Waluty

Zasada kursów parytetowych

Metody finansowania handlu zagranicznego

Kompensata towarowa

Instytucje finansowe

Polecenie wypłaty

Inkaso dokumentowe

Akredytywa dokumentowa

Czek

Weksel

Faktoring

Leasing

Gwarancja bankowa

Ryzyko i formy zabezpieczeń

Badanie wiarygodności handlowej i finansowej kontrahenta zagranicznego

Kanały transferu

Korzyści z pożyczek fasadowych

Ceny transferowe

Należności podatkowe

Podmioty powiązane

Międzynarodowy rynek walutowy.

Waluty - prawnie obowiązujące środki płatnicze danych krajów.

Zasady funkcjonowania rynków walutowych są identyczne jak wszystkich innych rynków (np. towarowych).

Rynek walutowy dotyczy instrumentów finansowych o najwyższym stopniu płynności pochodzących z różnych krajów.

Cechy charakterystyczne rynków walutowych:

1. rynek jest fizycznie rozproszony, nie istnieją centra finansowe

2. zdecentralizowany pod względem geograficznym, technicznym i ekonomicznym

3. jest to rynek międzynarodowy, staje się systemem globalnym

Struktura walutowa tradycyjnego rynku walutowego.

punkt odniesienia 200% (dwie waluty dla jednej transakcji)

1. dolar USA 90%

2. marka niemiecka 25%

3. jen 25%

4. funt szterling 15%

5. frank szwajcarski 10%

Najważniejsze kursy rynku walutowego:

1. dolar - marka niemiecka

2. dolar - jen

3. dolar - funt szterling

4. dolar - frank szwajcarski

5. marka niemiecka - jen

Tendencje na rynkach walutowych:

• dolar USA zajmuje dominującą pozycję w obrotach walutowych - łącznie ok. 85% wszystkich transakcji i aż 95% transakcji swap.

• coraz wyraźniej zaznacza się wzrost transakcji w DM.

• większość transakcji walutowych odbywa się między dealerami reprezentującymi główne banki krajowe.

Struktura i organizacja tradycyjnego rynku walutowego.

segmenty

1. rynek międzybankowy (interbank market) skupiający 75-80% wszystkich transakcji dewizowych w skal światowej.

podmioty:

• banki handlowe

• firmy brokerskie

• banki centralne

• banki inwestycyjne

• domy papierów wartościowych (security houses)

• oszczędnościowe kasy budowlane (building societes)

• firmy handlujące surowcami w skali międzynarodowej

• niektóre korporacje przemysłowe (instytucje nie będące bankami ale prowadzące zbliżone do bankowych usługi)

2. rynek transakcji z klientami ok. 20-30%

podmioty:

• podmioty rynku międzybankowego

• małe firmy handlowe, przemysłowe i usługowe

• duże korporacje

3. transakcje walutowe z udziałem osób fizycznych (rynek detaliczny) ok. 1% rynku

Koncentracja obrotów tradycyjnego międzynarodowego rynku walutowego znajduje się w trzech ośrodkach: kolejno w Wielkiej Brytanii, USA i Japonii. Jednocześnie istnieje dominacja geograficzna rynku USA w zakresie międzynarodowego rynku walutowego transakcji futures i options ( 97% światowego wolumenu futures - Chicago, 98-99% options - Filadelfia i Chicago).

Funkcje rynku walutowego:

1. wiąże ceny towarów i usług w skali międzynarodowej

2. ułatwia rozwój handlu międzynarodowego

3. ceny rynku dewizowego (kursy dewizowe) są punktami odniesienia wszystkich innych cen

4. stanowi najważniejszy mechanizm alokacji zasobów w skali światowej

5. umożliwia dokonywanie transferu siły nabywczej między państwami oraz podmiotami pochodzącymi z różnych krajów

6. wiąże międzynarodowe rynki finansowe przyczyniając się do tworzenia międzynarodowego rynku finansowego

7. umożliwia transfer kapitałów w skali międzynarodowej

8. jedno z narzędzi rządów dla realizacji polityki pieniężno - kredytowej.

Różnice pomiędzy rynkiem walutowym i finansowym:

• przedmiotem transakcji walutowych są instrumenty finansowe o najwyższym stopniu płynności denominowane w jednostce pieniężnej dwóch różnych krajów.

• transakcje finansowe dotyczą instrumentów finansowych o różnym stopniu płynności, denominowane w jednostce pieniężnej jednego kraju.

Istota transakcji w walutach obcych; zasada ustalania (kwotowania) cen

• podwójne kwotowanie

• cena zakupu (bid)

• cena sprzedaży (offer)

• marża między ceną zakupu a ceną sprzedaży (spread)

Waluta kwotowana - jest to waluta, której wysokość jest zmienna w podawanej wartości kursu.

Waluta bazowa - jej wysokość jest stała.

1 GBP = 2.2550 USD

waluta bazowa waluta kwotowana

wysokość USD w powyższym przykładzie jest zmienna w stosunku do GBP

metody kwotowania:

• bezpośrednia - polega na określeniu zmiennej liczby jednostek waluty krajowej w stosunku do liczby jednostek waluty obcej, która jest w tym wypadku walutą bazową

• pośrednia - polega na określeniu stałej liczby jednostek waluty krajowej do zmiennej waluty obcej

Zasady kursów parytetowych:

Waluta	kwotowanie bezpośrednie	kwotowanie pośrednie
Kwotowana USD	1 USD = 1,623/40 CHF	1 CAD = 0,8950 USD
	podzielić przez
Bazowa USD	1 USD = 1,411/20 DM	1 GBP = 1,4230 USD

Wymogi stawiane przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy krajom ubiegającym się o uznanie ich walut za wymienialne:

• swoboda płatności dotycząca zarówno rezydentów jak i nierezydentów

• stosowanie jednolitego kursu walutowego

• nieuczestniczenie w dyskryminujących inne kraje porozumieniach walutowych

Korzyści z wymienialności waluty:

• poddanie gospodarki silniejszej konkurencji międzynarodowej

• wzrost zaufania wewnętrznego do wymienialnej waluty co przekłada się na większą skłonność do oszczędzania w tej walucie

• ułatwienie przejścia od urzędowego do rynkowego ustalanie kursu waluty

• możliwość powiązania wewnętrznego rynku finansowego z międzynarodowym

Dewizy - należności zagraniczne, które z uwagi na swą formę i płynność mogą służyć jako środki płatnicze w obrocie międzynarodowym. Jedną z form dewizy jest weksel. Jeśli chodzi o płynność, to wierzytelności powinny być uruchamialne aby móc posłużyć się nimi jako środkami płatniczymi.

Na rynku walutowym istnieją dwa kursy: jeden dotyczący dewiz (pieniądza płynnego w obrocie międzynarodowym, finansującego operacje międzynarodowe) i drugi dotyczący pieniądza (w formie gotówkowej). Kursy te są różne, pieniądz gotówkowy jest droższy.

Międzynarodowy system walutowy - zespół układów, reguł, instytucji, zasad, zwyczajów, które określają warunki funkcjonowania pieniądza w sferze stosunków międzynarodowych.

Obecny system swoje podstawy ma w zasadach sformułowanych w 1944 roku w Bretton Woods.

W latach 1870 - 1914 obowiązywał system oparty na złocie. Wszystkie waluty odnoszone były do wartości złota, rysowała się wyraźna dominacja funta szterlinga.

W Bretton Woods powstał system dewizowo - złotowy, częściowo oparty na parytecie złota, a częściowo na USD. Statut Międzynarodowego Funduszu Walutowego mówił, iż parytet waluty każdego kraju członkowskiego jest ustalony w złocie lub dolarach amerykańskich, transakcje dokonywane między krajami członkowskimi muszą być oparte na parytecie walutowym, ich odchylenie kursu od parytetu nie powinno przekraczać 1% w górę lub w dół. Zmiana parytetu może odbywać się tylko w warunkach braku równowagi w bilansie płatniczym. Dewaluacja i rewaluacja może odbywać się tylko przy powiadomieniu i zgodzie MFW. W czasie wystąpienia przejściowego deficytu w bilansach płatniczych kraj członkowski może zaciągnąć krótkoterminową pożyczkę w celu zakupu dewiz. Bezpośrednio wymienialny na złoto był tylko USD. Inne waluty były wymienialne na USD.

W kolejnych latach wprowadzane były modyfikacje polegające przede wszystkim na wprowadzaniu nowych walut jako walut dewizowych. Obecnie obowiązuje system wielodewizowy, co jest wynikiem tych modyfikacji. Nie ma bezpośredniego odwołania się do parytetu złota.

Do 1957 roku parytety walut mogły być zmieniane tylko w przypadku zasadniczego braku równowagi. W okresie powojennym powstają dwie dodatkowe strefy walutowe: strefa funta szterlinga i franka francuskiego. W końcu lat 50. powstaje europejska strefa płatnicza, a w 1958 roku powstaje Europejski Układ Walutowy.

W roku 1971 rząd Stanów Zjednoczonych zawiesił wymienialność dolara na złoto w wyniku pogłębiającego się deficytu bilansu płatniczego. W wyniku prób zapobiegania temu zjawisku emitowane obligacje państwowe przyczyniły się do powstania eurodolara. System utrudniał również w sposób zdecydowany wyrównywanie bilansów płatniczych, środki potrzebne do wyrównania bilansu były bardzo trudno dostępne. Do załamania systemu dolarowo - złotego przyczyniła się również ekspansja korporacji międzynarodowych, które żądały wymienialności walut krajowych w celu ułatwienia dokonywania transakcji. Pośrednim czynnikiem był również kryzys naftowy. Równocześnie rosło znaczenie innych poza USD walut, np. funta szterlinga. Od 1978 roku następuje proces demonetyzacji i wprowadzanie systemu wielodewizowego. System wielodewizowy przede wszystkim zakłada płynność walut krajów uprzemysłowionych. Genezą wymienności walut jest dywersyfikacja rezerw dewizowych, która zdecydowanie ułatwia transakcje międzynarodowe. Ponadto system wielodewizowy zdecydowanie lepiej chroni przed stratami niż system jednodewizowy. W systemie wielodewizowym zmiany kursów walut nie kumulują się i mogą się wzajemnie znosić. Kurs walut ustala się według sytuacji gospodarczej, pozycji i bilansu płatniczego krajów uczestników MFW. Banki centralne zaczęły tworzyć rezerwy wielowalutowe. Atrakcyjność walut jako walut rezerwowych zwiększyła się również poprzez wzrost stopy procentowej w krajach Europy Zachodniej. Podwyższyła się rentowność walut.

Kurs waluty jest to cena waluty wyrażona w innej walucie. Ma on funkcję informacyjną, jak również twórczą, gdyż przenosi układy cen. Kurs walutowy jest środkiem polityki finansowej państwa. Zależy on i wpływa na wiele płaszczyzn działalności gospodarczej. Kurs walutowy i stopa procentowa są instrumentami polityki finansowej, polegającej na przyciągnięciu kapitału zagranicznego inwestowanego w kraju. Przy odpowiednich wysokościach obu instrumentów inwestowanie za granicą może być mniej ryzykowne niż inwestowanie w kraju a ponadto bardziej rentowne. Zagrożeniem może być zachwianie płynności przy odbiorze oszczędności, kurs walutowy może być czynnikiem powodującym zachwianie pokrycia walut przez walutę krajową.

Rozluźnienie zasad dotyczących rynku walutowego poprzez wprowadzenie systemu wielodewizowego pomogło również w jego rozwoju, ponadto w rozwinięciu wzajemnych powiązań rynkowych. Inwestowanie na obcych rynkach zostało bardzo ułatwione, poprzez brak pośrednictwa określania kursów walutowych. Banki uzyskały możliwość operacji giełdowych. Pojawiło się wiele nowych instrumentów finansowych (obligacji, bonów), oraz instrumentów zabezpieczających, związanych z rynkiem finansowym. Stały się możliwe ogromne przepływy kapitału finansującego transakcje. Powstają nowe funkcje banków centralnych, oparte o wymogi kontrolowania wszystkich instytucji tworzących rynek walutowy. Rozszerzył się zakres usług finansowych.

Pojawiają się instytucje bankowe oparte o kapitał korporacji transnarodowych, o funkcjach zbliżonych do banków.

Pieniądz od strony makroekonomicznej spełnia cztery funkcje:

1. środka płatniczego

2. środka przechowania wartości

3. jednostki rozrachunkowej

4. środka odroczonej płatności

i może je spełniać także w środowisku międzynarodowym. W związku z tym podział rynku światowego na rynki lokalne jest sztuczny, ponieważ równie łatwo można korzystać z rynku międzynarodowego jak i lokalnego.

System wielodewizowy wiążąc się z funkcjonowaniem na rynku dewizowym wielu podmiotów zajmujących się sprzedażą dewiz daje możliwości negocjowania ich cen.

Metody finansowania handlu zagranicznego.

1. kompensata towarowa,

2. polecenie wypłaty,

3. inkaso dokumentowe,

4. akredytywa dokumentowa,

5. weksel w obrocie zagranicznym,

6. czek jako instrument zapłaty w operacjach handlu zagranicznego.

Kompensata towarowa.

Strony transakcji barterowej występują zarówno w charakterze importera i eksportera. Faktyczne zamknięcie transakcji ma miejsce na rynku lokalnym, gdzie sprzedawane są importowane towary. Często wykorzystywana metoda handlu pomiędzy krajów o słabo rozwiniętym systemie bankowym, przy ograniczonej wymienialności waluty krajowej i niskim poziomie rezerw dewizowych; polega na wymianie towar za towar.

Formy rozliczeń handlowych stanowiących przykład ekstremalnego ryzyka:

• zapłata z dołu - maksymalne ryzyko eksportera

• zapłata z góry - maksymalne ryzyko importera

Instytucje finansowe - pośrednicy w rozliczeniach handlu zagranicznego.

Bank korespondent - bank krajowy, w którym bank zagraniczny utrzymuje rachunek w walucie obcej lub bank zagraniczny, który ma taki rachunek w banku polskim. Zasadą jest, że rachunki bankowe prowadzone są w walutach danych krajów. Przydatne jest gdy bank korespondent, z którym współpracujemy miał dobrze rozwiniętą sieć korespondentów, aby jego wiarygodność była wyższa.

Bank pośredniczący - występuje między bankiem otrzymującym a bankiem beneficjanta. Pole używane jedynie w specyficznych sytuacjach, gdzie niezbędne jest dodatkowe ogniwo w łańcuchu płatności. Z bankiem pośredniczącym nie musimy mieć umowy.

Polecenie wypłaty.

Polecenie wypłaty oznacza otrzymanie od banku zagranicznego lub skierowanie do banku zagranicznego - w drodze telekomunikacyjnej lub pocztowej - zlecenie wypłaty (gotówką lub czekiem) na rzecz lub przelewu na rachunek wskazanej osoby fizycznej. Przy transakcjach natychmiastowych obowiązuje standard „dwóch dni roboczych” na zapłacenie. Polecenie wypłaty jako forma płatności w operacjach handlowych charakteryzuje się wysokim ryzykiem stron transakcji, brakiem zabezpieczenia po stronie eksportera i importera oraz niskimi kosztami bankowymi. 60 - 70% transakcji w krajach Wspólnot Europejskich jest rozlicznych przy pomocy polecenia wypłaty.

SWIFT - skomputeryzowany system telekomunikacyjny obsługujący banki i inne instytucje finansowe zaangażowane w realizację międzynarodowych operacji płatniczych.

SWIFT-owe polecenie wypłaty jest najszybszym i najbezpieczniejszym sposobem spośród trzech omawianych technik wykonywania instrukcji płatniczych.

• polecenia wypłaty są wysyłane i otrzymywane przez urządzenia komputerowe

• jest to najbardziej efektywny sposób przekazywania instrukcji płatniczej w tym poleceń wypłaty

Inkaso dokumentowe.

Operacja bankowa polegająca na pobraniu należności lub zabezpieczeniu zapłaty (np. akcept na tracie) w zamian za dokumenty zgodnie z warunkami określonymi szczegółowo instrukcją zleceniodawcy inkasa.

Rodzaje inkasa:

• dokumentowe - przedmiotem są dokumenty handlowe,

• gwarantowane - zbliżone do akredytywy dokumentowej, w przypadku odmowy przez importera zapłaty dokonuje tego bank udzielający gwarancji.

W ramach tej grupy wyróżniamy również:

• inkaso gotówkowe,

• inkaso akceptacyjne.

Strony operacji:

• zleceniodawca - eksporter

• bank importera

• bank eksportera

• płatnik - importer

Wady i zalety inkasa dokumentowego:

• stosunkowo długi czas do chwili złożenia dokumentów przez eksportera do wypłaty należności,

• istnieje ryzyko opóźnienia wykupu dokumentów przez importera,

• występuje ryzyko odmowy przyjęcia towaru przez importera,

• zaletą jest niski koszt operacji bankowej.

Akredytywa dokumentowa.

Operacja bankowa polegająca na podjęciu przez bank, na zlecenie importera, samodzielnego zobowiązania na rzecz beneficjanta, dotyczącego zapłaty lub zabezpieczenia zapłaty określonej sumy pod warunkiem spełnienia przez beneficjanta akredytywy szczególnych wymogów zawartych w jego treści.

Strony uczestniczące w otwarciu akredytywy dokumentowej:

• zleceniodawca (importer)

• bank otwierający

• banki pośredniczące (korespondent, awizujący)

• beneficjant (eksporter)

Akredytywa dokumentowa występuje w dwóch postaciach:

• importowa - wystawiana przez banki polskie, na rzecz importerów zagranicznych,

• eksportowa - wystawiana przez banki zagraniczne na rzecz importerów polskich.

Wady i zalety akredytywy:

• w pełni zabezpiecza eksportera przed ryzykiem odstąpienia od realizacji transakcji przez importera,

• ułatwia otrzymanie kredytu przez eksportera,

• przyśpiesza otrzymanie zapłaty za otrzymany towar,

• jest bardziej kosztowna od inkasa

• bank sprawdza dokumenty i dopełnienie formalności przez eksportera przed wypłatą należności,

• z reguły importer zobligowany jest do zablokowania części środków własnych na rachunku celem zabezpieczenia płatności.

Czek jako instrument zapłaty w operacjach handlu zagranicznego.

Czek - pisemny dokument, w którym wystawca (trasant) kieruje polecenie do płatnika, najczęściej bankiera lub instytucji bankowej, dokonania zapłaty określonej kwoty pieniężnej na rzecz określonej osoby - beneficjanta (remitenta) lub na okaziciela w ciężar środków będących w dyspozycji wystawcy, najczęściej z sum posiadanych przez wystawcę na rachunku bankowym.

Płatność czekiem przypomina płatność banknotem, ale jest bardziej bezpieczna, gdyż czek zniszczony lub zagubiony można umorzyć. Na podstawie zapisów bankowych możliwe jest udowodnienie faktycznych zobowiązań kontrahentów.

Zagrożenia:

• czek może nie mieć pokrycia,

• trasat okazuje się być niewypłacalny,

• istnieje obowiązek przyjęcia pieniądza jako zapłaty, natomiast można odmówić przyjęcia czeku jako spłaty zobowiązania.

Weksel.

Dokument ten musi spełniać pełną formę: musi istnieć zapis, że jest to weksel, miejsce i termin płatności, polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej. Klasyczną postacią weksla jest weksel trasowany, w którym wystawca (trasant) poleca płatnikowi (trasatowi) zapłatę określonej kwoty pieniężnej na rzecz beneficjanta. Istnieje możliwość przenoszenia praw weksla przez indos. Weksel może zacząć krążyć niezależny od przedmiotu transakcji. Weksel można poręczyć, dodatkowo zabezpieczając płatność przez stronę trzecią (awal). Solidarność zobowiązania dłużników polega na tym, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (regres). Siła płatnicza weksla rośnie wraz z liczbą osób zaangażowanych w operację wekslową, ponieważ wzrastają w ten sposób szanse na wyegzekwowanie przez posiadacza należności weksla.

Różnice między czekiem i wekslem.

• trasatem czeku może być tylko instytucja bankowa,

• czek jako środek płatniczy powinien mieć pokrycie u bankiera w momencie wystawienia, weksel, jako środek kredytu, może mieć pokrycie po wystawieniu dokumentu,

• czek w przeciwieństwie do weksla może być po upływie czasu określonego przez prawo czekowe do prezentacji odwołany,

• wystawca czeku odpowiada cywilnie i karnie za brak pokrycia w momencie wystawienia czeku, lub za doprowadzenie do braku pokrycia w okresie późniejszym.

Podobieństwa pomiędzy wekslem a czekiem trasowanym:

• oba dokumenty są samoistne i abstrakcyjne (nie powiązane z przedmiotem transakcji, płatności,

• obydwa dokumenty są bezwarunkowymi poleceniami zapłaty,

• w obydwu dokumentach mamy trzech partnerów: wystawcę - trasanta, płatnika - trasata, beneficjanta - remitenta,

• czek podobnie jak i weksel może być wystawiany również prze płatnika, w tym wypadku wystawca jest zarazem trasatem.

Weksle mogą być wykorzystane:

• w transakcjach inkasa dokumentowego

• w akredytywie dokumentowej

• w faktoringu

• w forfaitingu

Faktoring - sprzedaż wierzytelności, w umowie faktoringowej wierzyciel przelewa swoją wierzytelność na faktora (najczęściej bank lub inna instytucja finansowa), w zamian otrzymuje kwotę pieniężną odpowiadającą wycenie wierzytelności pomniejszoną o prowizję faktora.

Faktor płaci przedsiębiorcy za nabywaną wierzytelność przed terminem jej wymagalności przeciętnie 70-90% kwoty zakupionej wierzytelności. W forfaitingu refinansowane jest 100% kwoty wierzytelności. Istnieją odmiany faktoringu np. faktoring niezupełny, w którym zakup wierzytelności odbywa się z prawem regresu w stosunku do sprzedawcy. W przypadku forfaitingu finansowanie odbywa się zawsze bez regresu.

W faktoringu przedsiębiorca zobowiązuje się do przedstawienia faktorowi wierzytelności do ewentualnego zakupu. W forfaitingu odbywa się to na zasadzie case-by-case (przypadek za przypadek), każdy przypadek jest indywidualnie analizowany.

Faktoring służy do finansowania należności krótkoterminowych, do 210 dni. W przypadku forfaitingu możemy spotkać się z finansowaniem zakupu wierzytelności średnio- i długoterminowych, od 6 miesięcy do dziesięciu lat.

Przy faktoringu dłużnik jest zawsze informowany, przy forfaitingu może to pozostać tajemnicą.

Leasing (dzierżawa).

Oddający w dzierżawę

Zalety i wady:

• możliwość natychmiastowego wykorzystania dzierżawionego środka produkcji,

• właścicielem środka produkcji jest leasingodawca.

Istnieje leasing międzynarodowy, choć w Polsce nie jest często wykorzystywany.

Skala operacji leasingowych na świecie:

1. średnio 29%

2. Stany Zjednoczone 33%

3. -----

4. Polska 4,5%

Gwarancja bankowa.

Pisemne zobowiązanie banku podjęte na zlecenie klienta do zapłacenia określonej sumy pieniężnej w przypadku gdy zleceniodawca nie wypełni określonych w gwarancji zobowiązań wobec beneficjanta gwarancji. W treści gwarancji powinien być określony rodzaj i zakres zobowiązania banku oraz warunki, które muszą być spełnione aby mogła nastąpić wypłata gwarancji. Gwarancja bankowa zabezpiecza zobowiązania umowne ściśle według jej treści.

Strony gwarancji:

• może ona być wystawiona zarówno na zlecenie eksportera jak i importera,

• bank zleceniodawcy

• bank beneficjanta

• instytucja potwierdzania gwarancji wystawiona przez bank zleceniodawcy

Rodzaje gwarancji:

• odwoływalne

• nieodwołalne

• bezwarunkowe

• uwarunkowane

Z punktu widzenia eksportera (importera) można zapewnić sobie gwarancje:

• gwarancje spłaty kredytu

• gwarancje zapłaty za dostarczenie towaru lub wykonanie usługi

• gwarancja zapłaty cła

• gwarancje pokrycia roszczeń z tytułu odpowiedzialności za czynności agencji celnej

• gwarancje zapłaty rat leasingowych

• gwarancje otwarcia akredytywy

• gwarancje przetargowe

• gwarancje dobrego wykonania kontraktu

• gwarancje zapłaty za towary sprzedane ze składu konsygnacyjnego

• gwarancja zwrotu zaliczki

Gwarancja ma zawsze termin ważności, termin zapłaty kwoty wynikającej ze zobowiązania gwarancyjnego pod warunkiem, że nie istnieją klauzule uzależniające wygaśnięcie gwarancji od jej formy. Zwrot oryginału gwarancji przed terminem oznacza jej wygaśnięcie.

Korzyści wynikające ze stosowania gwarancji bankowych:

• jest produktem, który zapewnia jej zleceniodawcy większą swobodę działania,

• firma posiadająca gwarancję bankową może negocjować bardziej dla siebie korzystne warunki kontraktu,

• importer dysponujący gwarancją banku może wynegocjować wyższą ceną i lepsze warunki płatności,

• eksporter dysponujący gwarancją może uzyskać zaliczkową formę płatności i sprzyjające terminy dostaw,

• gwarancja ułatwia nowym firmom wejście na rynek i umocnienie ich wiarygodności jako partnera w interesach.

Ryzyko i formy zabezpieczeń.

Ryzyko - zagrożenie nie osiągnięciem zamierzonych celów.

Czynniki wpływające na rozmiary ryzyka:

• czynniki ogólnogospodarcze - poziom wzrostu gospodarczego,

• czynniki społeczne - strajki, pozycja związków zawodowych,

• czynniki demograficzne - wzrost demograficzny

• czynniki techniczne - telekomunikacja, drogi.

Badanie wiarygodności handlowej i finansowej kontrahenta zagranicznego.

Kraj kontrahenta:

1. polityka gospodarcza kraju:

• podatki

• ułatwienia w obrocie (liberalizacja handlu zagranicznego)

• ulgi

• polityka kursowa

• przepływ dewiz

2. wskaźniki ekonomiczne:

• inflacja

• bezrobocie

• bilans handlu zagranicznego

• deficyt budżetowy

• wskaźniki wzrostu (np. PKB)

3. dane dotyczące zadłużenia zagranicznego:

• cena długu państwa

• rating (ocena) papierów wartościowych emitowanych za granicą

4. aktualne przepisy regulujące obrót zagraniczny,

5. składy wolnocłowe i koszty składowania (w przypadku eksportu z Polski).

Sytuacja w reprezentowanej przez kontrahenta branży.

1. analiza koniunktury (popyt - podaż na dany towar),

2. perspektywy rozwoju,

3. analiza zagrożeń,

4. przepisy i zwyczaje związane z obrotem danym towarem (usługą).

Badania kontrahenta zagranicznego.

1. dotychczasowa współpraca,

2. kontrakty realizowane na terenie Polski,

3. rating (w przypadku dużych przedsiębiorstw) - ocena zdolności kredytowej emitenta papierów wartościowych przygotowana przez uznane firmy audytorskie np. Standard & Poors, Moody's,

4. wywiadownie gospodarcze,

5. zapytania wysyłane do banków zagranicznych,

6. rating banków.

Status prawny.

1. bank ma prawną gwarancję wsparcia ze strony rządu,

2. nie ma prawnych podstaw pomocy ze strony rządu lub banku centralnego, ale historycznie rzecz biorąc jest to bardzo prawdopodobne,

3. w razie potrzeby bank może liczyć na wsparcie finansowe właścicieli,

4. można liczyć na wsparcie właścicieli lub państwa, ale nie jest to zagwarantowane (lub mało prawdopodobne),

5. brak pomocy z zewnątrz,

6. zabezpieczenia wewnętrzne banku lub działania o charakterze rutynowym,

na ten element zabezpieczenia wpływ mają:

• poziom uświadomienia zarządu co do skali zagrożeń związanych z podjęciem ryzyka,

• poziom wyszkolenia personelu,

• tradycja związana z funkcjonowaniem firmy / banku,

• właściwa polityka wewnętrzna zarządu w odniesieniu do analizy przypadków strat poniesionych przez firmę / bank.

7. wykorzystanie zewnętrznych instrumentów - ubezpieczenie ryzyka, instrumenty bankowe i rynkowe.

Formy zabezpieczeń w transakcjach handlu zagranicznego.

Współdziałające strony realizujące kontrakt handlowy mogą korzystać z następujących form zabezpieczeń:

1. instytucjonalne (ochrona prawna oraz instytucje odpowiedzialne za egzekwowanie prawa, przepisy wewnętrzne),

2. wywiadownie gospodarcze - udzielają informacji w zakresie:

• profil działalności, historia firmy,

• wysokość kapitału założycielskiego,

• główni udziałowcy,

• skład zarządu,

• udziały w innych firmach,

• wartość majątku oraz struktura jego pokrycia finansowego,

• skala i struktura obrotów,

• rozmiary obrotów z zagranicą,

• formy własności użytkowanych nieruchomości,

• liczba zatrudnionych pracowników,

• dane dotyczące banku obsługującego firmę.

Rodzaje ryzyka związanego z operacjami handlu zagranicznego.

1. ryzyko utraty płynności,

2. ryzyko kredytowe,

3. ryzyko kursowe,

4. ryzyko niesprawności technicznej i organizacyjnej,

5. ryzyko kraju kontrahenta.

Prowadząc analizę zagrożeń należy odróżnić indywidualne ryzyko każdej operacji od kompleksowego ryzyka banku. Łączenie ryzyka nie jest prostą sumą zagrożeń, a na jego wysokość wpływają:

• wielkość poszczególnych zagrożeń,

• prawdopodobieństwo ich wystąpienia,

• ich wzajemna korelacja.

Kredytowanie handlu zagranicznego.

Kredyty z punkty widzenia podmiotowego:

1. państwowe,

2. organizacji międzynarodowych,

3. bankowe,

4. kupieckie (mające charakter krótkoterminowy i służące realizacji konkretnej umowy).

Biorąc pod uwagę okres na jaki kredyt jest udzielany:

1. krótkoterminowe - do 12 miesięcy,

2. średnioterminowe - od roku do 3 lat,

3. długoterminowe - ponad 3 lata.

Bank udzielający kredytu kupieckiego w eksporcie powinien przeprowadzić następujące działania:

• przeprowadzić wnikliwą analizę rynkową w kraju odbiorcy,

• dokładnie sprecyzować czas na jaki zostanie kredyt udzielony (od dnia wysyłki towaru) i sposób rozliczenia,

• ustalić wysokość oprocentowania liczonego albo od wartości fakturowej towaru, lub wliczając odsetki w cenę towaru,

• określić odsetki na bazie np. stawek.

Strona kontraktu typ ryzyka formy zabezpieczeń

eksporter	Ryzyko utraty płynności przez kontrahenta.	wywiadownia gospodarcza, ubezpieczenie kontraktu, wybór zabezpieczonej formy płatności (np. akredytywa dokumentowa), badanie dotychczasowych kontraktów, płatność zaliczkowa.
		Ryzyko kursowe.	klauzula waloryzacyjna w kontrakcie, ubezpieczenie od ryzyka kursowego, zakup instrumentów zabezpieczających (np. opcja walutowa, forward).
		Ryzyko niesprawności technicznej i organizacyjnej.	- dokładne ustalenie

Strona kontraktu typ ryzyka formy zabezpieczeń

Bank eksportera	Ryzyko utraty płynności przez kontrahenta.	zapytanie do banku kontrahenta, wywiadownia gospodarcza, analiza dotychczasowej współpracy, blokada środków na rachunku, przyjęcie w depozyt instrumentów zabezpieczających, gwarancje innego banku, firmy ubezpieczeniowej.
		Ryzyko kursowe.	instrumenty rynku terminowego, analiza tendencji rynkowych.
		Ryzyko kredytowe.	limity ekspozycji, zabezpieczenie kredytów, gwarancje, zabezpieczenie przed ryzykiem zmiany stóp procentowych, budowa portfela rezerw celowych.
		Ryzyko niesprawności technicznej i organizacji.	dokładna analiza zasad rynkowych, związanych z wyrównaniem strat niezawinionych przez bank, porozumienia z bankami, z którymi przewidziana jest współpraca dotycząca zasad wyrównywania strat.
		Ryzyko kraju.	analiza informacji dotyczących kraju kontrahenta, w odniesieniu do krajów wysokiego ryzyka współpraca jest limitowana lub zawieszana.
	Bank importera.	Ryzyko kredytowe.	w przypadku kredytu importowego ryzyko kredytowe ma charakter wewnętrzny.
		Ryzyko kraju.	małe znaczenie.
Importer.	Ryzyko niepewności technicznej i organizacji.	dokładne sprecyzowanie kto ponosi koszty związane ze stratami wynikającymi ze skupu niewłaściwych dokumentów.

Cele korporacji międzynarodowych związane z wykorzystaniem różnych kanałów transferu funduszy w skali międzynarodowej.

1. Finansowanie działalności filii zagranicznych,

2. Obniżka kosztów odsetek od pożyczek,

3. Obniżenie płatności podatkowych,

4. Wydrenowanie zablokowanych funduszy filii zagranicznych.

Czynniki wpływające na wybór kanałów transferu środków finansowych.

1. liczba powiązań finansowych,

2. wielkość obrotów,

3. typ własności filii zagranicznej,

4. zakres standaryzacji dostarczanych produktów lub usług,

5. rządowe regulacje prawne.

Kanały transferu środków finansowych z filii do centrali:

1. płatności dywidend,

2. opłaty licencyjne i usługi menedżerskie,

3. ceny transferowe,

4. manewrowanie terminami płatności,

5. pożyczki fasadowe,

6. przymusowe reinwestycje.

Manewrowanie terminami płatności:

• przyśpieszanie (leading) lub opóźnianie (lagging),

• płatności z tytułu produkcji i poddostaw między filiami korporacji międzynarodowej.

Korzyści z pożyczek fasadowych:

1. oszczędności odsetkowe, dzięki możliwości finansowania filii zagranicznych w krajach utrzymujących wysokie stopy procentowe,

2. oszczędności podatkowe z tytułu różnic w opodatkowaniu odsetek od zaciągniętych pożyczek od form międzynarodowych i odsetek od pożyczek zaciągniętych w bankach komercyjnych,

3. zmniejszenie ryzyka zablokowania transferu w kraju o ograniczeniach dewizowych.

Ceny transferowe.

Za pomocą cen transferowych wyprowadzane są zyski, jest to narzędzie menedżerów, rządów, w celu przeciwdziałania podatkom.

Cena transferowa - cena stosowana w transakcji zachodzącej pomiędzy podmiotami powiązanymi.

Strony powiązane - gdy pomiędzy podatnikami, kontrahentami lub osobami pełniącymi u nich funkcje zarządzające, nadzorcze albo kontrolne zachodzą powiązania o charakterze rodzinnym, kapitałowym, majątkowym lub wynikającym ze stosunku pracy; stosunek ten istnieje również gdy którakolwiek z wymienionych osób łączy funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne u kontrahentów.

Podatnik mający siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (osoba krajowa), bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu, kontroli lub posiada udział w kapitale przedsiębiorstwa położonego za granicą, albo osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania albo siedzibę za granicą (podmiot zagraniczny) bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu lub kontroli albo posiada udział w kapitale podmiotu krajowego lub zagranicznego, jeżeli w wyniku tych powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty i w wyniku tego podmiot nie wykazuje dochodów, lub wykazuje dochody niższe niż należałoby oczekiwać gdyby wymienione powiązania nie istniały. Dochody takiego podmiotu oraz należny podatek ustala się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.

Metody ustalania należności podatkowych (dochodów) - wg OECD.

Jeżeli ustalenie dochodów na podstawie ksiąg rachunkowych nie jest możliwe, dochody te ustala się na drodze oszacowania stosując następujące metody:

• porównywalnej ceny niekontrolowanej,

• ceny odsprzedaży (porównywanie cen końcowych różnych towarów),

• rozsądnej marży („koszt plus”).

Gdy nie jest możliwe wykorzystanie tych metod stosuje się metody zysku transakcyjnego.

Typowe podmioty powiązane:

• przedsiębiorstwa wielonarodowe,

• inne podmioty powiązane.

Typy transakcji powiązanych:

• majątkiem rzeczowym,

• wartościami niematerialnymi (opłaty licencyjne dla sieci dystrybucji, sprzedaż, dzierżawa patentów, opłaty za użytkowanie znaków towarowych i nazw towarów, opłaty za użytkowanie oprogramowania komputerowego),

• usługami (usługi marketingowe i reklamowe, zarządcze, prace badawczo-rozwojowe, usługi finansowe, doradztwo, najem środków trwałych),

• wspólnymi przedsięwzięciami (projekty badawczo-rozwojowe, wspólne finansowanie kampanii reklamowej dla grupy, rozliczenia kosztów sprawozdawczości wewnętrznej przygotowywanej w centrali).

Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania mówi o tym, że jeżeli podmioty pochodzą z krajów, które ją podpisały, to są opodatkowane tylko w jednym z nich i istnieje możliwość wyboru.

Z punktu widzenia korporacji międzynarodowych należy zwrócić uwagę na dwa podatki:

• podatek kapitałowy związany z dywidendami,

• podatek od dochodów firmy ( corporate tax).

Kraje, w których corporate tax dla podmiotów zagranicznych jest minimalny lub nie istnieje wcale nazywane są „rajami podatkowymi”. Takimi krajami są np. Bahama, Bermudy, Kajmany. Istnieją lepsze i gorsze „raje”, a związane jest to z możliwością założenia firmy, ale także z warunkami geofizycznymi (np. strefy czasowe). „Raje finansowe” gwarantują często bardzo wysoki poziom usług finansowo-prawniczych, bardzo dobry system telekomunikacyjny. Państwa często starają się utrudnić kontakty z „rajami” poprzez np. kontrole finansowe.

W przypadku gdy firmy są w wyniku ograniczania transferu zysków zmuszane do reinwestowania zysków w kraju, gdzie znajduje się ich filia, szukają alternatyw ulokowania pieniędzy. Gdy nie inwestują ich w rozwój przedsiębiorstwa, wtedy, a jest to działanie bardzo rozpowszechnione, wykupują lokalne instrumenty finansowe, w szczególności papiery rządowe, najbezpieczniejsze.

Ocena finansowa inwestycji zagranicznych.

Przy ocenie inwestycji zagranicznych należy podjąć działania zbliżone do oceny inwestycji krajowych, ale analiza musi być poszerzona o kilka czynników takich jak wpływ struktury finansowania i przepływów pieniężnych generowanych przez inwestycję na strukturę finansową naszej korporacji, warunki transferowania zysków do firmy macierzystej w związku z międzynarodowymi różnicami w systemie finansowym, podatkowym, prawnym, oraz ograniczeniami politycznymi występującymi za granicą. Ponadto należy zbadać płatności z tytułu opłat licencyjnych i menedżerskich, a także należności za wszelkie dostawy materiałów kooperacyjnych pochodzących z firmy macierzystej. Kolejnym elementem, na który należy zwrócić uwagę to różnice w ocenie stopy inflacji krajowej i zagranicznej, które często wpływają drastycznie na projektowane przepływy pieniężne w ciągu planowanego okresu eksploatacji, oraz antycypowane fluktuacje kursów walutowych. Możliwości zaciągnięcia subsydiowanego kredytu rządowego są zachętą do zapoznania się z obcym rynkiem. Pod uwagę należy wziąć również wartość likwidacyjną inwestycji zagranicznej. Kolejnym elementem jest ryzyko polityczne, które może w decydujący sposób zredukować przewidziane do wygenerowania strumienie pieniężne z planowej inwestycji, lub ograniczyć transfer zysku.

Najbardziej popularną metodą wyboru inwestycji zagranicznych jest wartość zaktualizowaną netto (NTV), czyli zagregowaną wartość bieżącą przyszłych strumieni pieniężnych netto. NTV charakteryzuje się addytywnością, możliwe jest sumowanie wartości przepływów finansowych dowolnej liczby projektów. Wybierany jest projekt o najwyższym wskaźniku NTV, eliminujemy oczywiście te z wynikiem ujemnym.

Na przyszłe strumienie pieniężne wpływają ponadto:

1. zjawisko kanibalizmu rynkowego - firma macierzysta traci potencjalne zyski na skutek inwestycji zagranicznych (np. nowa fabryka ogranicza wielkość rynku),

2. efekt kreacji dodatkowej sprzedaży eksportowej niektórych elementów (zwiększenie skali produkcji zwiększy zyski).

Należy również sporządzić wycenę dodatkowych nakładów kapitałowych angażowanych w projektowane przedsięwzięcie, zgodnie z teorią kosztów alternatywnych. Ważnym elementem są ceny transferowe, należy porównać je do przewidzianych cen rynkowych, aby móc przeprowadzić realny rachunek produkcji zagranicznej. W tym celu należy zrezygnować z opłat licencyjnych i menedżerskich aby nie zniekształcać rachunku inwestycyjnego projektu.

Kontrakt dzierżawny

Koszt zakupu

Płatności dzierżawne

Kontrakt handlowy

Eksporter Dzierżawca

towary

eksporter

fundusze

Pożyczka

(kredyt)

bank

towary

nabywca

---