Ograniczenia cenowe
Ograniczenia dochodowe
Funkcja popytu konsumenta:
DDX = f1(PXPY...∆P) Pojedynczy konsument
DDY = f2(PXPY...∆P)
DDX,DDY - popyt konsumenta na dobro X,Y
PX,PY - ceny dóbr
∆P - dochód pieniężny konsumenta
Popyt rynkowy:
i - pojedynczy konsument
Ścieżka dochodowa
Zmiany decyzji konsumenta pod względem zmian dochodu:
Wzrost dochodu przesuwa krzywą popytu w prawo i łagodzi ograniczenia konsumenta. Przyrost dochodu różnie rozkłada się na różne produkty:
dobra normalne: ich konsumpcja wzrasta wraz ze wzrostem dochodu
dobra podrzędne: ich konsumpcja spada wraz ze wzrostem dochodu
Podział ten ma charakter:
subiektywny ( dla różnych konsumentów dobra te mają różny charakter )
należy uwzględnić poziom życia społeczeństwa
zmiany w czasie
Większość dóbr ma charakter dóbr normalnych, czyli struktura konsumpcji wygląda tak, że wraz ze wzrostem dochodu różnie konsumpcja dóbr normalnych
Nie zdarza się przy wzroście dochodów, że konsumpcja wszystkich dóbr maleje, bo przynajmniej jedno z nich jest dobrem normalnym ( i wzrasta na nie konsumpcja)
wpływ zmian dochodu na popyt:
ay
y1 E
y y
ax
x x1 DP1 DP
x x
Ścieżka ekspansji dochodowej konsumenta
Krzywa dochód - konsumpcja
Jest to linia łącząca punkty optimum konsumenta przy założeniu zmian dochodów i niezmienności innych warunków ( jest to wypadkowa sytuacji konsumenta).
ay ay ay
E2
E1 E2
E E1
E
0 ax ax ax
X,Y - są dobrami normalnymi Y- d. normalne X-d. Normalne
X- d. Podrzędne Y-d. Podrzędne
c) Prawo Engla - podział na dobra podstawowe i wyższego rzędu, wraz ze wzrostem dochodu następuje różny relatywny podział
Wraz ze wzrostem dochodu konsument wydaje relatywnie mniej na dobra niższego rzędu, a więcej na dobra wyższego rzędu.
KRZYWE ENGLA
A - dobra podstawowe B - dobra wyższego rzędu
DP DP
DP2 DP2
DP1 DP1
DP DP
X X1 X2 ax X X1 X2 ax
Przyrosty dochodu ∆P są takie Przyrosty dochodu ∆P są takie
same. Przyrosty zakupów dobra same, a przyrosty zakupów
x - ∆x są malejące dobra x - ∆x są rosnące
Krzywa Engla, a klasyfikacja dóbr
DP
DP*
ax
X - jest dobrem normalnym dla 0<DP<DP*
X - jest dobrem podrzędnym dla DP>DP*
Ścieżka cenowa
Zmiany decyzji konsumenta pod względem zmiany cen
czynnikiem zmiennym jest cena dobra
nie zmienia się dochód konsumenta
nie zmieniają się ceny innych dóbr
syt. Preferencji konsumenta są takie same
Ścieżka ekspansji cenowej konsumenta (krzywa cena - konsumpcja)
Jest to linia łącząca wszystkie punkty optimum konsumenta przy założeniu zmiany ceny danego dobra i niezmienności innych warunków
Qy
Krzywa cena - konsumpcja
E``
E`
E
Qx
X1 X2 X3
Przy wzroście ceny mamy coraz bardziej ograniczone możliwości zakupu danego dobra.
Efekt substytucyjności - sytuacja, gdy przy wzroście ceny dobra x konsument zastępuje je innym dobrem substytucyjnym
Efekt dochodowy - obrazuje wpływ spadku siły nabywczej konsumenta na wielkość zakupów dobra X,Y
ay
(Rekowski str. 124)
B
Y2
A
Y C
Y1
X1 X2 X ax
Całkowita decyzja konsumenta jest efektem substytucyjności i dochodowości konsumenta w sytuacji wzrostu cen, doznaje on ograniczenia budżetowego, dlatego szuka innej kombinacji dóbr, bo zmieniła się ich substytucyjność.
Zmieni się substytucyjność czyli i dochodowość, bo zmieni się cena.
W rzeczywistości dwie ścieżki nakładają się na siebie:
Yo
Y2 A B
C
Xo X2 X1
Efekt substytucyjny - wzdłuż krzywej obojętności od A do C
Efekt dochodowy - wzdłuż krzywej ekspansji dochodowej od C do B
Efekt substytucyjny - jest zawsze ujemny
Efekt dochodowy - dodatni dla dóbr normalnych
Ujemny dla dóbr podrzędnych
sytuacja, gdy konsument funkcjonuje w sytuacji niepełnej informacji
koszty transakcji - są to koszty ponoszone w celu zdobywania informacji ( wydatkowane pieniądze i stracony czas )
użyteczność ex-ante - użyteczność, jaką konsument przypisuje produktowi w momencie podejmowania decyzji co do jego zakupu
użyteczność ex-post - użyteczność, jaką dla konsumenta ma faktycznie dana konsumpcja, użyteczność, którą doświadczamy w trakcie używania produktu.
Konsument konsumuje cały dochód w danym czasie, ale gospodarując dochodem może rozkładać konsumpcje w czasie (konsumpcja bieżąca i k. przyszła)
KONSUMPCJA W CZASIE T = DOCHÓD W CZASIE T
Zwiększanie dochodu w czasie przez konsumenta
Konsument zgłasza popyt na pracę, kierując się:
Efekt substytucyjny na rynku pracy
Efekt dochodowy na rynku pracy
Ad.1
E.S. - zastępowanie wolnego czasu pracą, motywem konsumenta jest większa ilość pracy, praca jest działaniem, które ma zastąpić konsumpcje. Wybór pomiędzy wolnym czasem, a konsumpcją.
Konsument postępuje zgodnie z tym efektem przy relatywnie niskim poziomie dochodów
(Jest to zachowanie typu: mam dużo wolnego czasu, ale moje przychody nie pozwalają na jego racjonalne wykorzystanie, dlatego poświęcam część wolnego czasu na pracę, która zapewni mi większy przychód)
Ad.2
E.D. - odnosi się do wyższych poziomów dochodów, działanie jest tu odwrotne do e.s., motywem jest chęć posiadania większej ilości wolnego czasu, zastępuje się tu pracę
( jej czas ) - czasem wolnym, dobrem wolnym o wyższej użyteczności jest czas wolny ( chce konsumować dochód, który posiada)
praca w nadgodzinach - praca wynagradzana za wyższą płacę
czas wolny użyteczności > użyteczności dodatkowego dochodu - e. Dochodowy
czas wolny użyteczności < użyteczności dodatkowego dochodu - e. Substytucyjny
płaca - dochód pieniężny
dochód gospodarstwa domowego - dochód pieniężny i dochód niepieniężny (wychowanie dziecka - nie korzysta z przedszkola, gotuje, pierze)
ROZŁOŻENIE DOCHODÓW W CZASIE:
Gospodarstwo domowe spełnia 2 rolę na rynku kapitałowym:
pożyczkodawca - wstrzymuje się z wydatkowaniem całego dochodu, oddaje go do dyspozycji w banku, on to może pożyczać innym podmiotom w następnym okresie, zwiększa się konsumpcja przyszła, a ogranicza się konsumpcja bieżąca
pożyczkobiorca - korzysta z rynku kapitałowego, zwiększa konsumpcje bieżącą, kosztem konsumpcji przyszłej
Konsument zdecyduję się być pożyczkobiorcą lub pożyczkodawcą pod wpływem:
stopy wkładów długoterminowych
poziomu dochodów bieżących i przyszłych
dostępności dóbr w okresie bieżącym i przyszłym
(nie zawsze czysto fizycznie, ale może to być relacja cena - dostępność fizyczna dla konsumenta (antycypacja popytu)). Konsument ocenia dostępność produktów w czasie i bada stopę preferencji w okresie bieżącym i przyszłym oraz określa sobie indywidualną stopę preferencji czasowych i na tej podstawie decyduję się, czy opłaca mu się oszczędzać czy nie:
np. 1) może samochody stanieją - warto oszczędzać
2) dobra drożeją szybciej niż oprocentowanie - opłaca się wziąć kredyt
Im wyższy poziom dochodu - tym większe możliwości rozłożenia konsumpcji w czasie
Im niższy poziom dochodu tym mniejsze możliwości
PRODUCENT - zorganizowany w formie przedsiębiorstwa. Powstał w drodze ewolucji. To podmiot sfery realnej. Aktywny uczestnik procesów rynkowych. Realizuje swoje cele i podejmuje ryzyko, cechy:
odrębność ekonomiczna
odrębność organizacyjna
odrębność prawna
Producent może:
obniżać koszty transakcji (pozyskiwanie i przetwarzanie informacji)
odnosić korzyści skali produkcji, przy masowej produkcji, im wyższa produkcja, tym lepiej rozkładają się koszty stałe
odnosić korzyści zespołowego wytwarzania - może zastosować specjalizację, która doprowadza do ciągu produkcyjnego - wyższa efektywność
Funkcje przedsiębiorstwa:
Funkcja podażowa
Funkcja popytowa
Funkcja społeczna
Formy producentów:
PRZEDSIĘBIORSTWO - samodzielny producent prowadzący pełen rachunek ekonomiczny
FIRMA - podmiot charakteryzujący się swoją nazwą i znakiem graficznym ( przedsiębiorstwo staję się firmą, gdy ma swój prawnie chroniony znak i nazwę), na rynku substytutów każdy dąży do odróżnienia od innych wyrobów, należy dążyć do własnego znaku firmowego - aby odróżnić się od innych.
Znak firmowy jest dodatkowym kapitałem, może być zastawem pod kredyt, poręczeniem przy transakcji, podwyższa wartość firmy przy wycenie. Znaki:
respektowane
umowne
kradzione (podszywanie się)
3. ZAKŁAD - część przedsiębiorstwa (które może być jedno lub wielozakładowe), nie jest to jednostka samodzielna, zakład prowadzi część rachunku ekonomicznego w celu przeprowadzenia centralnego rachunku ekonomicznego przez przedsiębiorstwo
Kwestia własności - wiązanie ról - właściciel, a zarządzający (wynajęty, zatrudniony menadżer). Wejściami są kanały wspomagania przedsiębiorstwa.
Szersze otoczenie przedsiębiorstwa - prawo, podatki, technologia, rozwój nauki, przepływ informacji.
Co produkować?
Jak produkować?
Dla kogo produkować? Odpowiedzi są łączne ,z jednej odpowiedzi
Za ile ? wynika druga
Ile produkować?
DZIAŁANIA EKONOMICZNE:
wyznaczenie celów
pozyskiwanie środków
gospodarowanie tymi środkami
Wyznaczenie celów:
cele społeczne - przedsiębiorstwo jest miejscem samorealizacji osób tam pracujących, możliwość zrobienia kariery zawodowej, akceptacja w grupie, tworzenie warstw społecznych
cele ekonomiczne - zysk, ale istnieją kontrowersje, co do celu przedsiębiorstwa, zyski (nadwyżki) mogą być celem do osiągnięcia celów, przedsiębiorstwo może się powiększać, zagospodarowywać coraz większą część rynku.
Małe przedsiębiorstwo - wygospodarowanie nadwyżki
PŁYNNOŚĆ - zdolność przedsiębiorstwa do regulacji wszystkich bieżących zobowiązań
wewnętrzne (wobec pracowników)
zewnętrzne (wobec kontrahentów, banków itd.)
Jeżeli przedsiębiorstwo ma problemy z płynnością, wówczas celem podstawowym jest właśnie zysk.
Działalność przedsiębiorstwa musi być finansowana. Następuje:
gromadzenie majątku
istnienie źródeł środków finansowych
Ważna jest w zarządzaniu przedsiębiorstwem:
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ - specyficzny sposób zarządzania przedsiębiorstwem, taki sposób postępowania, który zapewnia najefektywniejsze z możliwych czynności produkcji. Sprowadza się do poszukiwania takich konstrukcji kierowania produkcją, które dadzą lepsze efekty, od innych form zastosowania danych czynników:
zmiana technologii
wprowadzanie nowych produktów
poszukiwanie nowych rynków
Za wyższym zyskiem idzie ryzyko, dlatego przedsiębiorczość musi zaakceptować pojęcie ryzyka
Źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa:
wewnętrzne
zewnętrzne
Wewnętrzne źródła (środki wygospodarowane przez przedsiębiorców. Cechą jest fakt iż nie tworzą one żadnej zależności firmy od osób 3-ich czyli zewnętrznych)
część zysku przeznaczona na rozwój przedsiębiorstwa, na inwestycje rozwojowe
fundusz amortyzacyjny:
środki obrotowe
środki trwałe bilans
aktywa - pasywa źródło finansowania
fundusz amortyzacyjny dotyczy majątku trwałego i wiążę się z umażaniem - obniżaniem wartości majątku trwałego w czasie przez amortyzacje
sprzedaż części własnego majątku
dobrowolne (sam się decyduje, sprzedają stare, aby móc kupić nowe - restrukturyzacja, unowocześnienie)
przymusowe (aby móc zrealizować płynność, musi pozyskać gotówkę)
Zewnętrzne źródła:
kredyty i pożyczki
zobow. Wobec pracowników i kontrahentów środki zewn.
druk papierów wartościowych (akcje i obligacje) ale kapitał
dotacje i subwencje własny
bezpośrednie inwestycje
Część zysku przedsiębiorstwa może być rozdysponowana na wynagrodzenia dla pracowników (13-sta pensja, nagrody) lub akumulacje (rozwój przedsiębiorstwa)
Składniki majątku przedsiębiorstwa:
Składniki trwałe (długi okres używania)
Środki obrotowe (niższa cena, krótki okres używania, zazwyczaj zużyte w jednym procesie produkcyjnym)
Przedsiębiorstwo:
wytwarza
sprzedaje
dostaje pieniądze ze sprzedaży
kupuje materiały
wytwarza i cykl się powtarza
Formy finansowania zewnętrznego:
LEASING - forma dzierżawy, czyli finansowanie zewnętrzne, sięga się na rynek po kapitał. Po raz 1-szy zastosował go IBM, jako „full service”, czyi firma dostarcza i zapewnia obsługę oraz dokonuje wymiany. Na świecie leasing obejmuje 25% transakcji jako metoda finansowania. W Polsce tylko parę procent, bo jest to umowa „nie nazwana” i różnie traktowana przez prawo, ma znamiona konsumpcji luksusowej, a nie inwestycji
LEASING
Środki produkcji środki konsumpcji
Dzierżawa bezpośrednia Dzierżawa pośrednia
(wyłącznie tow. Leasingowe)
Leasing operacyjny Leasing finansowy (krótkookresowy 3-4 lata) (długookresowy nawet 30lat)
Equipment leasing Plant leasing
Leasing pośredni
raty
Tow. Leasingowe Dzierżawca
umowa
zapłata dostarczenie
ceny przedmiotu
zakupu dzierżawy
Producenci
Cechy towarzystwa leasingowego:
poważne zasoby kapitału
znajomość rynku
Leasingodawcami mogą być też banki
LEASING
|
Operacyjny |
Finansowy |
Okres umowy |
Krótszy od ekonomicznego zużycia się obiektu |
Zbliżony do okresu ekonomicznego zużycia się obiektu |
Koszty utrzymania i remontu |
Ponosi leasingodawca |
Ponosi leasingobiorca, jeśli leasingod. To za dodatkową opłatą |
Opłaty leasingowe |
Nie pokrywają ceny obiektu |
Pokrywają pełną amortyzację obiektu |
Odstępstwo od umowy |
Możliwe przed jej wygaśnięciem |
Wymaga zapłaty odszkodowania leasingowego |
Kredyt
Transfer na rzecz przedsiębiorstwa o charakterze:
zwrotnym
odpłatnym
na określonych warunkach
na określony czas
Subwencje, mogą one być:
rzeczowe i finansowe
bezpośrednie i pośrednie (np. cło - dogodniejsze warunki dla producentów krajowych lub preferencyjne stopy opodatkowania. Czyli są to warunki udogadniające)
Zobowiązania:
wobec pracowników
wobec dostawców
wobec banków itd.
wobec państwa (są to wymuszone subwencje, bo firma zwleka z płatnością i w końcu nie płaci)
Drukowanie papierów wartościowych
obligacje - papier dłużny, potwierdzenie podwyżki
akcje - potwierdzenie własności, uprawnienie do udziału w zyskach ( zwiększenie ilości właścicieli)
FORMY ORGANIZACYJNO PRAWNE
Przedsiębiorstwo indywidualnego właściciela
Jest to każda forma aktywności gospodarczej gdzie właścicielem majątku jest 1 osoba.
Jest to zazwyczaj mała firma, dla właściciela jest to kumulacja ryzyka, bo odpowiada on całym swoim majątkiem. Podejmuje decyzję jednoosobowo.
Czas „życia” takiego przedsiębiorstwa jest ograniczony śmiercią właściciela bardzo znaczący wyznacznik.
Podział spółek z „zeszytu finansów”
odpowiedzialność
ryzyko aspekty ekonomiczne funkcjonowania,
kreacja pieniądza a nie prawne
Akcje
Rodzaje akcji
Imienne (nie są przeznaczone na rynek)
Na okaziciela (są przeznaczone na rynek)
Kurs akcji
Akcje zwykłe, uprzywilejowane
Kontrolny pakiet akcji
Korporacja ponadnarodowa (zarządzanie menadżerskie)
W gospodarce otwartej przedsiębiorstwa zaczęły się rozszerzać, nastąpiło przenoszenia kapitału za granicę np. pewne firmy są dofinansowane poprzez przenoszenie aktywów.