Prawo spadkowe

Prawo spadkowe to dział prawa zajmujący się regulowaniem przenoszenia praw majątkowych (praw i obowiązkół majątkowych) osoby zmarłej na inne osoby. Regulacje te są zawarte w księdze czwartej KC Spadki.

Podstawową zasadą prawa spadkowego jest zasada, że prawa i obowiązki i prawa osoby zmarłej nie wygasają z chwilą śmierci. Przechodzą one na inne osoby.

Prawo spadkowe reguluje następujące pojęcia:

Spadek - ogół praw i obowiązków o charakterze cywilnoprawnym.

W skład spadku wchodzą prawa podmiotowe bezwzględne i prawa względne.

Otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy.

Spadkodawca - osoba zmarła, po której następuje dziedziczenie.

Spadkobierca - osoba, która dziedziczy po zmarłym.

Dziedziczenie - polega na przejęciu ogółu praw i obowiązków majątkowych wchodzących w skład spadku bądź w całości na jedną osobę, bądź na kilku spadkobierców (w oznaczonych częściach ułamkowych).

Dziedziczenie ustawowe - zachodzi, jeżeli osoba zmarła nie sporządziła testamentu, a także w szczególnych wypadkach, jeżeli testament jest nieważny lub osoby powołane do dziedziczenia odrzuciły spadek.

Do kręgu spadkobierców dziedziczących po zmarłym zalicza się osoby, które łączyła ze zmarłym więź pokrewieństwa lub więź małżeńska. Jeżeli nie ma małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych z mocy ustawy do dziedziczenia, spadek przypada Skarbowi Państwa.

Przedmiotem spadku mogą być prawa podmotowe bezwzględne (własność), jak i względne (wierzytelność). Prawa i obowiązki o charakterze niemajątkowym, jak i nie związane ściśle z osobą zmarłęgo nie są przenoszone na spadkobiorców. (zobowiązanie malarza do wykonania obrazu)

Kolejność dziedziczenia ustawowego

W pierwszej kolejności dziedziczą dzieci i małżonek/małżonka denata. Część małżonka nie może być mniejsza niż ¼ spadku.

Jeśli dziecko denata nie żyje, ta część spadku przypada jego dzieciom w równych częściach.

W sytuacji, gdy nieboszczyk nie pozostawił pos boei dzieci, dziedziczą: małżonek, rodzice i rodzeństwo. Malżonkowi przypada ½ spadku. Każde z rodziców gdy dziedziczą wraz z rodzeństwem to ¼ tego co przypada łącznie dla rodziców i rodzeństwa. Pozostała część przypada rodzeńśtwu.

Jeśli któreś z rodzeństwa nie żyje, ta część przypada jego dzieciom.

Gdy rodzice i rodzeńśtwo i dzieci nie ma/nie żyją, cały spadek przypada małżonkowi. Gdy i ten nie żyje/nie ma - skarb panstwa przejmuje spadek.

Dziedziczenie testamentowe

Według definicji testament to jednostronna czynność prawna, przez którą spadkodawca rozporządza swym majątkiem na wypadek śmierci. Testament mus być sporządzony osobiście, a nie przez przedstawiciela.

Testament, aby był obowiązujący musi być sporządzony przez osobę posiadającą pełną zdolność do czynności prawnych. Oświadczenie nie może powstać pod wpływem groźby.

Testament nie może być sprzeczny z obowiązującym prawem i normami współżycia społecznego.

Osoba sporządzająca testament może go w każdej chwili odwołać - niszcząc go lub sporządzając nowy.

W testamencie denat może wskazać osobę, która spłaci długi spadkowe, a także wykona polecenia zawarte w testamencie.

Spadkobierca może spadek przyjąć lub odrzucić, składając w ciągu 6 miesięcy odpowiednie oświadczenie.

Osoba przyjmująca spadek może go przyjąć w całości (przyjęcie proste) lub z ograniczeniem odpowiedzialności spadkowej za długi tylko do wysokości spadku (z dobrodziejstwem inwentarza). Ten drugi sposób występuje, gdy spadek przypada nieletniemu. Spadkiem zarządza wtedy opiekun, do czasu uzyskania pełnoletności.

Zazwyczaj spadkobierców jest kilku i przypada im określony ułamek spadku. W takiej sytuacji powstaje między nimi wspólnota majątkowa. Aby ją wyjść z tej sytuacji, przeprowadza się podział spadku. Może to nastąpić przez umowę pomiędzy spadkobiercami lub na mocy orzeczenia sądu na wniosek któregokolwiek ze spadkobierców.

Formy testamentu

Monograficzny

Testament musi być sporządzony własnoręcznie. Tzn nie napisany na komputerze i wydrukowany. Musi być on podpisany i opatrzony datą.

Brak daty nei jest błędem, o ile nie powstało kilka bezdatowych testamentów.

Notarialny

Testament może być też sporządzony w formie aktu notarialnego

Alograficzny

powstaje przez oświadczenie woli złożone przez spadkodawcę ustnie wójtowi lub innemu stale urzędującemu członowi władz gminy w obecności 2 świadków. Oświadczenie zostaje spisane w protokole i podpisane.

To są testamenty zwykłe. Teraz omówię testamenty szczególne:

Testament ustny. Może być dokonany w szczególnych okolicznościach, przy conajmniej 3 świadkach. Taką okolicznością może być np groźba utraty życia. Ogólnie rzecz biorąc - każda sytuacja powodująca uniemożliwienie lub utrudnienie sporżadzenia testamentu prostego.

Testament na statkach morskich lub powietrznych.

(ciekawe czemu nie rzecznych). Sporządza się go przed dowódcą/zastępcą statku. Konieczna jest obecność 2 świadków. Następnie dowódca/zastępca spisuje wolę spadkowdawcy, podaje datę jej spisania, odczytuje spadkodawcy i całą ta wesoła gromadka podpisuje testament.

Testament wojskowy.

Sporządzane w czasie mobilzacji, wojny lub pobytu w niewoli. Regulują to odrębne przepisy wojskowe.

Inne pojęcia

Zapis - zobowiązanie spadkobiercy w testamencie do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby np. wydania komuś księgozbioru

Zachowek - instytucja prawna chroniąca zstępnych, małżonka i rodziców spadkodawcy na wypadek pominięcia w testamencie.

Źródło:
Prawo Cywilne, Jerzy Lewandowski
SGH w Wawie, 2005

Art 20:

Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Polski

Art 21:

RP Polska chroni własność i prawo dziedziczenia

Art 32:

Wszyscy są równi wobec prawa

Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne

Art 64:

1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia

2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej

Art 71:

Pańśtwo w swojej polityce społecznej uwzględnia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publiczych

---