Metody i procedury windykacji kredytów i restrukturyzacji tzw. złych
kredytów
Dochodzenie należności banku - inaczej zwane windykacją, jest działaniem podejmowanym dla odzyskania należności, wynikających z umowy o kredyt lub innych umów dotyczących usług bankowych. Postępowanie takie jest podejmowane przede wszystkim wtedy, gdy upłynie termin płatności kredytu lub odsetek albo wypowiedzenia umowy.
Prace przygotowawcze dokonywane w komórce windykacyjnej polegają na wpisaniu sprawy do rejestru, określając w nim podstawowe informacje o kredytobiorcy i sytuacji dotyczącej kredytu oraz zamierzonych działań.
Czynnością, która jest podstawowym elementem windykacji jest potrącenie należności. Następuje ono z dowolnego rachunku kredytobiorcy, gdy ten nie zapłacił bankowi należności w terminie, nie dotrzymał ważnych postanowień umowy lub został postawiony w stan likwidacji nawet, gdy termin płatności jeszcze nie nadszedł. Także pomimo ogłoszenia upadłości, ale do kwoty równej stanowi rachunku przed wydaniem przez sąd postanowienia o upadłości, można potrącać należności.
Etapem poprzedzającym spodziewane wszczęcie egzekucji jest postępowanie upominawcze. Polega ono na przesłaniu do kredytobiorcy i osób zobowiązanych do zapłaty - upomnienia lub wezwania (w zależności od trybu postępowania egzekucyjnego banku administracyjnego lub sądowego), przypominającego o uregulowaniu zobowiązania w określonym terminie (zwykle 7 dni). W przesłanym upomnieniu / wezwaniu niezbędne jest zawarcie stwierdzenia o skierowaniu sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego, jeżeli nie nastąpi spłata należności. Za skuteczne uznaje się upomnienie lub wezwanie, jeśli nastąpi potwierdzenie jego odbioru.
Punktem wyjścia do rozpoczęcia egzekucji należności jest wystawienie przez bank tytułu wykonawczego. Tytuł powinien zawierać podstawowe dane:
Określające wierzyciela (bank),
Dłużnika (kredytobiorcę),
Kwotę zadłużenia i tytuł, z jakiego ono wynika,
Oświadczenie banku, że roszczenie jest wymagalne i ma moc prawną tytułu wykonawczego,
Datę i miejsce wystawienia oraz stemple banku i podpisy osób działających w jego imieniu.
Tytuł wykonawczy może być wystawiony przeciwko jednej osobie lub większej ich liczbie. Może dotyczyć kredytu lub jego niespłaconej części.
Postępowanie egzekucyjne banku może być prowadzone w trybie:
administracyjnym (prowadzone przez sam bank lub komornika skarbowego) lub
sądowym (obowiązkowo, gdy należności banku wynikają z kredytu zabezpieczonego hipoteką oraz zastawem). Egzekucja należności prowadzona jest przez komornika sądowego właściwego sądu rejonowego.
W przypadku osoby fizycznej otrzymującej wynagrodzenie od pracodawcy - bank podejmuje egzekucję administracyjną. W przypadku zabezpieczenia typu przewłaszczenie na zabezpieczeniach bank może sam realizować te zabezpieczenia. Egzekucja z ruchomości może być prowadzona w trybie administracyjnym i sądowym. Natomiast czynności egzekucji z nieruchomości prowadzone mogą być jedynie przez komornika sądowego.
Komornik może rozpocząć swoje czynności po spełnieniu wymagań:
wystąpienie banku w odpowiedniej formie,
potwierdzenie przez sąd wykonalności wezwania bankowego - sąd weryfikuje słuszność tego prawa banku.
Czynności komornicze wiążą się z :
kosztami (aby komornik mógł rozpocząć czynności musi mieć wpłaconą odpowiednią kwotę, pokrywającą jego czynności),
czasem ( komornik podejmuje czynności z godnością, namaszczeniem, z właściwym rozeznaniem sytuacji, sprawdza wszystkie szczegóły umowy, wycenia przedmioty które mają być sprzedane - te czynności kosztują i trwają, a czas ma zły wpływ na niepracujący pieniądz.
Efektem przeprowadzonej egzekucji mogą być wpływy środków pieniężnych, przejęcie praw z tytułu wierzytelności, papierów wartościowych i innych składników majątku dłużnika. wpływy i wartość przejętych składników majątku zalicza się na poczet należności banku w następującej kolejności:
powstałej z tytułu kosztów windykacji,
niespłaconych odsetek,
należności głównej, tzn. niespłaconego kredytu.
Przejęte środki pieniężne wpływają na rachunek banku i pomniejszają zadłużenie kredytobiorcy. Rzeczowe i prawne składniki majątku dłużnika bank przejmuje poprzez:
objęcie w posiadanie ruchomości przewłaszczonych w ramach zabezpieczenia kredytów,
realizację sporządzonej pisemnej umowy banku z dłużnikiem, ustalającej przejęcie określonych składników majątkowych tytułem spłaty zadłużenia: mogą to być ruchomości, nieruchomości, prawa majątkowe w różnej postaci (udziały, akcje, obligacje), z zastrzeżeniem, że przejęcie nieruchomości musi być oparte o umowę sporządzoną w postaci aktu notarialnego,
postanowienie organu egzekucyjnego na wniosek banku, jeśli nieskuteczne były kolejne licytacje.
Przejęte składniki majątkowe mogą być przeznaczone do wykorzystania przez bank do własnych potrzeb. Przenoszone są wtedy na majątek banku. Mogą też służyć do zaspokojenia banku przez ich zbycie.
W przypadku gdy do ugody nie doszło, a egzekucja nie dała w pełni zaspokojenia banku są dwie drogi postępowania:
układ sądowy,
zgłoszenie upadłości.
Ad 1
Jeżeli klient ma dużo zobowiązań, nie jest w stanie ich spłacić, albo bank nie zgadza się na ugodę cywilną, klient może przeciwdziałać postępowaniu banku w odniesieniu do zabezpieczeń występując do sądu o postępowanie układowe.
Wówczas klient zgłasza do sądu wniosek o układ sądowy z jego wierzycielami. Postępowanie układowe polega na tym, że sąd prowadzi pertraktacje z kredytobiorcą - dłużnikiem i wierzycielami na temat warunków redukcji tych zobowiązań w takim stopniu, aby klient mógł je spłacić i jednocześnie zachował swoje istnienie. Warunkiem podjęcia przez sąd postępowania układowego jest ocena, że po redukcji wszystkich zobowiązań klienta, będzie on w stanie spłacić tę część nie zredukowaną ze swojej działalności. Jest to bardziej korzystne niż ogłoszenie upadłości, czyli zlikwidowanie podmiotu i częściowe zaspokojenie wierzycieli i wynika z poczucia interesu publicznego. Nawet gdyby stopień zaspokojenia wierzyciela poprzez likwidację byłby taki sam to takie postępowanie jest korzystne dla społeczeństwa, gdyż fakt dalszego istnienia podmiotu pozwala na utrzymanie pracy jego pracowników.
Bank przystępuje do układu, kiedy w rzeczywistości trudno jest więcej uzyskać niż wynika z układu, a układ pozwala aby bank nie musiał prowadzić tych spraw bezpośrednio z klientem. Bywa, że sąd albo klient dochodzą do wniosku, że układ raczej nie jest realny bądź nie zgadzają się wierzyciele.
W takiej sytuacji krokiem bardziej radykalnym jest:
Ad 2
Zgłoszenie upadłości tego klienta do sądu. Może to zrobić zarówno wierzyciel, jak i sam dłużnik. W tej sytuacji już na pewno nie ma możliwości zaspokojenia wszystkich wierzycieli, majątek dłużnika wystarczy na zaspokojenie częściowe. Prowadzone jest przez sąd, który rozpatruje wniosek i po zakwalifikowaniu powołuje sędziego prowadzącego sprawę, a ten powołuje syndyka masy upadłościowej, który bezpośrednio zarządza tą częścią majątku, która jeszcze pozostała i prowadzi działalność dążąc do maksymalnego zaspokojenia wierzycieli.
O ile po podpisaniu układu - władze spółki nadal zarządzają działalnością gospodarczą , o tyle w przypadku upadłości po jej ogłoszeniu władze tracą wszelkie uprawnienia, które przejmuje syndyk, rozliczający się przed sądem. Syndyk może powołać dawny zarząd w części lub w całości do pomocy w zarządzaniu masą upadłościową.
Sąd odrzuca wniosek i upadłość nie jest ogłoszona, w sytuacji, gdy suma majątku - masa upadłościowa nie wystarcza na pokrycie podstawowych kosztów postępowania (opłaty sądu, syndyka, postępowania).
W przypadku postępowania układowego i upadłościowego specjalne uprawnienia ma bank z tytułu posiadania zabezpieczeń w postaci hipoteki i zastawu. Te dwa zabezpieczenia pozwalają bankowi wyłączyć się z postępowania i zaspokajać się na tych zabezpieczeniach.
1
1