POLSKI KOMITET NORMALIZACJI MIAR I JAKOŚCI	POLSKA NORMA	PN - 83 N - 08011
		Środowiska gorące. Wyznaczenie obciążeń termicznych działających na człowieka w środowisku pracy, oparte na wskaźniku WBGT.	Grupa katalogowa 0402
Hot environments -Estimation of the heat stress on working man, based on the WBGT -index /wet bulb globe temperature/.	Ambiances chaudes -Determination de l 'indice de contrainte thermique WBGT /temperature humide et de globe noir/.

PN - 83/N-08011 /eqv ISO 7243-1982/

PRZEDMOWA

PM-83/N-08011 "Środowiska gorące. Wyznaczanie obciążeń termicznych działających na człowieka w środowisku pracy, oparto, na wskaźniku WBGT", jest tłumaczeniem angielskiej wersji Międzynarodowej Normy ISO 7243-1982 "Hot environments - Estimation of the heat stress on working man, based on the WBGT-index /wet bulb- globe temperature/.

W przypadkach spornych rozstrzygający jest tekst angielski.

NORMA MIĘDZYNARODOWA ISO 7243-1982

1. Przedmiot i zakres stosowania. Niniejsza Norma Międzynarodowa określa metodę obliczania obciążenia termicznego działającego na człowieka znajdującego się w środowisku gorącym, która umożliwia szybką ocenę tego obciążenia i jest łatwa do zastosowania w środowisku przemysłowym.

Metodę tę stosuje się do oceny przeciętnego oddziaływania ciepła na człowieka w okresie reprezentatywnym dla jego pracy, ale nie ma ona zastosowania ani do oceny obciążeń termicznych, występujących w ciągu bardzo krótkich okresów, ani do oceny obciążeń bliskich strefom komfortu.

Zgłoszona przez ...Centralny Ośrodek - Badawczy Normalizacji

Ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości dnia ....................19......... r.

jako norma obowiązująca od dnia ................1.07 ............... 1984. r.

(Dz. Norm. i Miar nr .................... poz ........................)

Przedruk dozwolony tylko za zgodą Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości.

_________________________________PN-83/N-08011__________________________2__

2. Zasada i definicja ogólna. Obciążenie termiczne, jakiemu poddany jest człowiek znajdujący się w środowisku gorącym zależy od ciepła wytwarzanego wewnątrz organizmu człowieka w wyniku pracy fizycznej oraz od właściwości środowiska, które warunkują wymianę ciepła miedzy ciałem człowieka a jego otoczeniem.

Obciążenie termiczne wewnętrzne jest skutkiem energii metabolicznej - powstałej w wyniku pracy.

Szczegółowa analiza wpływu środowiska na obciążenie termiczne wymaga znajomości następujących czterech jego parametrów podstawowych: temperatury powietrza, średniej temperatury promieniowania, prędkości powietrza i .wilgotności bezwzględnej. Jednakże pełna ocena tego wpływu może być dokonana za .pomocą pomiaru tych parametrów, które są funkcją właściwości fizycznych badanej przestrzeni.

Wskaźnik WBGT wiąże dwa pochodne parametry, a mianowicie: temperaturę wilgotną naturalną /t_nw/ i temperaturę poczernionej kuli /t_g /, a w pewnych sytuacjach także parametr podstawowy jakim jest temperatura powietrza /t_s / /temperatura sucha/.

Relacje między powyższymi parametrami przedstawione są następująco:

• wewnątrz i na zewnątrz budynków bez nasłonecznienia

WBGT = 0,7 t_nw + 0,3 t_g

- na zewnątrz budynków z nasłonecznieniem

WBGT = 0,7 t_nw + 0.2 t_g + 0.1 t_s

Metoda obliczania obciążenia termicznego jest oparta na pomiarze wymienionych parametrów i na obliczeniu wartości średnich, uwzględniając ich zmiany w czasie i przestrzeni. Zebrane w ten sposób i przetworzone dane są porównywane z wartościami odniesienia, po czym należy:

- albo bezpośrednio zmniejszyć obciążenie termiczne na stanowisku pracy za pomocą odpowiednich metod,

- albo przeprowadzić szczegółową analizę obciążenia termicznego za pomocą metod dokładniejszych, lecz jednocześnie zwykle dłuższych i trudniejszych do zastosowania.

______________________________PN-83/N-08011_____________________________3

Wartości odniesienia odpowiadają poziomom oddziaływania, na które w warunkach podanych w Załączniku A - mogą być narażone prawie wszystkie osoby bez żadnych szkodliwych skutków, pod warunkiem, że osoby te nie wykazały uprzednio żadnych objawów chorobowych. Ponadto ustalenia tych poziomów oddziaływania na zdrowie ludzi nie przesądza o poziomach, które mogłyby być ustalone ze względu na inne ważne przyczyny, takie, jak zmiana reakcji psychomotorycznych, które mogłyby doprowadzić do wypadków przy pracy.

3. Pomiar wielkości charakterystycznych środowiska. Wyznaczenie wskaźnika WBGT wymaga zmierzenia dwóch parametrów pochodnych, temperatury wilgotnej naturalnej i temperatury poczernionej kuli oraz zmierzenia parametru podstawowego, jakim jest temperatura powietrza.

3.1. Mierzenie parametrów pochodnych. Informacja wskazana przez czujnik do mierzenia parametrów pochodnych jest - przy zachowaniu jednakowych warunków - funkcją właściwości fizycznych zastosowanego czujnika. Właściwości te podane są w p.3.1.1 i 3.1.2.

3.1.1. Czujnik do mierzenia temperatury wilgotnej naturalnej. Temperatura wilgotna naturalna jest wielkością wskazaną przez czujnik pokryty wilgotną tkaniną przy naturalnym ruchu powietrza, tzn. umieszczony w badanym środowisku bez stosowania wentylacji wymuszonej. Temperatura wilgotna naturalna różni się od temperatury termodynamicznej, mierzonej za pomocą psychrometru. Czujnik powinien mieć następujące cechy:

a/ kształt elementu pomiarowego czujnika: cylindryczny,

b/ średnicę zewnętrzną części czułej czujnika: 6 ± l mm,

c/ długość czujnika: 30 ± 5 mm,

d/ zakres pomiaru : od 5 do 40°C,

e/ dokładność pomiaru: ± 0,5 °C

f/ osłona czujnika powinna być pokryta białym włóknem dobrze absorbującym wodę /np. bawełnianym/,

g/ podpora czujnika powinna mieć średnicę 6 mm i powinna być na długości 20 mm pokryta warstwą włókna, aby zmniejszyć przewodzenie ciepła od podpory w kierunku czujnika,

_______________________________PN-83/N-080ll _______________________4____

h/ włókno powinno być ułożone dookoła czujnika na kształt rękawa i dokładnie do niego dopasowane. Zbyt ścisłe lub zbyt luźne przyleganie tego włókna do czujnika zmniejsza dokładność pomiaru; włókno powinno być utrzymywane w czystości,

i/ dolna część włókna powinna być zanurzona w zbiorniku z wodą destylowaną; długość włókna zwisającego swobodnie w powietrzu powinna wynosić od 20 do 30 mm,

k/ zbiornik powinien być tak skonstruowany i zabezpieczony, aby temperatura wody znajdująca się wewnątrz nie mogła się podnosić pod wpływem promieniowania pochodzącego z otoczenia.

3.l.2.Czujnik do mierzenia temperatury poczernionej kuli.

Temperatura poczernionej kuli jest to temperatura wskazana przez czujnik umieszczony w środku kuli o następujących cechach:

a/ średnica: 150 mm,

b/ współczynnik średniej emisji: 0,95 /czarna matowa powierzchnia kuli/,

c/ grubość: możliwie jak najmniejsza, d/ zakres pomiaru: 20 do 120°C,

e/ dokładność pomiaru:

- w zakresie od 20 do 50°C : ± 0.5 °C,

- w zakresie od 50 do 120°C: ± 1°C.

Można również stosować inne przyrządy do mierzenia temperatury zarówno za pomocą termometru wilgotnego naturalnego, jak i termometru z poczernioną kulą, które po wyskalowaniu według wymienionych zakresów pomiaru dają identyczne wyniki.

3.2. Mierzenie temperatury powietrza. Temperatura powietrza będąca parametrem podstawowym, może być mierzona według dowolnej metody pomiaru, niezależnie od kształtu zastosowanego czujnika. Należy jednak zastosować wszystkie środki zabezpieczające, jakie konieczne są przy każdym pomiarze temperatury powietrza.

Zwłaszcza czujnik powinien być zabezpieczony przed promieniowaniem cieplnym za pomocą urządzenia, które nie powinno utrudniać ruchu powietrza wokół czujnika. Zakres pomiarów temperatury powietrza wynosi od 10 do 60°C z dokładnością ± 1°C.

________________________________PN-83/N-080ll__________________________5___

4. POMIAR LUB OCENA ENERGII METABOLICZNEJ

Ilość ciepła wytworzona wewnątrz ciała ludzkiego jest jednym z istotnych składników obciążenia termicznego. Jej wyznaczenie jest więc konieczne do oceny tego obciążenia. Energia metaboliczna stanowiąca całkowitą ilość energii przetworzonej wewnątrz ciała jest więc dobrym miernikiem jej oceny w przemysłowym środowisku pracy /niska sprawność mechaniczna/.

Metabolizm nożna wyznaczyć przez:

- zmierzenie zużycia tlenu przez pracownika,

- ocenę tego zużycia za pomocą tablic.

Zgodnie z charakterem wskaźnika WBGT, ocena przyrostu metabolizmu energetycznego przeprowadzona za pomocą tablic jest wystarczająca. Ocena ta wymaga pewnej sprawności i powinna być - w miarę możności - przeprowadzana przez osoby mające doświadczenie w tej dziedzinie.

Jeżeli nie można dokonać oceny metabolizmu na podstawie tablic, należy ograniczyć się do podziału pracy na pięć głównych klas: odpoczynek, mały przyrost metabolizmu, umiarkowany przyrost metabolizmu, duży przyrost metabolizmu i bardzo duży przyrost metabolizmu. Tablica l ułatwia korzystanie z tej klasyfikacji. W przypadku trudności w ocenie danych, najdokładniejszy jest bezpośredni pomiar metabolizmu pracownika.

Załącznik A. Tablica wartości odniesienia wskaźnika obciążenia termicznego WBGT

Klasa metabolizmu	Przyrost metabolizmu M		Wartości odniesienia WBGT
		odniesiony do jednostki powierzchni skóry W/m^2	dla średniej powierzchni skóry wynoszącej W = 1,8 m^2	osoba zaaklimatyzo­wana w środowisku gorącym °C		osoba niezaaklima­tyzowana w środowisku gorącym °C
0 odpoczynek	M ≤ 65	M ≤ 117	33		32
1 mały przyrost metabolizmu (praca lekka)	65 < M ≤ 130	117 < M ≤ 234	30		29
2 umiarkowany przyrost metabolizmu (praca lekka)	130 < M ≤ 200	234 < M ≤ 360	28		26
3 duży przyrost metabolizmu (praca ciężka)	200 < M ≤ 260	360 < M ≤ 468	nieod­czuwal­­ny ruch powie­trza 25	odczuwalny ruch powie­trza 26	nieodczuwalny ruch powietrza 22	odczu­walny ruch powietrza 23
4 bardzo duży przyrost metabolizmu (praca bardzo ciężka)	M > 260	M > 468	23	25	18	20

---