Zespół Fourniera to zgorzel krocza, do którego może dojść w następstwie urazów lub zabiegów chirurgicznych w okolicy krocza lub moszny. Najczęściej wywoływana jest przez mieszaną florę beztlenową. W wyniku zakażenia dochodzi do zapalenia, ropowicy i zgorzeli. Leczenie polega na szerokim wycięciu martwiczych tkanek i podawaniu antybiotyków dożylnie.

Choroba Carolego (ang. Caroli disease) - to dziedziczne schorzenie wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych, o typie dziedziczenia najczęściej autosomalnym recesywnym^[1], rzadziej autosomalnym dominującym, przejawiające się powstawaniem poszerzeń (tak zwanych torbieli, które jednak nie spełniają kryteriów histologicznych rozpoznania torbieli, gdyż nie są wysłane nabłonkiem) dróg żółciowych.

W jej przebiegu dochodzi do rozwoju nadciśnienia wrotnego i marskości wątroby.

Triada Cushinga - zespół objawów klinicznych, towarzyszących zwiększonemu ciśnieniu śródczaszkowemu (obrzęk mózgu, wodogłowie, guz mózgu, krwotok), w którego skład wchodzą: wzrost ciśnienia tętniczego, przyspieszony oddech, bradykardia^[1].

Skala Childa-Pugha

Czasem nazywana także skalą Childa-Turcotte'a-Pugha) oryginalnie była używana do ustalenia śmiertelności okołooperacyjnej, teraz jest stosowana do określenia rokowania w schorzeniach prowadzących do niewydolności wątroby (głównie w marskości wątroby) oraz konieczności przeszczepu wątroby.

Bierze pod uwagę pięć parametrów:

• obecność encefalopatii wątrobowej

• obecność wodobrzusza

• stężenie bilirubiny

• poziom albumin

• czas protrombinowy

Przepuklina Littrégo - każda przepuklina pachwinowa zawierająca uchyłek Meckela. Należy ją traktować jako odmianę przepukliny Richtera. Występuje częściej u mężczyzn i po stronie prawej

Przepuklina Richtera - występuje najczęściej w przypadku przepuklin udowych. Jest odmianą przepukliny uwięźniętej, w której zakleszczeniu we wrotach ulega tylko fragment ściany, a nie całe jelito. Drożność jelita zostaje zachowana. Przepuklinie Richtera towarzyszą często ostre bóle brzucha oraz wymioty

Objaw Courvoisiera (prawo Courvoisiera, ang. Courvoisier law, Courvoisier sign) - objaw charakterystyczny dla zaawansowanego nowotworu okolicy trzustkowo-dwunastniczej (zazwyczaj rak głowy trzustki lub przewodów żółciowych, a także dwunastnicy i brodawki Vatera), związany z zamknięciem dróg żółciowych przez naciekający lub uciskający guz. Charakteryzuje się występowaniem znacznie powiększonego, wyczuwalnego przez powłoki brzuszne i niebolesnego pęcherzyka żółciowego wraz z pojawieniem się żółtaczki^[1].

Współistnienie żółtaczki i wyczuwalnego przez powłoki pęcherzyka nie występuje w kamicy dróg żółciowych. Tworzące się w pęcherzyku kamienie mogą co prawda spowodować jego powiększenie, jednak żółtaczka pojawia się dopiero wtedy, gdy dostaną się one do przewodu żółciowego wspólnego, a to następuje w późniejszym etapie choroby, w którym to pęcherzyk posiada pogrubiałe ściany, ze względu na przebyte zapalenia, jest obkurczony i nie rozciąga się pod wpływem zwiększonego ciśnienia żółci.

Zespół Peutza-Jeghersa (ang. Peutz-Jeghers syndrome, PJS) - genetycznie uwarunkowany zespół charakteryzujący się występowaniem plam soczewicowatych na skórze warg i palców oraz na błonie śluzowej policzków, obecnością polipów hamartomatycznych w przewodzie pokarmowym i predyspozycją do nowotworów złośliwych w różnych narządach. Polipy mogą występować w każdym odcinku przewodu pokarmowego, ale najczęściej dotyczą jelita cienkiego. Ujawniają się zwykle u młodych dorosłych, u których bywają przyczyną krwawienia z przewodu pokarmowego i związanej z tym niedokrwistości, a także niedrożności i wgłobienia jelit

Zespół Turcota (ang. Turcot syndrome) - choroba, w której obok polipowatości rodzinnej występują złośliwe nowotwory ośrodkowego układu nerwowego, np. rdzeniak (medulloblastoma) czy glejak wielopostaciowy (glioblastoma multiforme) mózgu

Zespół Gardnera (ang. Gardner's syndrome) - jeden z wariantów polipowatości rodzinnej (ang. familial adenomatous polyposis, FAP) charakteryzujący się poza występowaniem mnogich polipów o typie gruczolaków w jelicie grubym, powstawaniem guzów mezodermalnych o typiekostniaków, guzów desmoidalnych, torbieli naskórkowych oraz przerostu nabłonka barwnikowego siatkówki.

Zespół Lyncha (dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością, ang. hereditary non-polyposis colorectal cancer, HNPCC, zespół dziedzicznego niedoboru naprawy niesparowanych zasad, hereditary mismatch repair deficiency syndrome, HMRDS) - zespół dziedzicznej predyspozycji do nowotworów.

Wytyczne Bethesda

1. Rodziny spełniające kryteria amsterdamskie I;

2. Chorzy, u których rozpoznano 2 zachorowania ze spektrum zespołu Lyncha, z uwzględnieniem synchronicznych i metachronicznych zachorowań na raka jelita grubego i na inne nowotwory o lokalizacji pozajelitowej;

3. Chorzy na raka jelita grubego z jednym krewnym pierwszego stopnia, który zachorował na ten sam nowotwór lub inny ze spektrum HNPCC przed 45. rokiem życia lub u którego rozpoznano gruczolaka w jelicie grubym przed 45. rokiem życia;

4. Chorzy, u których raka jelita grubego lub raka trzonu macicy rozpoznano przed 45. rokiem życia;

5. Chorzy z rakiem części wstępującej jelita grubego lub odbytnicy rozpoznanym przed 45. rokiem życia, w badaniu histologicznym nowotwór niezróżnicowany lub typu carcinoma solidum albo carcinoma cribriforme;

6. Chorzy na raka jelita grubego poniżej 45. roku życia, w badaniu histologicznym komórki sygnetowate;

7. Chorzy, u których gruczolaki jelita grubego stwierdzono przed 40. rokiem życia.

Zatoka włosowa

Zatoka włosowa (zwana także torbielą włosową) powstaje w wyniku powiększenia się i zakażenia mieszków włosowych w okolicy części krzyżowo-guzicznej kręgosłupa. Występuje głównie u młodych osób, trzy razy częściej u mężczyzn niż u kobiet. Schorzeniu sprzyjają powtarzające się urazy (np. u kierowców zawodowych), nadmierna potliwość i niska higiena osobista. Dolegliwości najczęściej ustępują samoistnie około 40 roku życia. Objawy choroby mogą być różne: bolesny, chełboczący guz, zaczerwienienie, bolesność i wzrost ucieplenia tkanki podskórnej tej okolicy, jeden lub kilka otworów w bruździe międzypośladkowej, z których sączy się treść surowiczo-ropna. Leczenie torbieli włosowej przeprowadza się operacyjne - różne są jedynie techniki zabiegu, zależnie od zaawansowania choroby, stanu ogólnego chorego i współistnienia innych schorzeń. Dobre wyniki daje też ozonoterapia czy rzadziej stosowana krioterapia.

OPERACJA HARTMANA Zabieg operacyjny stosowany w chirurgii przewodu pokarmowego polegający na usunięciu zmiany chorobowej, zamknięciu kikuta odbytnicy i wykonaniu stomii z bliższego odcinka esicy. Operacja ta jest wykonywana m.in. w przypadku raka jelita grubego, w leczeniu powikłanej choroby uchyłkowej jelit. Z rzadszych zastosowań można wymienić: skręt esicy, jatrogenne lub pourazowe przedziurawienie esicy albo odbytnicy, nieswoiste choroby zapalne, zmiany popromienne w jelicie grubym, zaburzenia ukrwienia, zapalenie otrzewnej spowodowane nieszczelnością zespolenia okrężniczo-odbytniczego.

PRÓBA PERTHESA

Próba diagnostyczna stosowana w diagnostyce przewlekłej niewydolności żylnej do oceny wydolności żył głębokich, łączących kończyny dolnej. Próbę wykonuje się następująco: u stojącego badanego u którego są wypełnione żylaki, zakłada się opaskę uciskową poniżej kolana. Następnie poleca się kilkakrotnie szybko wspiąć się na palce. Jeżeli wypełnienie żylaków się utrzymuje świadczy to o niewydolności zastawek żył głębokich i łączących lub o ich niedrożności

PRÓBA TRENDELENDBURGA

Próba diagnostyczna stosowana w diagnostyce przewlekłej niewydolności żylnej do oceny zastawek żył kończyny dolnej, świadcząca również o wydolności żył łączących układ żylny powierzchniowy i głęboki.

Próba Romberga

W przebiegu badania neurologicznego próba Romberga służy do badania zborności ruchów zwłaszcza gdy zachodzi podejrzenie uszkodzeniamóżdżku bądź sznurów tylnych rdzenia kręgowego.

Objaw Blumberga, tzw. REFLEKS OTRZEWNOWY- objaw stwierdzany w badaniu przedmiotowym u chorych z ostrym zapaleniem otrzewnej. Objaw charakteryzuje się brakiem lub słabo nasiloną bolesnością podczas delikatnego i powolnego wpuklania powłok brzusznych, z charakterystycznym wywołaniem ostrego, silnego bólu w momencie gwałtownego zwolnienia ucisku. Proponowany mechanizm patofizjologiczny objawu to rozklejanie się blaszek otrzewnej, bolesne w wyniku zapalenia oraz nagła zmiana ciśnien

Reguła dziewiątek Wallace'a

Reguła ta służy do orientacyjnego określenia poparzonej powierzchni ciała. Pozwala przy uwzględnieniu głębokości oparzeń ustalić ciężkość urazu. Powierzchnia głowy, każdej z kończyn górnych stanowi 9% powierzchni ciała. Powierzchnia przednia tułowia to 18% (9% powierzchnia brzucha oraz 9% powierzchnia klatki piersiowej). Powierzchnia tylna tułowia stanowi również 18% powierzchni ciała. Powierzchnia każdej kończyny dolnej to odpowiednio 18%. Powierzchnia krocza 1%.

REGUŁA PARKLANDA

reguła stosowana przy wyrównywaniu utraty płynów po oparzeniach, zalecająca przetoczenie w ciągu 24 godzin 2-4 ml płynów na 1 kg masy ciała na każdy 1% oparzonej powierzchni ciała. Powierzchnię oparzeń ocenia się szacunkowo wg reguły dziewiątek.

METODA MESH-PLUG

• Założeniem metody jest mechaniczna blokada wrót przepukliny poprzez implantację uformowanego z siatki polipropylenowej korka (plug). Początkowo autorzy formowali korek z siatki płaskiej, obecnie istnieją gotowe zestawy w kilku rozmiarach do natychmiastowego zastosowania. Zestawy te posiadają wewnątrz korka usuwalne płatki siatki (pedicula), ich liczba pozwala dopasować wielkość korka do wrót przepukliny. Dodatkowo implantowana jest siatka płaska (mesh) dopasowana do kształtu dna kanału pachwinowego, w której wycięto otwór dla struktur powrózka nasiennego.
  Wypreparowanie i odprowadzenie worka przepuklinowego bez jego otwierania

• Stożkowatego kształtu korek (mesh-plug) z monofilamentnej siatki tkanej z polipropylenu umiejscowiony zostaje w pierścieniu przepuklinowym, wielkość korka dopasowana jest do wielkości pierścienia. Korek nie wymaga obszywania w małych przepuklinach nawrotowych oraz obszywany jest przynajmniej 3 szwami pojedynczymi w przypadku większych wrót przepuklin

METODA TRABUCO

W operacji przepukliny pachwinowej metodą Trabucco płaska siatka ułożona w przestrzeni międzypowięziowej (między tylną blaszką powięzi brzusznej a mięśniami brzucha lub w przestrzeni przedotrzewnowej)bez mocowania szwami skutecznie zabezpiecza przed nawrotem przepukliny. Jednak operacja ta jest skuteczna tylko wtedy, gdy stosowana siatka ma odpowiednią sztywność i pamięć płaskiego kształtu. Taka siatka nie migruje, nie zwija się i nie zawija się, lecz leży płasko na tylnej ścianie kanału pachwinowego. Z czasem proces ziarninowania powoduje, że tkanka łączna przerastająca siatkę jeszcze mocniej utrzymuje ją we właściwym miejscu i zabezpiecza przed nawrotem

TRIADA WHIPLLE'A

typowa dla insulinoma

1) występowanie objawów klinicznych pod wpływem głodzenia lub wysiłku;

2) hipoglikemię (<45 mg/dl) z towarzyszącymi objawami klinicznymi,

3) ustępowanie objawów po spożyciu posiłku

— próba Adsona — chory siedzi z przywiedzionymi ramionami, po wykonaniu przez niego głębokiego

wdechu, uniesieniu i skręceniu głowy w stronę badaną ocenia się stan uprzednio dobrze wyczuwalnego

tętna na tętnicy promieniowej i wystąpienie szmeru nad tętnicą podobojczykową;

— próba Adsona zmodyfikowana przez Langa — może być wykonana u chorych siedzących i leżących,

a także podczas przeprowadzania angiografii i badania dopplerowskiego. Polega na odwiedzeniu, zgięciu

kończyny w stawie łokciowym z ułożeniem dłoni w okolicy potylicy i maksymalnym skręceniu głowy w stronę przeciwną. W czasie próby stosuje się głęboki wdech;

Skala Alvarado (ang. Alvarado score) - dziesięciopunktowa skala stosowana w diagnostyce zapalenia wyrostka robaczkowego, oparta na objawach klinicznych i liczbie leukocytów. W oryginalnej pracy Alvarado proponował interwencję chirurgiczną u wszystkich pacjentów z liczbą punktów 7 lub więcej i obserwację u pacjentów z 5 lub 6 punktami^[1]. Kolejne badania kliniczne nie dowiodły skuteczności samej skali Alvarado^[2][3], ale wykazywano, że skala może być przydatna w klasyfikowaniu pacjentów do badań obrazowych^[4].

Skala Alvarado
Objaw	Punkty
Migracja bólu	1
Utrata łaknienia	1
Nudności, wymioty	1
Bolesność w prawym dole biodrowym	2
Objaw Blumberga	1
Podwyższona temperatura (≥37.3°C)	1
Leukocytoza 10×10^9/L	2
We wzorze Schillinga ≥75% neutrofilów	1

Przyczyny ostrego zapalenia trzustki

częste przyczyny   kamica żółciowa (w tym mikrokamica)   alkohol   idiopatyczne   hiperlipidemia   hiperkalcemia   dysfunkcja zwieracza Oddiego   leki i toksyny   po endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej   urazowe   pooperacyjne niezbyt częste przyczyny   trzustka dwudzielna   rak pola trzustkowo-dwunastniczego   rak trzustki   uchyłek okołobrodawkowy   zapalenie naczyń rzadkie przyczyny   infekcyjne: wirusy (Coxsackie, wirus świnki, HIV), pasożyty (glistnica)   autoimmunologiczne: toczeń rumieniowaty układowy, zespół Sjögrena   niedobór alfa1-antytrypsyny

Art. 5.

1. Pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok ludzkich w celu ich prze-szczepienia można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeci-wu.

2. W przypadku małoletniego lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, sprzeciw może wyrazić za ich życia przedstawiciel usta-wowy.

3. W przypadku małoletniego powyżej lat szesnastu sprzeciw może wyrazić rów-nież ten małoletni.

4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się w przypadku pobierania komórek, tkanek i na-rządów w celu rozpoznania przyczyny zgonu i oceny w czasie sekcji zwłok po-stępowania leczniczego.

Art. 6.

1. Sprzeciw wyraża się w formie:

1) wpisu w centralnym rejestrze sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich;

2) oświadczenia pisemnego zaopatrzonego we własnoręczny podpis;

3) oświadczenia ustnego złożonego w obecności co najmniej dwóch świad-ków, pisemnie przez nich potwierdzonego.

2. Przepisy ust. 1 stosuje się również do sprzeciwu wyrażanego przez przedstawi-ciela ustawowego.

3. Sprzeciw jednego przedstawiciela ustawowego lub osoby, o której mowa w art. 5 ust. 3, jest skuteczny w stosunku do pozostałych.

4. Sprzeciw może być cofnięty w każdym czasie w formach, o których mowa w ust. 1.

Tabela 4. System punktacji APACHE II

Zmienna	Punktacja stanu fizjologicznego
	powyżej wartości prawidłowych					poniżej wartości prawidłowych
	+4	+3	+2	+1	0	+1	+2	+3	+4
temperatura ciała w odbytnicy (°C)	>=41	39-40,9		38,5-38,9	36-38,4	34-35,9	32-33,9	30-31,9	=<29,9
średnie ciśnienie tętnicze (mm Hg)	>=160	130-159	110-129		70-109		50-69		=<49
czynność serca (skurcze komór/min)	>=180	140-179	110-139		70-109		55-69	40-54	=<39
częstotliwość oddechów	>=50	35-49		25-34	12-24	10-11	6-9		=<5
utlenowanie (mm Hg)
AaDO2, gdy FiO2>=0,5	>=500	350-499	200-349		<200
PaO2, gdy FiO2 <0,5					>70	61-70		55-60	<55
pH krwi tętniczej	>=7,7	7,6-7,69		7,5-7,59	7,33-7,49		7,25-7,32	7,15-7,24	<7,15
stężenie Na w surowicy (mmol/l)	>=180	160-179	155-159	150-154	130-149		120-129	110-119	<110
stężenie K w surowicy (mmol/l)	>=7	6-6,9		5,5-5,9	3,5-5,4	3-3,4	2,5-2,9		<2,5
stężenie kreatyniny w surowicy (mg/dl)*	>=3,5	2-3,4	1,5-1,9		0,6-1,4		<0,6
hematokryt (%)	>=60		50-59,9	46-49,9	30-45,9		20-29,9		<20
liczba leukocytów (x 10^3/mm^3)	>=40		20-39,9	15-19,9	3-14,9		1-2,9		<1
skala śpiączki Glasgow**

* dwukrotność punktacji w przypadku ostrej niewydolności nerek 
** wynik = 15 - aktualna wartość w skali śpiączki Glasgow 
Wynik punktacji w skali APACHE II uzyskuje się po zsumowaniu punktów przyznanych za aktualny stan fizjologiczny, wiek (w latach) i choroby przewlekłe. Punkty za wiek oblicza się następująco: 0: <44; 2: 45-54; 3: 55-64; 5: 65-74; i 6: >75. Punkty za choroby przewlekłe przyznaje się, jeśli u chorego stwierdza się niewydolność narządową lub układową lub upośledzenie odporności w wywiadzie w następujący sposób: 5 - pacjenci nieoperacyjni lub po operacji z pilnych wskazań, 2 - pacjenci po operacji w trybie planowym. Niewydolność narządowa oraz upośledzenie odporności powinny być ewidentne przed przyjęciem do szpitala i muszą spełniać następujące kryteria: wątroba - marskość potwierdzona biopsją i udokumentowane nadciśnienie wrotne, przebyte krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego przypisywane nadciśnieniu wrotnemu lub wcześniejsze epizody niewydolności wątroby lub encefalopatii, lub śpiączki; układ sercowo-naczyniowy - klasa IV według New York Heart Association (tzn. objawy choroby wieńcowej lub niewydolności serca w spoczynku, lub w trakcie minimalnego wysiłku); układ oddechowy, przewlekła choroba restrykcyjna, obturacyjna lub naczyniowa powodująca znaczące ograniczenie aktywności fizycznej (tzn. niemożność wchodzenia po schodach lub wykonywania czynności domowych, lub udokumentowana przewlekła hipoksja, hiperkapnia, wtórna policytemia, ciężkie nadciśnienie płucne (>40 mm Hg) lub zależność od respiratora; nerki - dializa otrzewnowa; upośledzenie odporności - leczenie osłabiające odporność na zakażenia (immunosupresja, chemio-, radioterapia, glikokortykosteroidy w dużej dawce przez dłuższy czas) lub współistniejąca zaawansowana choroba, osłabiająca odporność na zakażenia (białaczka, chłoniak, AIDS). 
AaDO₂ - pęcherzykowo-tętnicza różnica tlenowa, FiO₂ - stężenie tlenu w mieszaninie oddechowej, PaO₂ - ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej

ZESPÓŁ HORNERA

ZESPÓŁ HORNERA

1. R. Mazur „Podstawy kliniczne neurologii”

ETIOLOGIA :

· zespół Wallenberga
· jamistosć rdzenia
· guzy rdzenia
· uszkodzenia pnia mózgu
· uszkodzenie pnia współczulnego przez :
- guzy szczytu płuc (zespół Pancoasta)
- nowotwory szyi (węzły chłonne)
- żebro szyjne
- powiększenie gruczołu tarczowego
- powięszenie węzłow chłonnych szyi
- patologie przestrzeni pozagardłowej (towarzyszy mu porażenie nerwów opuszki)

PATOGENEZA:

· unerwienie wspólczulne mm. oka :

- ośrodek rzęskowo - rdzeniowy znajduje się na wysokości C8 - Th2
- włókna przezwojowe biegną w korzonku brzusznym
- włókna przedzwojowe przełaczane są w zwoju szyjnym górnym na zazwojowe, które dołączają do splotu szyjno - tętniczego wraz z tętnicą wnikają do czaszki, a następnie do oczodołu
- unerwiają m.dilator pupillae, m. tarczkowy (część m. dźwigacza powieki górnej) i m. oczodołowy

· uszkodzeniu może ulec :

- ośrodek rzęskowo - rdzeniowy
- włokna biegnące do ośrodka :
→ z podwzgórza przez pień mózgu i rdzeń szyjny
- włokna wychodzące z ośrodka

OBRAZ KLINICZNY:

· triada objawów :

- zapadnięcie gałki ocznej
- opadnięcie powieki
- zwężenie źrenicy

· objawy niestałe :

- rozszerzenie naczyń na twarzy po stronie uszkodzenia
- brak pocenia tjw.

Leczenie swoiste

Obecnie nie ma swoistych metod leczenia OZT, które byłyby powszechnie przyjęte.

Profilaktyka antybiotykowa

Powikłania infekcyjne nadal uważa się za główną przyczynę zgonów w przebiegu ciężkiego OZT. Zasadnicze znaczenie ma zatem rozpoznanie martwicy trzustki oraz podjęcie działań mających na celu uniknięcie zakażenia.

Lek przeciwbakteryjny, który ma być podany choremu z martwicą trzustki, powinien się charakteryzować spektrum działania obejmującym główne patogeny odpowiedzialne za zakażenie trzustki oraz przenikać do jej miąższu. Z ostatnich danych wynika, że antybiotyki stosowane przeciwko bakteriom Gram-ujemnym, najczęstszej przyczynie zakażenia trzustki, są wydzielanie do soku trzustkowego i przedostają się do tkanek martwiczych w stężeniach terapeutycznych.

Obecnie u chorych z udokumentowaną martwicą trzustki zaleca się podawanie dożylne antybiotyków, takich jak imipenem z cylastatyną w dawce 500 mg 3 razy dziennie przez 2 tygodnie.

Identyfikacja zakażonej martwicy i decyzja o wczesnej profilaktyce antybiotykowej stanowią prawdziwe wyzwanie. Odpowiednią strategią postępowania będzie wykonanie TK z dożylnym podaniem środka cieniującego między 4. a 7. dniem choroby i rozpoczęcie podawania imipenemu w razie stwierdzenia martwicy. Wykazano, że wczesne stosowanie imipenemu ogranicza konieczność interwencji chirurgicznych. Jeśli zachodzi kliniczne podejrzenie zakażenia, należy wykonać BAC tkanek martwiczych pod kontrolą TK. Jeśli zakażenie się potwierdzi, tkanki martwicze powinny zostać usunięte operacyjnie.

---