inne, Zmierzch i upadek Freuda - 6, „Zmierzch i upadek Freuda”, r

„Zmierzch i upadek Freuda”, r.6

Teoria Freuda w świetle badań eksperymentalnych

Freud sprzeciwiał się wykorzystywaniu takich metod naukowych, w celu potwierdzenia swych teorii, jak:

- przeprowadzenia badań klinicznych z udziałem grupy eksperymentalnej i kontrolnej

- obserwacji dzieci (w celu udowodnienia psychoseksualnej teorii dziecka)

- eksperymentu

Stosunek Freuda do eksperymentu ujawnił się w jego pocztówce do S. Rosenzweiga.

Eksperyment nie jest potrzebny do potwierdzenia hipotez.

Kwestie dot eksperymentu

Teorie Freuda dot głównie emocji a emocje trudno jest wywoływać przez eksperyment, bo sytuacja laboratoryjna krępuje ludzi, co rzutuje na ich zachowanie. Są one bardzo trudne i wymagają pomysłowości i wytrwałości
Badania nad teoriami Freuda (P. Kline Fact and Faantasy In Freudian Theory,Eysenck, Wilson The Experimental Study of Freudian Theories).

- wykazali, że w experymentach tych widoczne są błędy metodologiczne i statystyczne, oraz pomijane są alternatywne sposoby interpretacji wyników.

Experymenty Bluma z wykorzystaniem „Blachy Picture”

- to zestaw 11 rysunków ukazujących psią rodzinę (4 psy) w różnych sytuacjach. Osoba adana ma opowiedzieć krótką historyjkę o tym co dzieje się na każdym rysunku i co czuje każdy z bohaterów

- experymentator ocenia tę historię pod względem występowania lub niewystępowania zaburzeń w określonych dziedzinach funkcjonowania

- badanemu zadaje się kilka pytań i prosi o wskazanie obrazków które u się podobają a które nie

- badany ma też wybrać 2 obrazki: ten który mu się podoba najbardziej i najmniej. To ma wskazać na dziedzinę, w której występują zaburzenia.

Np. obrazek pokazujący psa przyglądającego się rodzicom w trakcie stosunku ma wskazywać natężenie kompleksu Edypa, pies liżący swe genitalia - pozucie winy z powodu masturbacji, pies mający zostać pozbawiony ogona - lęk przed kastracją

itp.

Klein przeanalizował te eksperymenty i stwierdził:

- nie znaleziono związku między wynikami i teorią

- 2 badania mogą być wzięte pod uwagę. Poddano w nich weryfikacjihipotezę że dzieci przechodzą przez różne stadia (analne, oralne, genialne) i może dojść do fiksacji na którymkolwiek z nich, co powoduje ukształtowanie cech charakterologicznych.

Charakter analny charakteryzuje: skąpstwo, systematyczność, upór

Charakter oralny: niecierpliwość, wrogość, gadatliwość, szczodrość.

- uzyskane wyniki nie wystarczają by przyznać szczególną wartość tej technice i uznać hipotezy Freuda za zweryfikowane.

Do badań nad kompleksem Edypa i kastracji stosowano też inne projekcyjne techniki.

Kline prenalizował je i uznał za nieprzekonywujące, za wyjątkiem 1, z użyciem obrazków Blackiego gdzie porównywano izraelskich chłopców wychowywanych w kibucu (mają wykazywać mniejszy kompleks Edypa) i poza nim (będą bardziej identyfikować się z ojcem). Badania te zostały potwierdzone ale nie do końca potwierdza to hipotezę Freuda ponieważ można to wytłumaczyć zdroworozsądkowo, bo im rzadziej dziecko widuje swych rodziców tym mniej jest do nich przywiązane - dzieci w kibucu).

Zatem badania z obrazkami Blackiego mają niewielką wartość jako dowody. Wnioski wyciągnięte z nich są wątpliwe, niewiarygodne, a reakcje na obrazki zmieniają się w zależności od okoliczności.

Psychoseksualna teoria Freuda:

Daje podstawy do sformułowania 3 twierdzeń o charakterze empirycznym:

w osobowości osoby dorosłej istnieją pewne syndromy, które można zmierzyć
syndromy te mają związek ze sposobami wychowania dziecka
erotyzm u małych dzieci można zaobserwować już w okresie pregenitalnym

fazy:

- oralna - popęd seksualny w I r.ż. manifestuje się przez usta

- analna - ok. 3r.ż. najważniejsze stają się strefy erogenne odbytu

- falliczna - o 4r.ż.

- genitalna - krystalizuje się po okresie dojrzewania i ma na celu uzyskiwanie przyjemności w procesie reprodukcji

dziecięca seksualność jest kluczowa w rozwoju osobowości, a jej wyparcie powoduje powstanie pewnych cech osobowości, takich jak triada: skąpstwo, systematyczność, upór. Ich źródłem jest wyparty erotyzm analny.

Freud traktuje

- całowanie jako trwanie erotyzmu oralnego,

- zdyscyplinowanie jako reakcję upozorowaną skierowaną przeciwko erotyzmowi analnemu

- skąpstwo jako jego sublimację

różnice w wychowaniu dziecka (długość karmienia, czas odstawienia dziecka od piersi itp.)są odpowiedzialne za powstanie końcowego efektu ujawniającego się w cechach osobowościowych osoby dorosłej. Dowody na to daje Frieda Goldman-Eisler:

- wybrała 19 cech o konotacjach oralnych:

* optymizm

* pesymizm

* ekzokateksja - emocjonalne relacje z przedmiotami i zdarzeniami zewn

* endokateksja - podobne relacje ze zdarzeniami wewn

* opiekuńczość

* bierność

* towarzyskość

* powściągliwość

* agresję słowną

* autonomię

* agresję

* poczucie winy

* zależność

* ambicję

* impulsywność

* rozwagę

* zmienność

* konserwatyzm

* nieprzystępność

- ustalono związki między nimi. Powstał wymir osobowości łączący ustny optymizm z ustnym pesymizmem

- wydawałoby się że hipoteza Freuda została potwierdzona ale nie, bo:

a. optymizm i pesymizm to w rzeczywistości ekstra i introwersja

- to co rzeczywiście ważne to hipoteza wskazująca na przyczynowe związki między konstelacjami tych cech osobowości i zdarzeniami z wczesnych okresów życia dziecka.

Ważne jest współczesne rozróżnienie między wewnątrzrodzinnymi (to czynniki oddziałujące na dzieci z tej samej rodziny) a międzyrodzinnymi (odmienny status społ-ekonomiczny, różne możliwości kształcenia, różny poziom intelektualny rodzin, odmienne systemy wartości, nawyki, praktyki wychowawcze. Odróżniają one 1 rodzinę od 2) determinantami środowiskowymi.

Zatem nie ma dowodu na istnienie tego typu oddziaływań środowiskowych jakie postulował Freud. Zatem karmienie itp. Nie ma żadnego wpływu na cechy osobowości.

Kline pisze że spośród wielu badań nad rozwojem osobowości i wychowaniem niemowlakó są tylko 2 badania popierające teorię Freuda:

- badania Goldman-Eisler

- Klinea (Blacky)

- oprócz zmiennych środowiskowych istnieje też zmienna konstytucyjna (piętno analne). Czynniki genetyczne wraz ze środowiskowymi odgrywają wielką rolę by wytworzyć charakter analny

analna wydalająca - zemsta lub agresja wyrażona w stosunku do rodziców

analna retencyjna - przemilczenie wobec rodziców potrzeby wypróżniania

troska o higienę, czystość, porządek i samokontrolęto cechy charakterystyczne dla syndromu osobowości obsesyjnej

Eksperymentalne badania nad problemem wyparcia

Wyparcie - to odrzucenie i trzymanie czegoś poza świadomością. To mechanizm obronny, mający bronić osobę przed niepożądanymi emocjami.
Badania:

- 2 historyjki wykorzystujące motyw marzenia sennego: 1 zawierała sekwencję Edypa a 2 nie. Odczytywano te historyjki i proszono o przypomnienie ich sobie.

Przypominanie historii z Edypem wypadło o wiele gorzej

- test słownych skojarzeń - słowa zabarwione emocjonalnie wymagały więcej prób do nauczenia się niż wyrazy neutralne. Nie było różnic w zapamiętywaniu słów wywołujących R emocjonalne i słów neutralnych.

Wystąpiło znacznie większe zróżnicowanie skojarzeń związanych ze słowami problemowymi ale nie można tego uznać za dowód potwierdzający hipotezę Freuda.

- zapominanie skojarzeń związane jest z zabarwieniem emocjonalnym B ale istnieją alternatywne wyjaśnienia wobec hipotezy Freuda.

Proces uczenia się przechodzi przez 2 etapy

pamięć krótkotrwała opiera się na impulsach krążących w korowych obwodach zamkniętych, które mogą utrzymać info tylko na krótki czas.
By info stała się łatwo dostępna musi być przeniesiona do pamięci długotrwałej, która składa się z chemicznych engramów zlokalizowanych w komórkach. Ten proces przenoszenia info to konsolidacja, której sprzyja poziom pobudzenia korowego, czyli poziom energetyczny mózgu.

Proces konsolidacji wymaga czasu a gdy materiał się konsoliduje nie jest on dostępny czyli osoba nie może go sobie przypomnieć. To tzw. teoria spadku efektywności.

Słowa wywołujące emocje podnoszą poziom pobudzenia korowego i powodują spadek efektywności przypominania w czasie gdy trwa konsolidacja. To alternatywa dla Freudowskiej teorii.

Dobre badania

Badanie nad ssaniem kciuka:

Związek między doświadczeniem związanym z karmieniem i nawykiem ssania kciuka
Dwie podstawowe hipotezy Freuda nie znalazły potwierdzenia. Długość krmienia dziecka nie wpływa na intensywność nawyku ssania kciuka

Brak zależności między wiekiem w jakim odstawiono dziecko od piersi a a długością i intensywnością ssania kciuka. Ma to charakter antyfreudowski.

Ważny jest genetyczny związek między zachowaniem matki i zachowaniem dziecka - alternatywna genetyczna teoria
Dane zebranio z retrospektywnych relacji matek i mogły się pojawic zniekształcenia związane z wpływem motywacji na pamięć

Zaburzenia psychosomatyczne

To choroby będące następstwem pewnych zdarzeń, związanych z dziecięcą seksualnością, kompleksem Edypa itp.
Astma:

Istotnym procesem u astmatyka jest nieświadomy lęk przed utrata matki, a astmatyczny atak jest odpowiednikiem stłumionego płaczu.
Astmatyczny atak to fizjologiczna obrona przed aktywacją, w wyniku działania zapachów, nierozwiązalnych konfliktów z okresu dzieciństwa. Zapachy, które astmatycy kojarzą z atakami pogrupowano i powiązano z:

- żywnością - zapachy oralne

- przeżyciami romantycznymi - zapachy genitalne

- czystością lub jej brakiem - zapachy analne

Większość zapachów znalazła się w ostatniej kategorii, czyżby potwierdzenie teori Freuda??? NIE, bo w większości to zapachy nieprzyjemne. To uniknięcie wdychania zapachów nieprzyjemnych

Wrzody:

Hipoteza że pasywne oralne pragnienie jest ważne przy powstawaniu wrzodów
Dokonuje się rozróżnienia pokarmów, które pozwalają na osiągnięcie pasywnej oralnej gratyfikacji (ssanie) i agresywnej oralnej gratyfikacji (gryzienie). Każdy z typów preferuje inne pokarmy
Nie można potwierdzić tej tezy opierając się tylko na wyjaśnieniach Freuda bo osoby z wrzodami wolą pasywne potrawy bo są łatwiejsze do strawienia i nie podrażniają żołądka.

Przypadek Dory

Freud dostrzegł związek między zapaleniem wyrostka a fantazjami porodowymi
Badania Y. Mylona chce zweryfikować hipotezę że niektóre zdarzenia z realnego życia dają początek fantazjom o porodzie, które powodują ostry ból w kości biodrowej (ostre zapalenie wyrostka)
Eylon obalił też hipotezę że zdarzenia zapalenia wyrostka i prodem będą silniejsze u młodych kobiet, bo są bardziej podatne na fantazje o porodzie
Podsumowanie

Wszystkie te badania są wątpliwe pod względem poprawności, dziwaczne i nierzetelne (np. Blacky) + ignorowanie alternatywnych wyjaśnień + nie mają wartości dowodowej + ignorowanie czynników genetycznych
To są badania, jeśli już to empiryczne (zm. niez. Manipuluje się w nieznacznym stopniu) a nie eksperymentalne
Nie istnieje potwierdzenie dla żadnej hipotezy Freuda
To co jest w teorii Freuda prawdziwe to nie jest nowe, a to co nowe nie jest prawdziwe.
Freud nie wymyślił wielu rzeczy ale czerpał je z historii
Przykład mieszanki tego co nowe i prawdziwe to koncepcja id, ego, superego