Przykładowe pytania z prawa rzymskiego.

"Actio" - pojęcie i znaczenie.

"Codex" Justyniana.

"Condemnatio pecuniara".

"Dawne prawo" w okresie dominatu.

"Hereditas" a "bonorum possesio".

"Instytucje" Gaiusa.

"Instytucje" Justyniana.

"Ius cogens" i "ius dispositivum"

"Ius honorarium" a "ius civile".

"Ius publicum" a "ius privatum".

"Legis actio sacramento".

"Litis contestatio"

"Pacta adiecta".

"Pactum de non petendo"

"Senatus consultum"

"Status civitatis".

"Superficies".

"Wulgaryzacja" prawa rzymskiego.

Źródła zobowiązań.

Actio negatoria.

Apelacja.

Bezpodstawne wzbogacenie.

Bezprawne uszkodzenie cudzej rzeczy - damnum iniura darum.

Bezprawne wyrządzenie szkody.

Capitis deminutio maxima, minima.

Corpus Iuris Civilis.

Czynności prawne - warunek.

Czynności prawne i ich podziały.

Dalsze fazy egzekucji osobistej.

Darowizna między małżonkami.

Darowizna.

Delikty prawa pretorskiego.

Delikty prywatne.

Depozyt.

Digesta justyniańskie.

Digesta.

Dobrodziejstwo inwentarza - "beneficium inventarii"

Dowody w procesie kognicyjnym.

Dwufazowość postępowania - "in iure" / "apud iudicem".

Dwufazowość postępowania - istota, geneza, funkcja.

Działanie na szkodę wierzyciela.

Dziedziczenie beztestamentowe wg "Novel" Justyniana.

Dziedziczenie beztestamentowe wg nowel Justyniana.

Dziedziczenie beztestamentowe wg prawa pretorskiego.

Dziedziczenie beztestamentowe wg Ustawy XII Tablic.

Dziedziczenie przeciwtestamentowe - ochrona przed pominięciem.

Dziedziczenie przeciwtestamentowe - querela, zachowek.

Dziedziczenie przeciwtestamentowe formalne.

Dziedziczenie przeciwtestamentowe materialne - zachowek.

Dziedziczenie przeciwtestamentowe.

Dziedziczenie testamentowe.

Dzierżawa wieczysta.

Edykt pretorski.

Edykty magistratur jurysdykcyjnych.

Egzekucja majątkowa uniwersalna.

Egzekucja osobista.

Elementy składowe czynności prawnych.

Emfiteuza i superficies.

Familia agnacyjna i kognicyjna.

Fideikomis uniwersalny.

Forma i treść czynności prawnych - warunek, termin.

Formułka procesowa - nadzwyczajne części składowe.

Formułka procesowa - zwyczajne części składowe.

Formy testamentu.

Funkcje i znaczenie testamentu.

Funkcje i znaczenie zobowiązań.

Gaius - osoba i dzieło.

Geneza procesu kognicyjnego.

Granice władzy sędziego w procesie formułkowym. Ludicia stricti - "iuris i bonae fidei. Pluris petitio".

Hipoteka.

Historyczny rozwój prawa obligacyjnego.

Historyczny rozwój prawa spadkowego. Hereditas bonorum posesio.

Historyczny rozwój prawa własności i jego zakończenie za Justyniana.

In ius vocatio. Editio actions.

Instytucje Justyniana.

Interpretacja czynności prawnych. Błąd, przymus.

Interpretacja czynności prawnych. Wola a oświadczenie, symulacja.

Istota zobowiązań - w odróżnieniu od praw rzeczowych.

Ius civile - ius honorarium.

Ius gentium.

Jurysprudencja i jej wpływ na tworzenie prawa.

Jurysprudencja w okresie dominatu.

Jurysprudencja w okresie pryncypatu.

Jurysprudencja w okresie republiki. Metody i kierunki pracy.

Juryści okresu klasycznego. Szkoły, wybitni przedstawiciele.

Konstytucje cesarskie.

Kazuistyka i systematyka prawa rzymskiego.

Klasyfikacja powództw.

Kodeks Justyniana. Novellae.

Kompensacja.

Konkubinat a "contubernium".

Konstytucje cesarskie w okresie pryncypatu.

Kontrakty nienazwane.

Korporacje i fundacje.

Kradzież.

Kuratela. Podobieństwa i różnice z opieką.

Kuratele.

Kwarta falcydyjska.

Legaty - istota, rodzaje, ograniczenia.

Legaty.

Leges a plebiscita.

Leges, plebiscita. Lex Hortensia.

Legis actio per manus iniectionem. Dalsze fazy egzekucji osobistej.

Legis actio sacramento.

Legis plebiscita, Lex Hortensia.

Małżeńskie prawo majątkowe. Zasady ogólne, zakaz darowizn.

Małżeństwo - ogólny charakter, konkubinat.

Małżeństwo i konkubinat.

Możliwość zakończenia sporu in iure.

Nabycie i utrata posiadania.

Nabycie owoców.

Nabycie spadku.

Najem dzieła.

Najem rzeczy.

Nauka prawa w epoce pryncypatu.

Nowacja.

Obowiązek strzeżenia - "custodia".

Obrona pozwanego w procesie.

Ochrona posesoryjna.

Ochrona pozaprocesowa - "interdictum".

Ochrona pozaprocesowa - interdykty.

Ochrona pozaprocesowa - stypulacje, misiones.

Ochrona praw spadkowych.

Ochrona prawa do spadku.

Ochrona prawa własności - ogólna charakterystyka.

Ochrona prawa własności.

Ochrona własności wg prawa pretorskiego.

Odpowiedzialność noksalna..

Odpowiedzialność za długi spadkowe.

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta.

Odpowiedzialność za wady rzeczy sprzedanej.

Ograniczenia prawa własności.

Ograniczenia swobody zawierzania małżeństw.

Ograniczenie egzekucji majątkowej.

Ograniczenie swobody zawierania małżeństw.

Opieka nad chorymi umysłowo.

Opieka nad kobietami - "tutela mulierum".

Opieka nad niedojrzałymi.

Organy ochrony prawnej.

Osoba prawna.

Osoby i prawo dotyczące osób.

Osoby prawne.

Pacta pretorskie.

Pacta.

Peculium.

Początek i koniec osobowości prawnej.

Podmioty i przedmiot prawa własności.

Podmioty zobowiązań.

Podmioty zobowiązań.

Podstawienie - "substitutio".

Podział zobowiązań wg źródeł powstania.

Pojęcie i podział deliktów prawnych.

Pojęcie i podział kontraktów.

Pojęcie i treść "testamentum".

Pojęcie i znaczenie prawa własności.

Pojęcie prawa rzeczowego.

Pojęcie prawa w Rzymie. Ius - fas. Problem definicji.

Pojęcie rzeczy i rodzaje.

Pojęcie spadku.

Pokrewieństwo - linie i stopnie.

Połączenie i przetworzenie rzeczy.

Połączenie, zmieszanie rzeczy.

Pomoc własna.

Pomoc własna. Polubowne rozwiązanie sporów.

Poręczenie.

Posag - "dos" - sposoby ustanowienia.

Posag - ewolucja obowiązku, stan zwrotu.

Posag - ogólna charakterystyka, sposoby ustanawiania.

Posiadanie - istota, elementy składowe, rodzaje.

Postępowanie apud iudicem.

Potrącenia.

Powołanie do spadku.

Powództwa konkurencyjne.

Powództwa oparte na prawie pretorskim.

Powództwa prawa pretorskiego.

Powództwo egzekucyjne.

Powództwo konkurencyjne.

Powództwo negatoryjne.

Powództwo prawa pretorskiego.

Powództwo windykacyjne.

Powstanie i zgaśnięcie niewoli. Sytuacja prawna niewolników.

Powstanie władzy ojcowskiej.

Pożyczka.

Prawo powszechne a prawo wyjątkowe.

Prawo publiczne - prawo prywatne.

Prawo rzymskie w Polsce.

Prawo w znaczeniu podmiotowym.

Prawo zastawu - powstanie a zgaśnięcie, przedmioty i sposoby realizacji.

Prawo zastawu - rozwój historyczny.

Problem osób prawnych. Korporacje i fundacje.

Problem prawa zwyczajowego - rzymska definicja zwyczaju.

Proces kognicyjny - zmiany w porównaniu z procesem formułkowym.

Proces legisakcyjny.

Proces reskryptowy.

Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia.

Przebieg postępowania "in iure" w procesie formułkowym.

Przechowywanie.

Przedjustyniańskie zbiory prawa.

Przedmiot zobowiązania.

Przelew wierzytelności - cesja.

Przeniesienie prawa własnooci.

Przeniesienie prawa własności - zasady ogólne - mancypacja.

Przeniesienie prawa własności - zasady ogólne, "in iure cessio".

Przeniesienie prawa własności - zasady ogólne, tradycja.

Przetworzenie - "specificatio".

Przysposobienie i legitymacja.

Przywrócenie do stanu pierwotnego - "restitutio in integrum".

Rei vindicatio - przedmiot, cel, problem owoców i nakładów.

Reskrypty cesarskie.

Restituris in integrum.

Rękojmia za wady rzeczy.

Rodzaje praw rzeczowych.

Rodzaje rzymskiej własności.

Rodzina agnacyjna a kognicyjna.

Rozwiązanie małżeństwa.

Rozwój prawa własności do czasów Justyniana.

Rzeczy - pojęcia i podziały.

Rzymskie definicje zobowiązań.

Skargi arbitralne.

Skuteczność testamentu.

Skutki czynności prawnych.

Skutki prawne małżeństwa w sferze stosunków osobistych.

Skutki prawne posiadania.

Skutki zwłoki dłużnika i wierzyciela.

Służebności gruntowe.

Służebności osobiste.

Służebność - ogólne pojęcia i wspólne cechy.

Solidarność.

Sposoby nabycia i utrata prawa własnooci.

Sposoby nabycia i utrata prawa własności - ogólna charakterystyka.

Sposoby obrony pozwanego.

Sposoby umorzenia zobowiązań - ogólna charakterystyka.

Spółka.

Sprzedaż - istotne elementy.

Sprzedaż - rękojmia za wady rzeczy sprzedanej.

Sprzedaż - umowa kupna - sprzedaży.

Stanowisko prawne dziedzica - ogólna charakterystyka.

Stanowisko prawne wyzwoleńców.

Status libertatis.

Strony procesowe, ich zastępcy i pomocnicy.

Strony w procesie, zastępstwa.

Stypulacja.

Sukcesja uniwersalna, spadek.

Sukcesja uniwersalna.

Systematyka prawa rzymskiego wg Gaiusa.

Sytuacja prawna obywateli i cudzoziemców.

Sytuacja prawna obywateli i cudzoziemców. Capitis deminutio media.

Szkoda i sposoby jej wyrównania.

Szkoda majątkowa - przyczyny, sposoby wyrównania.

Szkoła glosarorów i postglosarorów.

Szkoła prawa natury.

Świadczenia.

Termin "dies".

Testament - pojęcie, funkcja, znaczenie.

Testament prawa pretorskiego.

Tradycja - "traditio".

Treść testamentu.

Typ i formy państwa rzymskiego. Okresy w rozwoju prawa prywatnego.

Uchwały senatu jako źródła prawa.

Umocnienie zobowiązań.

Umorzenie zobowiązań wg "ius honorarium".

Upoważnienie przemienne.

Uprawnienia właściciela rzeczy.

Ustawa - "lex".

Ustawa XII Tablic.

Ustawodawstwo Justyniana - ogólna charakterystyka.

Ustawodawstwo w okresie dominatu.

Uwolnienie od zobowiązania.

Użyczenia.

Wejście pod władzę męża.

Wejście pod władzę ojcowską.

Wielkość podmiotów w zobowiązaniach.

Wielość dziedziców.

Wielość podmiotów w zobowiązaniach.

Wina - pojęcie, stopnie. Zasady odpowiedzialności zawinionej.

Władza ojcowska - nad osobami.

Własność kwirytalna i bonitarna.

Wolni i wolno urodzeni.

Wolni i wolno urodzeni. Capiti deminutio maxima. Postliminium.

Współczesne znaczenie praw rzymskiego.

Wygaśnięcie władzy ojcowskiej.

Wykonanie zobowiązania - "solutio".

Wykonanie zobowiązania.

Wyłączenie ważności czynności prawnych - błąd, przymus.

Wymogi zasiedzenia.

Wyrok w procesie kognicyjnym.

Wyrok.

Wyroki nieprawidłowe - środki ochrony w procesie formułkowym.

Wyzwoleńcy i ich stanowisko prawne. Ograniczenie wyzwoleń.

Zachowane źródła i literatura prawa rzymskiego - ogólna charakterystyka.

Zakończenie postępowania in iure. Litis contestatio.

Zakres uprawnień właściciela. Ograniczenia własności.

Zapis damnacyjny.

Zapis windykacyjny.

Zasada osobowości prawa - "ius gentium".

Zasady odpowiedzialności zawinionej.

Zasiedzenie - pojęcie, funkcja i ograniczenia. Longi temporis praessarptio i formuły justyniańskie.

Zasiedzenie - pojęcie, funkcja, ograniczenia, usucapio.

Zasiedzenie.

Zastaw ręczny.

Zastępstwo pośrednie i bezpośrednie.

Zastępstwo pośrednie.

Zastępstwo.

Zawarcie małżeństwa i jego wymogi.

Zawarcie małżeństwa. Conventio in manum.

Zawłaszczenie - "occupatio".

Zawłaszczenie, nabycie owoców.

Zdarzenia prawne.

Zdolność do czynności prawnych wymogi i ograniczenia.

Zdolność prawna - wymogi i ograniczenia.

Zdolność prawna.

Zgaśnięcie władzy ojcowskiej.

Zlecenie.

Zmiana dłużnika - w porównaniu ze zmianą wierzyciela.

Zmiana dłużnika przy wierzytelnościach.

Zmiana wierzyciela.

Zniewaga.

Zobowiązania "bonae fidei".

Zobowiązania "stricti iuris".

Zobowiązania cywilne i naturalne.

Zobowiązania i upoważnienia przemienne.

Zobowiązania jak gdyby z deliktów.

Zobowiązania jednostronne.

Zobowiązania jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące.

Zobowiązania naturalne.

Zobowiązania przemienne.

Zobowiązania przemienne. Upoważnienia przemienne.

Zobowiązania stricti iuris i bonae fidei.

Zobowiązania z deliktów osób "alieni iuris" - odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta.

Zobowiązania z kontraktami osób alieni iuris.

Zobowiązania z kontraktów - ich rozwój i znaczenie.

Zobowiązanie z deliktów - ich specyfika i znaczenie.

Zobowiązanie z kontraktów osób alieni iuris.

Zwłoka wierzyciela i dłużnika.

Nie lekceważcie rozdziału dotyczącego części ogólnej (pojęcie czynności prawnej, osób, etc.) bo o tym się zwykle zapomina, a jest to dział, który na pewno jest na egzaminie. Tak samo jeśli chodzi o cały wstęp historyczny (a szczególnie historia prawa rzymskiego po kodyfikacji Justyniana i w Polsce !). Pamiętajcie też o prawie spadkowym, ponieważ tego działu prawdopodobnie w ogóle nie ruszycie na wykładzie, z braku czasu.

Najtrudniejsze są zobowiązania - musicie liczyć przynajmniej 1,5 tygodnia intensywnej nauki, żeby cokolwiek opanować. Uwaga na sam początek - tj. historyczny rozwój zobowiązań. Najlepiej je kilka razy powtórzyć tzn. tydzień po takiej nauce wybrać kilka pytań z zestawów i na nie odpowiedzieć, a po dwóch tygodniach powtórzyć całość. Nie zostawiajcie ich na tuż przed egzaminem, bo wtedy nie zrobicie ani zobowiązań, ani całej reszty. Przed samym egzaminem dobrze jest pouczyć się prawa familijnego i sposobów dziedziczenia spadku (uwaga na fideikomisy i legaty) oraz rodzajów procesów (uwaga na proces kognicyjny !).

Jak się uczyć ? Przede wszystkim jak najwięcej zrozumieć. A potem po kolei:

· Bezwzględnie na pamięć definicje wszystkich instytucji prawa: zobowiązań, spadkowego, rzeczowego, procesowego - nazwy łacińskie (ale bez przesady),

· Ważne są też definicje fundamentalne dla prawa rzymskiego - własność / posiadanie, rzecz, prawo / zwyczaj.

· Dobrze znać rys historyczny np. kontraktów (jak się one kształtowały w rozwoju państwa rzymskiego), testamentów, ograniczonych praw rzeczowych, etc.

· Musicie umieć sobie wyobrazić jak mają wyglądać zobowiązania stricti iuris, a jak bonae fidei (kluczowa sprawa do ich rozróżnienia), tak samo postępowania.

· Musicie dobrze rozróżniać:

Posiadanie od własności,

Ius civile od ius honorarium (edykty pretorskie),

Prawo podmiotowe od prawa przedmiotowego, etc.

Egzamin zdajecie pisemnie: dostajecie po kolei 7 pytań (system pytanie - odpowiedź) z każdego działu (po 10 min., najwięcej punktów):

· Zobowiązania, cz. ogólna,

· Zobowiązania, cz. szczegółowa,

· Prawo rzeczowe,

· Prawo procesowe

Po 5 min:

· Historia prawa rzymskiego (najczęściej jakichś instytucji),

· Prawo cywilne, cz. ogólna.

To nie jest dużo czasu. Zwracajcie uwagę na to, o co chodzi profesorowi, czy o historię, czy o samą instytucję, czy też np. o wyłączenia ze stosowania danej instytucji i piszcie tylko o tym. Jedno pytanie możecie opuścić, byle to jednak nie były zobowiązania.

---