3 dokumenty sprawozdawczości finansowej:

1. Bilans - gestia majątkowa

2. Rachunek zysków i strat - gestia ekonomiczna

3. Rachunek przepływów pieniężnych

Bilans - sytuacja statyczna

Jakie składniki majątkowe tworzą aktywa przedsiębiorstwa (z czego się składa) ?

• Aktywa trwałe - sektor produkcyjny

• Aktywa obrotowe - zaangażowanie w działalność handlową, usługową

Ryzyko operacyjne - ryzyko głównie związane z zaangażowaniem majątku aktywów przedsiębiorstwa w działalność wytwórczą. Związane mocno z sektorem

Źródła finansowania majątku - skąd pochodzi kapitał.

Ryzyko finansowe - związane ze strukturą finansowania (relacja kapitał własny / kapitał obcy). Uwarunkowane strukturą pochodzenia kapitału. Rozwojem sytuacji na rynku finansowym.

Rachunek zysków i strat - pokazuje nam gestię ekonomiczną (efektywnościową) wnioskujemy o gospodarności, poziome relacji wyników do nakładów bądź odwrotnie.

Odpowiadamy na pytanie jak powstawały przychody, jak były generowane. Nie sama wartość przychodu ma dla nas znaczenie dopiero miarą użyteczną jest relacja albo przychodów do kosztów i odwrotnie; wielkości relatywne.

Mówiąc o gestii ekonomicznej musimy sobie zdawać sprawę że jest to kategoria ułomna - nie odzwierciedla zasady memoriału w rachunkowości. Rozbieżność w czasie nie pozwala nam na utożsamianie ekonomicznej efektywności z dokumentem.

Kategoria kosztów całkowitych to nie tylko koszty o charakterze monetarnym (gotówkowym), ale również koszty niemonetarne np.: odpisy.

Rachunek przepływów pieniężnych

Sprawozdanie z przepływów - proces tworzenia gotówki z działalności finansowej, operacyjnej i inwestycyjnej - w Polsce ten dokument pojawił się w '95 r. - w USA był obligatoryjny w '87r. - w Anglii w `89r.

Metodą przepływów jest:

• Metoda pośrednia - gdzie wychodzimy od wyniku finansowego netto - i dokonujemy jego korekty aby dojść do tej wartość gotówkowej. Ta metoda jest pracochłonna.

• Metoda bezpośrednia - polega na wykazywaniu podstawowych różnic pomiędzy wpływami i wydatkami. Ta metoda ex ante jest bardziej używana do prognozowania (szacowania) zmian wartości pieniądza

Działalność operacyjna

Na działalność operacyjną składają się 3 zmiany:

• wartości zapasów

• wartości należności

• wartości zobowiązań

Przypadki	1	2	3	4	5	6	7	8
Działalność operacyjna	+	+	+	+	-	-	-	-
Działalność inwestycyjna	+	+	-	-	+	-	+	-
Działalność finansowa	+	-	-	+	+	+	-	-

Możliwe przypadku sytuacji przedsiębiorstwa ze względu na kierunek przepływów strumienie pieniężnych (+ przepływ dodatni; - przepływ ujemny)

1. wszystkie strumienie o charakterze dodatnim - przedsiębiorstwo o dużej płynności finansowej, które ma duże zyski, zwiększa swoje wpływy zaciągając kredyty, emitując akcje. Przedsiębiorstwo stosuje agresywną strategię. Często dokonuje wykupu udziałów (akcji) przedsiębiorstw które mają słabszą pozycję finansową.

2. Duży zysk z działalności operacyjnej pozwala nam na prowadzenie działalności inwestycyjnej i spłatę zobowiązań - sytuacja która dotyczy przedsiębiorstw dojrzałych (działalność operacyjna jest wysoce rentowna) te firmy mogą myśleć o rozwoju, ich działalność podstawowa, jest wysoce rentowna

3. Dodatki przepływ operacyjny, ujemy finansowy i dodatni inwestycyjny - przedsiębiorstwo restrukturyzowane - firma pozbywa się części majątku trwałego (aktywów trwałych) aby spłacić zaciągnięte zobowiązania. Sygnał pewnego zawężania obszarów działalności przedsiębiorstwa, sytuacji produkcyjnej

4. Dodatnia działalność operacyjna i finansowa - dodatni strumień operacyjny nie wystarcza - przedsiębiorstwa rozwijające się, wchodzą do sektora chcą zdobyć pewien rynek w związku z finansowaniem tego rozwoju posługują się kredytem. Pozytywnym objawem jest dokonywanie inwestycji

5. Bieżąca działalność operacyjna jest finansowana głównie ze sprzedaży majątku i kredytem bankowym. Firma gdy rozpoczyna działalność dość trudno osiągnąć przepływ dodatni. Firma jest rzetelna, wiarygodna, są interesariusze którzy nie boją się finansować swoich środków; po

6. Przedsiębiorstwo pokrywa ujemy strumień sprzedażą aktywów - sytuacja dopuszczalna dla firm rozpoczynających swoją działalność

7. Ujemy przepływ operacyjny i finansowy - firma finansuje się sprzedażą majątku (aktywów trwałych) - nie jest to firma rozwojowa, tracąca swoją siłę konkurencyjną.

8. Bankructwo finansowe - nie ma szans na pewną reanimację gdyż jest ujemy przepływ operacyjny, nie ma już czego sprzedać i nie ma środków na prowadzenie działalności

Wskaźniki wystarczalności gotówki

Nazwa wskaźnika	Konstrukcja wskaźnika
Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów ogółem
Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów długoterminowych
Wskaźnik ogólnej wystarczalności

Wskaźniki wydajności gotówki

Nazwa wskaźnika	Konstrukcja wskaźnika
Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży	Gotówka netto z działalności operacyjnej / sprzedaż netto
Wskaźnik wydajności gotówkowej zysku	Gotówka netto z działalności operacyjnej / zysk z działalności gospodarczej (operacyjnej i finansowej)
Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku	Gotówka netto z działalności operacyjnej / średnia wartość majątku ogółem
Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku obrotowego	Gotówka netto z działalności operacyjnej / średnia wartość majątku obrotowego

Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej

+ przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej

+ przepływy pieniężne z działalności finansowej

= zmiana stanu środków pieniężnych netto

+ środki pieniężne na początek roku obrotowego

= środki pieniężne na koniec roku obrotowego

Użyteczność decyzyjna rachunku wyników

1. Ograniczenia poznawcze sprawozdawczego rachunku wyników

2. Modele rachunku wyników

3. Marża brutto jako miara zysku operacyjnego

4. Ranking produktów

Rachunek wyników (sprawozdawczy):

1. Wariant porównawczy

Przychody ze sprzedaży

- koszty działalności operacyjnej (układ rodzajowy)

= wynik na sprzedaży

2. Wariant kalkulacyjny

Przychody ze sprzedaży

- koszty wytworzenia (przybliżenie do kosztu zmiennego)

- koszty sprzedaży

- koszty ogólnego zarządu

= wynik na sprzedaży

Na potrzeby zarządzania operacyjnego formułujemy rachunek wyników oparty na marży brutto:

1. Model krótkoterminowy - jest przydatny dla ustalania tzw. listy rankingowej produktów - ocena atrakcyjności produktów w punktu widzenia generowanej marży pokrycia, czy też wkładu produktu w generowanie kosztów stałych.

2. Model dwustopniowy

3. Model wielostopniowy

Krótkoterminowy rachunek wyników

Schemat w materiałach chyba

Marża pokrycia - różnica między przychodem ze sprzedaży a kosztem zmiennym.

Lista rankingowa - kolejność wytwarzania produktów, kolejność wejścia na rynki zbytu. Odniesienie kwoty marży pokrycia w generowanych przychodach czy też obrotach.

Koszy stałe są traktowane jako wielkość zagregowana (globalna).

Model (rachunek) dwustopniowy

Zarówno rachunek dwustopniowy i wielostopniowy to są narzędzia zarządzania oparte na decentralizacji.

Rachunek dwustopniowy

Przychody ze sprzedaży - koszty zmienne

= Marża pokrycia kosztów typu I - koszty stałe produktów (specjalne)

= Marża pokrycia kosztów typu II - koszty stałe ogólne

= Wynik operacyjny (okresowy) przedsiębiorstwa

Za koszty stałe produktów (specjalne) odpowiedzialni są kierownicy wydziałów, które traktowane są jako ośrodki (centra) zysków.

Za koszty stałe ogólne odpowiedzialna jest dyrekcja przedsiębiorstwa (są pod kontrolą dyrekcji), traktowana jako centra kosztów. Koszty monitorowane, regulowane, kontrolowane przez zarząd przedsiębiorstwa

Koszty specjalne - można zidentyfikować z produktami (np. koszty reklamy, zużycie narzędzi przez wydziały).

Rachunek ten jest podstawą zdecentralizowania zarządzania. Wyodrębnia tylko: centra kosztów i zysków.

Rachunek wielostopniowy - narzędzie zarządzania, generuje informacje do zdecentralizowanego zarządzania przy pięciostopniowej strukturze odpowiedzialności:

1. centra kosztów

2. centra wydatków

3. centra przychodów

4. centra zysków

5. centra inwestycji

Przychody ze sprzedaży - koszty zmienne

= Wynik brutto I (marża dla produktu) - koszty stałe produktów (specjalne)

= Wynik brutto II (opłacalność pewnych rodzin asortymentowych) - koszty stałe grup produktów

= Wynik brutto III - koszty stałe podmiotów (koszty zaopatrzenia, B+R, sprzedaży)

= Wynik brutto IV (ilustruje pokrycie kosztów stałych przedsiębiorstwa) - koszty stałe przedsiębiorstwa jako całości (koszty zarządzania)

= Wynik brutto V (zysk firmy, gdy wszystkie koszty stałe zostały zidentyfikowane) - koszty resztowe (koszty stałe, które nie zostały zidentyfikowane z żadnym produktem)

= Wynik operacyjny (okresowy) przedsiębiorstwa

Ten rachunek pozwala:

• ocenić opłacalność produktów

• ocenić rentowność wydziałów

• służy do wyznaczania cen minimalnych

• jest narzędziem zarządzania w zdecentralizowanym modelu (gdzie wyróżniamy tych 5 ośrodków)

• na upodmiotowienie zarządzania

• na integrację decyzji podejmowanych przez centra z celami przedsiębiorstwa jako całości

• umożliwia samokontrolę kierownictwa podmiotów wewnętrznych przedsiębiorstwa

• sporządza się ten rachunek ex ante i ex post

marża brutto - marża na pokrycie ryzyka operacyjnego

Ryzyko operacyjne - wynika z przynależności do określonego sektora. Na to ryzyko wpływa:

• wahania popytu

• zmiana cen sprzedaży

• zmiana cen pozyskiwanych zasobów

• waga (ciężar) kosztów stałych przedsiębiorstwa

ryzyko operacyjne - jest uwarunkowane (zdeterminowane) zmiennością cen w sektorze na produkty, wyroby danego sektora, ale zarówno cen sprzedaży jak i zaopatrzeniowych,

Skutki korzystania z dźwigni operacyjnej

1).
↑

2)
↑ ↑ ryzyko operacyjne

3)
↓

Pokazanie wrażliwości zysku na wahania sprzedaży, zmiany cenowy, na dynamikę In plus, In minus sprzedaży

Przykład (dot. 2)

Sprzedaż: 100 000 szt. → 130 000 szt.,

Cena 2 zł,

Koszt zmienny 1,1 zł,

Koszt stały 50 000 zł.

Zysk:

Sprzedaż (w szt.)	Wartość sprzedaży	Koszt stały	Koszt zmienny	Zysk
100 000	200 000	50 000	110 000	40 000
130 000	260 000	50 000	143 000	67 000

dźwignia operacyjna

Ryzyko operacyjne → każdorazowy spadek ilości sprzedaży o 1% spowoduje spadek zysku o 2,25. Wysoka wrażliwość zysku od wolumenu sprzedaży przyczynia się do wysokiego ryzyka operacyjnego.

Im wyższy ten wskaźnik dźwigni operacyjnej tym wyższe ryzyko operacyjne.

Controling finansowy wykład 3 21.01.2012

6

---