnikowe; zgłaszał poprawki do ustaw sejmowych, za zgodą 3/5 senatorów prezydent mógł rozwiązać parlament; posłów i senatorów chronił immunitet.
Prezydent - Wybierany na 7 lat przez Zgromadzenie Narodowe - mianował i odwoływał rząd, wyższych urzędników, podpisywał akty prawne z kontrasygnatą ministra, wypowiadał wojnę i zawierał pokój za zgodą sejmu, był zwierzchnikiem armii, miał prawo łaski; rozwiązywał parlament, zwoływał jego posiedzenia; reprezentował państwo na zew; chronił go immunitet z wyjątkiem zdrady państwa, pogwałcenia konstytucji lub przestępstwa karnego.
Rząd - Rada ministrów na czele z premierem - projekt ustaw, decydował o kierunku polityki, odpowiedzialny przed sejmem
Sądownictwo - niezależne i niezawisłe sądy
Prawa obywatelskie - prawa polityczne - prawo wyborcze, piastowanie urzędów; prawa obywatelskie - równość, wolność; prawa społeczne - ochrona pracy, ubezpieczenia; zakaz pracy dzieci do lat 15, prawa wolnościowe - wolność prasy i słowa.
Konstytucja kwietniowa 23.IV.1935
Sejm - 208 posłów, kadencja 5 lat, prawo wyborcze czynne 24 lata, bierne 30 lat życia, wybory 4-przymiotnikowe (brak proporcjonalności); funkcja ustawodawcza i kontrola rządu, ustalanie budżetu.
Senat - 96 senatorów powołanych w 1/3 przez prezydenta RP, a w 2/3 w drodze wyborów, prawo wyborcze miała tzw. Elita (zasługi, wyzsze wykształcenie, zaufanie) - wybory nie były powszechne; rozpatrywał budżet, projekty ustaw, kontrola długów państwa; marszałek senatu zastępował prezydenta.
Prezydent - pod jego zwierzchnictwem był rząd, parlament, armia, sądy , kontrola państwa; prawa veta, reprezentował państwo na zewnątrz, zawierał układy międzynarodowe, mianował i odwoływał prezesa Sądu najwyzszego, prezesa NIK, wyższych urzędników, wyznaczał swojego następcę na czas wojny. Wybór prezydenta przez Zgromadzenie Elektorów lub ustępującego prezydenta, lub w głosowaniu powszechnym spomiędzy dwóch kandydatów zgłoszonych przez Zgromadzenie Elektorów i ustępującego prezydenta.
Rząd - odpowiedzialny przez prezydentem
Sądownictwo - niezawisłe
Senat - 111 senatorów, kadencja 5 lat, prawo wyborcze czynne 30, bierne 40 lat, wybory 5 przymiotnikowe; zgłaszał poprawki do ustaw sejmowych, za zgodą 3/5 senatorów prezydent mógł rozwiązać parlament; posłów i senatorów chronił immunitet.
Prezydent - Wybierany na 7 lat przez Zgromadzenie Narodowe - mianował i odwoływał rząd, wyższych urzędników, podpisywał akty prawne z kontrasygnatą ministra, wypowiadał wojnę i zawierał pokój za zgodą sejmu, był zwierzchnikiem armii, miał prawo łaski; rozwiązywał parlament, zwoływał jego posiedzenia; reprezentował państwo na zew; chronił go immunitet z wyjątkiem zdrady państwa, pogwałcenia konstytucji lub przestępstwa karnego.
Rząd - Rada ministrów na czele z premierem - projekt ustaw, decydował o kierunku polityki, odpowiedzialny przed sejmem
Sądownictwo - niezależne i niezawisłe sądy
Prawa obywatelskie - prawa polityczne - prawo wyborcze, piastowanie urzędów; prawa obywatelskie - równość, wolność; prawa społeczne - ochrona pracy, ubezpieczenia; zakaz pracy dzieci do lat 15, prawa wolnościowe - wolność prasy i słowa.
Konstytucja kwietniowa 23.IV.1935
Sejm - 208 posłów, kadencja 5 lat, prawo wyborcze czynne 24 lata, bierne 30 lat życia, wybory 4-przymiotnikowe (brak proporcjonalności); funkcja ustawodawcza i kontrola rządu, ustalanie budżetu.
Senat - 96 senatorów powołanych w 1/3 przez prezydenta RP, a w 2/3 w drodze wyborów, prawo wyborcze miała tzw. Elita (zasługi, wyzsze wykształcenie, zaufanie) - wybory nie były powszechne; rozpatrywał budżet, projekty ustaw, kontrola długów państwa; marszałek senatu zastępował prezydenta.
Prezydent - pod jego zwierzchnictwem był rząd, parlament, armia, sądy , kontrola państwa; prawa veta, reprezentował państwo na zewnątrz, zawierał układy międzynarodowe, mianował i odwoływał prezesa Sądu najwyzszego, prezesa NIK, wyższych urzędników, wyznaczał swojego następcę na czas wojny. Wybór prezydenta przez Zgromadzenie Elektorów lub ustępującego prezydenta, lub w głosowaniu powszechnym spomiędzy dwóch kandydatów zgłoszonych przez Zgromadzenie Elektorów i ustępującego prezydenta.
Rząd - odpowiedzialny przez prezydentem
Sądownictwo - niezawisłe