Antyk i wspólczesnosc w "Odprawie poslów greckich"
Jest to pierwsza i jedyna w polskiej literaturze oryginalna tragedia renesansowa w duchu
antycznym. Napisana zostala wierszem sylabonicznym, w wiekszosci bialym, uzywanym przez
tragików greckich. Utwór ten podejmuje ambitnie starozytny watek upominania sie Greków
o uwieziona przez królewicza trojanskiego Parysa - Helene, zone króla Sparty. Kochanowski
skorzystal jednak nie tylko z antycznego watku, ale takze oparl sie na starozytnych wzorcach
dotyczacych budowy tragedii, charakteru postaci, prostoty stylu. Dramat Kochanowskiego
przejawia zatem klasyczna zasade jednosci czasu, miejsca i akcji oraz koncentracji akcji do
jednego dnia (zburzenie Troi zostalo przedstawione w proroctwie Kasandry). "Odprawa..." sklada
sie z 5 aktów - epizodów (gr. epeisodion), dzielonych trzema wiazacymi sie z akcja piesniami
Chóru. Nie ma natomiast piesni wstepnej i koncowej. Wedlug zasad Arystotelesa bohaterowie
tragedii sa upersonifikowanymi charakterami. Kochanowski realizuje te zasade obdarzajac swoje
postacie ogólnymi cechami spolecznymi. Aleksander to uosobienie prywaty, Antenor - politycznej
madrosci i sprawiedliwosci, Priamus - slabosci i niezdecydowania monarchy. Kochanowski
stosuje takze antyczny podzial utworu na cztery czesci z punktu widzenia rozwoju zdarzen,
czyli: protasis (zaznajomienie z tematem), epitasis (rozwój watków, pojawienie sie konfliktu),
katastasis (czesc, w której powiklanie dochodzi do szczytu) i katastrophe (niepomyslne,
tragiczne rozwiazanie).
Majac na uwadze klasyczne wzorce tragedii, jakimi posluzyl sie Kochanowski w "Odprawie...",
nalezy zauwazyc jej aluzyjny charakter, odnoszacy cala akcje utworu do wspólczesnej polskiej
rzeczywistosci. Utwór opowiada zatem o polskich sprawach politycznych, o wewnetrznym
rozlamie szlachty, prywacie, gadulstwie na sejmach, braku gotowosci bojowej. Postac Priamusa
jest dla wspólczesnych Kochanowskiego ostrzezeniem przed niemoca wladzy. Istnieje równiez
interpretacja wskazujaca na tresci uniwersalne, która traktuje "Odprawe..." jako wielka metafore,
ukazujaca, czym moze grozic w przyszlosci krótkowzrocznosc polityczna.