„PRZY WIELKANOCNYM STOLE”
ZADANIA EDUKACYJNE:
Poznanie tradycji okresu Wielkiego Postu i Wielkanocy.
Zrozumienie zbawczego sensu dni paschalnych.
Zapamiętanie prawdy, że Jezus zmartwychwstały żyje pośród nas.
Przyjęcie prawdy, że Jezus zmartwychwstały pokonał śmierć.
Zrozumienie istoty dzielenia się jajkiem.
ZADANIA WYCHOWAWCZE:
Pielęgnowanie polskich i narodowych tradycji.
Zaangażowane uczestnictwo w przeżywanie misterium paschalnego.
Radość z faktu zmartwychwstania Pana Jezusa.
Radosne świętowanie Świąt Zmartwychwstania Pańskiego.
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA:
Zdefiniuje pojęcia: tradycja, kalwaria, misterium.
Wymieni polskie tradycje Wielkiego Postu i Wielkanocy.
Rozumie, na czym polega chrześcijański charakter przeżywania Świąt Wielkanocnych w gronie rodzinnym.
Potrafi zaśpiewać wybrane pieśni wielkopostne i wielkanocne.
Kultywowanie tradycji łączy z podjęciem wielkopostnej pokuty i paschalnej radości.
Potrafi przygotować potrawy na wielkanocne śniadanie i zadba o estetyczny wygląd stołu.
SCENERIA SPOTKANIA:
Przygotowanie gazetki o tematyce związanej ze Świętami Zmartwychwstania Pańskiego. Dzieci przygotowują śniadanie wielkanocne, ozdoby, które zostaną umieszczone na stołach np. baranki, pisanki, kraszanki, bazie, koszyczki wielkanocne itd.
Po części artystycznej wszyscy zasiądą do uroczystego śniadania wielkanocnego.
PRZEBIEG SPOTKANIA:
Wielkanoc - to jedno z najpiękniejszych świąt chrześcijańskich. Obchodzimy ją wtedy, gdy ze snu budzi się przyroda. Rano w Wielką Niedzielę dzwonią dzwony. Wzywają na modlitwę i ogłaszają światu radość ze zmartwychwstania Chrystusa: Alleluja, Alleluja! Potem cała rodzina zasiada do uroczystego śniadania. Na środku stołu, nakrytego białym obrusem, stoi koszyczek, a w nim cukrowy baranek, pisanki i pokarmy poświęcone w Wielką Sobotę. Dzielimy się jajkiem i święconką. Życzymy sobie pomyślności.
WIELKANOC
Baranek cukrowy
Różki ma złocone
W doniczce się pasie
Na trawie zielonej.
Pisanki jak tęcza i bazie w wazonie
Ciasto pachnie w piecu
Słońce na balkonie
Obrus śnieżnobiały
Mama uśmiechnięta
Wiosna tuż za progiem
Wielkanocne święta
ZMARTWYCHWSTANIE
Huczą dzwony, a radośnie
Serce w nich kołata.
One dzwonią Alleluja!
Zmartwychwstał Pan świata.
Nie zasępiaj smutkiem duszy
Dnia tak wesołego i otuchę i nadzieję wpuść do serca swego.
Nie martw się miłe dziecię
Dzwon dzisiaj wydzwania,
Że nadejdzie dla nas wszystkich
Chwila Zmartwychwstania.
IDZIE CHRYSTUS ZMARTWYCHWSTAŁY
Zmartwychwstały Chrystus idzie
Poprzez ziemię zaoraną,
Poprzez łąki, drogi, miedze
W Zmartwychwstania cudne rano.
Idzie Chrystus, rękę wznosi,
Z dłoni Jego wstają blaski,
Niesie sercom utęsknionym
Niezmierzone zdroje łaski.
Niech Pan Jezus Zmartwychwstały
Błogosławi, wspiera, mnoży
Siłę Twoją ku szerzeniu
Przenajświętszej Prawdy Bożej.
WIELKANOCNY STÓŁ
Nasz stół wielkanocny
Haftowany w kwiaty.
W borówkowej zieleni
Listeczków skrzydlatych
Lukrowana baba
Rozpycha się nad nim,
A przy babie -
Mazurek w owoce przybrany.
Palmy - pachną jak łąka
W samym środku lata.
Siada mama przy stole,
A przy mamie - tata.
I my.
Wiosna na nas
Zza firanek zerka,
A pstrokate pisanki chcą tańczyć oberka.
Wpuśćmy wiosnę,
Niech słońcem zabłyśnie nad stołem
W wielkanocne świętowanie
Jak wiosna wesoła.
CZY WIECIE, ŻE ...........
W ludowych wierzeniach jajko było lekarstwem na choroby, chroniło przed pożarem, zapewniało urodzaj w polu i ogrodzie, a nawet powodzenie w miłości. Umycie się w wodzie, w której leżała pisanka, miało zapewnić szczęście, urodę i zdrowie. W pierwszy dzień świąt gospodarze zakopywali jajka w polu i ogrodzie, żeby mieć urodzaj.
PISANKI dawano w podarunku jako dowód sympatii. Chłopcy cieszyli się, gdy dziewczyna, przyjmując ich pisankę, dawała swoją. Był to znak odwzajemniania uczuć. Służyły także do zabawy w „taczanki”. Turlało się po stole malowane jaja, zderzając je ze sobą. Wygrywał ten, czyja pisanka pozostała niestłuczona. Znana też była zabawa polegająca na turlaniu jajek z opartej o ziemię deseczki. Wygrywało jajko, które potoczyło się najdalej. Jeszcze teraz w wielu regionach kraju, skorupki pisanek, rzuca się do sadu, by odstraszyć szkodniki, do ogrodu , by był wspaniały urodzaj i na podwórko, by się kury dobrze niosły, a drób był tłusty. Są jeszcze wsie, a nawet całe regiony, gdzie święconym jajkiem gospodarz dzieli się z bydłem, a skorupki bardzo skrupulatnie zbiera i dodaje do nasion, żeby rośliny dobrze rosły.
Kto nie potrafi zdobić pisanek, czy kraszanek, może przygotować koszyk kolorowych, malowanych według staropolskiego sposobu jaj:
KOLOR ZŁOTY I BRĄZOWY uzyskujemy, gotując jajka w łupinach cebuli. Jeżeli chcemy mieć jajka w kolorze jasnym, prawie pomarańczowym, bierzemy niewielką ilość łupin.
KOLOR CZERWONY , bardzo intensywny, otrzymamy, gotując jajka w wodzie z pokrojonym całym burakiem (ze skórką) i dodatkiem soli.
KOLOR ZIELONY będą miały jajka ugotowane w dużej ilości szpinaku. Piękny zielony kolor nada skorupce jajka gotowanie w niewielkiej ilości kory z olchy.
KOLOR NIEBIESKI , bardzo piękny, otrzymamy, gotując jajka w nasionach malwy.
KOLOR CZARNY, gdy ugotujemy jajka w wodzie z dodatkiem garści starego jęczmienia w wierzbowych baziach.
Czy wiecie, że w staropolskiej tradycji rzeczą bardzo ważną była symbolika koloru, jaki nadawano pisankom. Kolorowe jajka umieszczano w dużym koszyku i jeszcze przed śniadaniem, każdy wybierał pisankę, mając zamknięte oczy, a następnie wróżył sobie, co go czeka w najbliższej przyszłości:
KOLOR ŻÓŁTY wróżył życie duchowe. Młodzież, która otrzymała jajko w tym kolorze, mogła liczyć na przyszłość w życiu zakonnym czy kapłaństwie.
KOLOR RÓŻOWY wróżył sukces. Za pisankami w tym kolorze rozglądali się szczególnie ci, którzy planowali otwarcie nowych lub rozbudowę prowadzonych już interesów czy przedsiębiorstw. Różowy oznacza także sukces w nauce.
KOLOR BIAŁY, a więc niepomalowane, naturalne jajko, to niewinność. Wybranie takiego jajka gwarantowało, że młoda osoba dotrwa w niewinności do dnia małżeństwa.
KOLOR NIEBIESKI wróżył dobre zdrowie. Za niebieskimi pisankami rozglądały się osoby niedomagające, a także osoby wiekowe.
KOLOR CZARNY to pamięć. Jajka były najchętniej wybierane przez ludzi interesu, a także uczącą się młodzież i dzieci.
KOLOR FIOLETOWY wróżył siłę i wytrwałość w dążeniu do celu. Osoby, które planowały jakieś większe przedsięwzięcie, chowały do portmonetki skorupki od pomalowanych na ten kolor jajek.
KOLOR ZIELONY wróżył pieniądze. Skorupki od pomalowanych na zielono jajek rzucano na pola, by obrodziły i przyniosły dochody. Wrzucano je do sadów, trzymano w portfelach, portmonetkach, a także w pończochach, w których przechowywano pieniądze. Podobno pomagały wyraźnie w ich pomnażaniu.
KOLOR CZERWONY to oznaka miłości i zwycięstwa we wszystkim: w miłości, w pracy, we wszystkich rodzajach interesów
CZY WIECIE, ŻE pokarmy, które znajdują się w koszyczku wielkanocnym, też mają swoje określenia i tak:
CHLEB jest podstawowym pokarmem człowieka. Dzielenie się nim i wspólne spożywanie jest od najdawniejszych czasów znakiem przyjaźni, życzliwości i poczucia wspólnoty.
MAZURKI przywędrowały do nas z kuchni tureckiej. Kunsztowne lukrowane i dekorowane bakaliami przypominają wyglądem maleńkie tureckie dywaniki.
BARANEK z czerwoną chorągiewką ze złotym krzyżykiem symbolizuje Chrystusa Odkupiciela. Stawiano go pośrodku stołu, żeby podczas wielkanocnych biesiad i uciech wierni nie zapominali o religijnej treści świąt.
ZAJĄCZEK obwieszcza wiosenną odnowę. Kiedyś jego wizerunek kojarzono z grzesznikami, którzy odbyli oczyszczającą pokutę. Potem zaczął obdarowywać dzieci łakociami i prezentami.
BABY DROŻDZOWE kiedy gospodynie je wypiekały kuchnia musiała być zamknięta na klucz. Ktoś obcy bowiem mógłby zaszkodzić rosnącemu ciastu głośną rozmową, albo złym wzrokiem. Wyjętą z pieca babę kładziono na poduszkę i do chwili ostygnięcia przemawiano do niej szeptem.
CHRZAN, A TAKŻE PRZYPRAWY, pieprz i sól, święci się, aby pamiętać o gorzkiej Męce Chrystusa. Dawniej śniadanie wielkanocne rozpoczynano od zjedzenia całej laski chrzanu, żeby ustrzec się od bólu zębów i brzucha.
PALEMKA miała chronić ludzi, zwierzęta, domy, pola przed ogniem, czarami i złem tego świata. Niezwykłą moc daje jej gałązka wierzby - drzewa najwcześniej okrywającego się zielenią.
MOKRE ŚWIĘTA
Rozsiadły się świąteczne baby parami
Na haftowanym obrusie.
Te w środku z lukrem, tamte z rodzynkami
- każda zapachem kusi.
Na półmisku rośnie owies - jak przystało,
Prababci ręką wysiany,
Cukrowy baranek skubie go nieśmiało,
A obok misa pisanek.
A w poniedziałkowy ranek
Psik! Krzyk! Śmiechy! Cała wieś tu biegnie!
Wiadra, miski, konwie i dzbanek
Któż się dzisiaj zimnej wody zlęknie?
Chyba tylko ten z cukru baranek!
PONIEDZIAŁEK WIELKANOCNY
Jeszcze w ciszy tonie dom,
Jeszcze Mama, Babcia śpią,
A przy łóżkach tuż, tuż obok
Szklanka - dzbanek - miska z wodą.
Bo nie wiemy, z której strony
Sen nasz będzie zakłócony!
Jeszcze cisza, spokój błogi,
Jeszcze suche są podłogi,
Ale woda wkrótce tryśnie,
Popłyniemy niczym w Wiśle!
Bo zapadły już wyroki:
Kto jest suchy, będzie mokry!
Gwałtu, rety! Co się dzieje?!
Śmingus - dyngus! Świat szaleje!
Śmingus - dyngus! Krzyczy dziadek.
Polewany Poniedziałek!
Kogo dzisiaj polejemy,
Będzie czysty do niedzieli!
Będzie czysty, świeży, mokry!
Śmingus - dyngus! Uśmiech wiosny!
Płynie woda strumieniami
Śmingus - dyngus - baw się z nami!
WIELKANOC
Wśród pisanek i strojonych palemek,
Wśród święconek w koszach wiklinowych,
Zmartwychwstanie Jezusa na ziemi
Przypomina baranek cukrowy.
Nowe życie w przyrodzie nastaje,
Czego jajko symbolem jest trwałym.
Jajkiem więc się dzielimy nawzajem,
Bo tak każe obyczaj prastary.
A życzenia składamy najmilsze,
Takie szczere i takie serdeczne.
Nie zapomnij ich złożyć najbliższym
Niech uśmiechy zakwitną świąteczne.
9