SAMOGŁOSKI

[i]

Is een gesloten, niet gerond maar gespannen voorklinker, heeft twee varianten,

-korte [i] (komt voor in alle posities behalve de positie voor r), ortografische .. :

1. <ie> koffie, tien

2. <i> in open lettergreep in de woorden die van vreemde afkomst zijn, direct, titel

3. <y> in open lettergreep in de woorden die van vreemde afkomst zijn analyse

4. <ij> in nederlandse woorden wie bijzonder en in een vorm van ... hij, bv. komt hij?

5. in engelse woorden: e (recorder), ea (team), ee (meeting), ey (volley)

-lange [i:] die in anlaut en inlaut voorkomt in de positie voor r

1. <ie> voor r wierde, kierst

2. <y> voor r in geaccentueerde lettergrepen van vreemde woorden, lyrisch, Syrisch

[I]

Is een halfgesloten, niet gerond en niet gespannen voorklinker, komt alleen in anlaut en inlaut en heeft alleen een variant: korte [I] die ortografisch kan geschreven zijn als

1. <i> in gesloten lettergreep, beginnen, betekenis

2. <y> in gesloten lettergreep van vreemde woorden symbool, systeem

[e]

Is een gemiddeld, niet gerond maar gespannen voorklinker, heeft drie varianten:

-korte [e] die in open niet geakcentueerde lettergrepen voorkomt, kan geschreven zijn als <e> of <ee>, bijvoorbeeld legaal, meewardig.

-halflange [e.] komt in geakcentueerde letergrepen voor behalve positie voor r,

1. <e> in open letergreep leven, zeven.

2. <ee> in gesloten lettergreep beek, leeg

3. <é> in woorden uit het Frans attaché, cliché, café

4. <ae> in woorden uit het Latijn of Griek praesidium

5. in engelse woorden <a> baby, cake, safe en <ai> mail, rail

-lange [e:] komt alleen in anlaut en inlaut voor, in positie voor r, kan geschreven zijn als <e> of <ee>, eren - eer, leren - leer

[ε]

Is een halfopen, niet gerond, niet gespannen voorklinker, die twee varianten heeft:

- korte [ε] komt alleen in gesloten lettergrepen voor, in anlaut en inlaut

1. <e> in gesloten lettergreep, bel, extra, kenmerk, ook in de woorden uit het Engels, jet, set

2. <a> in de woorden uit het Engels cash, flat, match, jam, manager

- lange [ε:] komt voor in -an, -in en -auslaut in de woorden van vreemde afkomst

1. <ai> uit het Engels en Frans airhostess, culinair

2. <è> uit het Frans carrière

3. <ê> uit het Frans enquête

[y]

Is een gesloten, gerond, (niet?) gespannen voorklinker, heeft twee varianten:

-korte [y] in -an, -in, -auslaut in elke positie behalve van voor r

1. <u> in open lettergreep duwen, muziek

2. <uu> in gesloten lettergreep, debuut, minuut

-lange [y:] in anlaut en inlaut, kan geschreven zijn als <u> of <uu> voor r , huur - huren, uur - uren

[ø]

Is een gemiddeld, gerond en gespannen voorklinker, heeft drie varianten:

-korte [ø] komt alleen in niet geakcentueerde lettergrepen <eu> neuralgie, neutraal

-halflange [ø.] in elke positie behalve voor r

1. <eu> beuk, keuze

2. <ö> (o met trema) uit het Duits, föhn, löss

3. <oe> in de woorden van vreemde afkomst amoebe

-lange [ø:] in anlaut en inlaut voor r, kan geschreven zijn als <eu> in nederlandse en franse woorden keur, acteur, directeur

[œ:]

Is een halfopen, gerond en niet gespannen voorklinker die alleen een variant heeft, lange [œ:]. Het komt alleen in anlaut en inlaut en kan ortografisch zijn geschreven als:

1. <eu> in woorden van vreemde afkomst freule

2. <oeu> in woorden uit het Frans oeuvre

3. <i> in engelse woorden flirt, girl

[Λ]

Is een halfgesloten, gerond, niet gespannen medialeklinker, komt voor in anlaut en inlaut en kan geschreven zijn als <u> in gesloten lettergreep in nederlandse en vreemde woorden, brug, gulden, vluchten

[ә]

Is een gemiddeld, niet gerond, niet gespannen miedialeklinker, heeft alleen een variant, komt voor in inlaut en auslaut!!, kan ortografisch geschreven zijn als:

1. <e> in niet geakcentueerde voorvoegsels be-, ge-, ver-, bedrijf, geloof, verhaal

2. <e> in niet geakcentueerde lettergrepen in auslaut, liefde, meisje

3. <e> in uitgangen de boeken, de goedkope, wij werken

4. <i> in niet geakcentueerde achtervoegsels -ig, -ik aardig, eeuwig, monnik

5. <ij> in niet geakcentueerde voornaamwoorden: jij, wij, zij, mij, mijn

6. <ij> in achtervoegsels -lijk, -lijks behoorlijk, huwelijk, jaarlijks

7. <ee> in niet geakcentueerde woorden: een, eens

8. <aa> in niet geakcentueerde woorden: daar, haar

[a]

Is een open niet gerond, gespannen medialeklinker, heeft drie varianten

-korte [a] is geschreven als <a>, komt in niet geakcentueerde auslaut van vreemde woorden voor, aula, fysica

-halflange [a.] komt voor in elke positie behalve voor r

1. <a> in open lettergreep falen, laten, water

2. <aa> in gesloten lettergreep, aal, baan, maan

-lange [a:] komt voor in anlaut en inlaut, altijd voor r, <a> en <aa> aarde, kaars, jaar - jaren

[u]

Is een gesloten, gerond, gespannen achterklinker, heeft twee varianten:

-korte [u] in elke positie behalve voor r

1. <oe> boeg, roepen

2. <ou> in woorden uit het Frans coupon

3. <oo> in woorden uit het Engels bookmaker, cartoon

4. <u> in sommige woorden uit het Engels putsch

-lange [u:] kan geschreven zijn als <oe> en komt voor in positie voor r broer, vloer

[o]

Is een gemiddeld, gerond, gespannen achterklinker, heeft drie varianten

-korte [o] kan geschreven zijn als <o>, komt voor in open, nietgeakcentueerde lettergrepen van vreemde woorden, giro

-halflange [o.] in elke positie behalve voor r

1. <o> in open lettergreep beloven, open

2. <oo> in gesloten lettergreep betoog, boom, Pool

3. <au> in sommige vreemde woorden auto

4. <eau> in woorden uit het Frans bureau, cadeau

5. <oa> in woorden uit het Engels coach, goal

6. <oi> in geografische benamingen Oisterwijk

-lange [o:] in anlaut en inlaut altijd voor r <o> of <oo>, Noor - Noren, spoor - sporen

[ ]

Is een halfopen, gerond, niet gespannen achterklinker, heeft twee varianten:

-korte [ ] komt voor alleen in anlaut en inlaut

1. <o> in gesloten lettergreep belofte, correct

2. <o> in open, geakcentueerde lettergrepen van sommige woorden uit het Engels, body, pony, topic

-lange [ :] komt alleen in anlaut en inlaut

1. <o> voor r in geakcentueerde lettergrepen van vreemde woorden lord, decor, score

2. <o> in open geakcentueerde lettergrepen uit het Frans loge, roze

3. <a> in sommige woorden uit het Engels allround, hall

4. <aw> in sommige woorden uit het Engels crawl, draw

[α]

Is een open , niet gerond, niet gespannen achterklinker, heeft alleen een variant

1. <a> in gesloten lettergrepen adder, krant, Nederland

2. <a> in open, niet geakcentueerde lettergrepen van vreemde woorden

PÓŁSAMOGŁOSKI

[j]

Stemhebbende palatale spirant, komt voor alleen voor vocaal

<j> in anlaut en inlaut, jacht, jarig

<y> in anlaut en inlaut van vreemde woorden yoga, yoghurt

[ ]

Stemhebbende labiodentale explosief, komt in elke positie

<w> waar, gewoonte

DWUGŁOSKI

[εi]

<ei> einde, leiden, zeilen

<ij> blijven, wijn

[œy]

<ui> uil, duin

<eu> therapeut

<oe> oedipaal

<euil> fauteuil

[ u]

<ou> oud, houden

<ouw> vrouw, trouw

<au> augurk

<auw> blauw, nauwelijks

<ao> in woorden van vreemde afkomst cacao, Paola

<ow> in woorden van vreemde afkomst clown, cowboy

---