Tomek Ślaski

Szacka rozdział 3 „KULTURA”

KULTURA - rozumiana jako wyróżnik człowieka od świata zwierzęcego - wszystko co jest stworzone przez człowieka co jest przez niego nabywane poprzez uczenie się o przekazywanie innym ludziom, a także następnym pokoleniom w drodze informacji pozagenetycznej.

PROTOKULTURA - proces uczenia się oraz pozagenetycznego przekazu informacji w świecie zwierzęcym

TREŚĆ KULTURY

Dla Szackiej w rozumieniu K jako jako przekazu informacji i rezultatu uczenia się same przedmioty materialne nie sa treścią kultury np. K nie jest but ale informacja jak się go wytwarza

Stanisław Ossowski-

Dziedzictwo Kulturowe - „wzory reakcji mięśniowych, uczuciowychi umysłowych” natomiast

Przedmioty to - korelaty dziedzictwa kulturowego.

Kultura - może być rozumiana jako: wzory odczuwania myślenia reagowania i odczuwania

Wzory sposobów myślenia reagowanie i i odczuwanie

1. Idealne

2. Realne

• Jawne - zdajemy sobie z nich sprawę

• Ukryte - nie zdajemy sobie z nich sprawy (dostrzegają tylko badacze)

WARTOŚCI

1. Uznawane - jednostka wie że powinny być atrakcyjne i trzeba je cenić, może nawet istnieć element przymusu zewnętrznego

2. Odczuwane - zinternalizowane, ich osiągnięcie odczuwa sie jako własną potrzebę

3. Realizowane - takie wedle których rzeczywiście się kierujemy

Konflikt wartości - sprzeczność miedzy wartościami uznawanymi a odczuwanymi

Częściej realizuje się uznawane niż odczuwane

NORMY- prawidła i reguły wedle których grupa żyje, N wyrastają z wartości, wiążą się poczuciem powinności. Treściowo zbliżone do jawnych wzorów Kultury, ale różnią się od nich wyraźniejszym związkiem z poczuciem powinności, sa wyraźniej słownie artykułowane

SANKCJE - zarówno kary i nagrody, mogą mieć charakter:

• Formalny- są określane przez przepisy (kara więzienia, nadanie orderu) i których stosownaiem zajmują się wyspecjalizowane organy administracyjne

• Nieformalne - (wyśmianie, szacunek)

K dominująca - K większości danego społeczeństwa, K mniejszej zbiorowości w danej społeczności to subkultura/ podkultura

Etnocentryzm - skłonności do wynoszenia swojej grupy ponad inne i traktowanie jej K jako przewyższającej wszystkie inne przez ocenianie praktyk innych K wedle norm K własnej nosi miano

RELATYWIZM KULTUROWY jako:

1. Zasada metodologiczna - oznacza wymóg dla badacza aby nie patrzył na normy K którą bada przez pryzmat własnych wartości i K, musi stosować perspektywę uczestnika K badanej

2. Element światopoglądu - przekonanie że wszystkie K są równe, brak wartościowania i hierarchizowania równych K, postulat równouprawnienia i tolerancyjności dla innych wzorów K

3. Teoria i filozofia człowieka (KULTURLAZIM) - pogląd że człowiek jest bez reszty wytworem K, jego sposób postrzegania wartościowania i zachowania zależy wyłącznie od K w jakiej się wychowywał i żyje. Budzi wątpliwości zwłaszcza po wprowadzeniu do nauki o K perspektywy Biologii ewolucyjnej. Są dowody że cechy ogólnogatunkowe (np. różnice płci )

4. Relatywizm wartości - pogląd że nie ma wartości uniwersalnych, wszystkie są produktem określonych Kultur, są wobec nich funkcjonalne i zrozumiałe w ich kontekście Budzi kontrowersje - kwestionowanie istnienia wszelkich powszechnych norm i zakaz oceniania pewnych praktycznych w kategoriach dobra i zła uniemożliwia potępieni jakiegoś ewidentnego złego czynu nawet we własnej kulturze.

DZIEDZINY KULTURY

Wg Antoniny Kłoczkowskiej

1. K bytu - odnosi się do relacji z naturą, produkcji, dystrybucji i konsumpcji dóbr i usług, czynności ochronnych i obronnych

2. K społeczna - treści kulturowe odnoszące się do stosunków między ludźmi, regulujące te stosunki o określające ich formę

3. K symboliczna - dotycząca wartości autotelicznych (samych w sobie) świat religii sztuki zabawy, po części nauki. To dziedzina autotelicznych wartości, symboli i zachowań

Potrzeby ekspresyjno-integracyjne - dawanie wyrazu uczuciom i impulsom twórczym oraz uzyskiwanie poczucia łączności z i innymi ludźmi i uczestnictwa we wspólnocie. Z tych potrzeb wyrasta K symboliczna

UJĘCIE SOCJOLOGICZNE

W podejściu di K całościowo ja i K symbolicznej wyróżniamy 2 perspektywy:

1. Perspektywa zróżnicowania społecznego - zainteresowanie związkami wzorów zachowania się sposobów używania języka oraz stopnia przyswajania K symbolicznej z miejsca zajmowanego w hierarchii społecznej

2. Perspektywa spójności grupy

Kultura jako proces komunikowania

Socjologowie wyróżniają 3 układy

1. Bezpośrednich i osobistych stosunków społecznych (rodzina, grupa koleżeńska itd.), nie ma podziału na twórców i odbiorców, proces spontaniczny zachodzi e toku bezpośrednich kontaktów - oprócz K symbolicznej zawiera elementy społecznej i bytu

2. Przekaz bezpośredni sprofesjonalizowany - występuje podział na profesjonalnych twórców i odbiorców (np. w teatrze na wytawie malarsk iej, koncert w filharmonii) - kultura elitarna

3. Pośredni kontakt między twórcą a odbiorcą przez radio, druk , TV internet - kultura masowa

Rozdział 18 Sfera ekspresyjno - integracyjna

SPOŁECZEŃSTWO PRZEMYSŁOWE, JEST Społeczeństwem masowym

Społeczeństwo masowe - takie o którego obliczu decydują nie elity a masy

Cechy społeczeństwa przemysłowego:

1. Upowszechnieni oświaty - umiejętność czytania i pisania przestaje być elitarna

2. Czas wolny - czas dzieli się na czas pracy i wolny

3. Indywidualizacja i atomizacja społeczna - kurczenie się sfery stosunków osobowych

4. Rozwój środków technicznych - umożliwiają jednoczesne docieranie informacji do coraz większej ilości ludzi

EDUKACJA

Cechy systemów edukacyjncyh społ. Przemysłowych:

1. Wszystkie szkoły tworzą jeden system poddany kontroli państwowej (także prywatne czy publiczne - jeden program nauczania)

2. System jest hierarchiczny- POZIOMY PODSTAWOWY ŚREDNI WYŻSZY

3. System ma być drożny - po ukończeniu jednego etapu powinno się mieć możliowść zacząć kolejny

KULTURA MASOWA

Publiczność -kategoria odbiorców kultury, stworzona przez oświatę i czas wolny. Zbiór jednostek rozproszonych w przestrzeni, nie znających się osobiści o nawet nie wiedzących o swoim istnieniu , ale połączonych jednoczesnym odbiorem tych samych przekazów

Kultura Masowa - specyficzna postać K symbolicznej powstała w skutek pojawienia się szerokiego kręgu odbiorców oraz środków technicznych pozwalających na kierowanie do nich przekazów

Nie ma bezpośredniego kontaktu między twórcą a odbiorcą,

umasowienie K miało 3 etapy -

1. druk - wielonakładowa prasa

2. radio i TV

3. internet i komputery osobiste

Istota K masowej wg A. Kłoskowskiej:

„zjawisko intelektualnej estetycznej i rozywkowo-zabawowej działalności ludzkiej, związane z oddziaływaniem środków masowego przekazu, a więc treści rozpowszechnianych za pomocą tych środków”

KULTURA WYSOKA (ELITARNA):

1. to co przez bezpośredni kontakt (układ 2 patrz wyżej)

2. to co za K W uznane przez kompetentne autorytety i instytucje o charakterze elitarnym

Płynność granic między K wysoką a masową (np.: scenariusz filmu hollywoodzkiego na podstawie działa literackiego, koncerty w radiu, teksty piosenek na podstawie poezji)

Kultura masowa dominują treści o charakterze rozrywkowym i bardziej podatna na komercjalizacje

KULTURA POPULARNA - wprowadzono ten termin, bo K masowa był kojarzony negatywnie, ci którzy do wprowadzili postulują relatywizm kulturowy także w stosunku do własnej kultury (tzn odnośnie k popularnej)

Społeczeństw ponowoczesne - społeczeństwa najbardziej rozwiniętych krajów uprzemysłowionych

Tematy poruszane przez badaczy S ponowoczsnego:

• Wpływa technologii w przekazie na dobór treści - co raz większe znaczenie obrazu i dźwięku, a maleje znaczenie druku, więcej treści o charakterze emocjonalnym niż analityczno racjonalnym

-tworzenie się rzeczywistości wirtualnej

• Utowarowienie K - wzrost znaczenia reklamy i marketingu, znaczenia możliwości sprzedaży. Gospodarka wymaga popytu czyli tworzenia nowych potrzeb

• Wzrost roli konsumpcji - wypieranie innych form spędzania czasu

• Globalizacja kultury

• amerykanizacja - wynika ona z dwóch przyczyn

a) z racjoi potęgi ekonomicznej USA- większa możliwość pormowania własnej k popularnej

b) ogromna liczba zróżnicowanych odbiorców w USA sprzyja odnajdywaniu form przekazu które trrafiaja do masowego odbiorcy

• te wzorce sa przejmownae i wypełniane własnymi treściami i elementami (np. narodowe edycje Big Brother)

RELIGIA

Emil Durkheim:każde społeczeństwo dzieli świt na częsci:

• święte (sacrum)- rzeczy chronione i izolowane przez zakazy,

• świeckie (profanum)- rzeczy do których te zakazy się stosuja i które nie powinny się stykać z sacrum

Wierzenia religijne to wyobrażenia wyrażające naturę rzeczy świętych oraz bądź ich wzajemne stosunki, bądzź ic stosunki rzeczami świeckimi

Obrzędy - reguły postępowania, określające właściwe zachowanie człowieka w stosunku do rzeczy świętych

Gdy pewna liczba rzeczy świętych pozostaje z sobą w relacji zgodności i zależności , tworzącpewnego rodzaju, wówczas zespół wierzeń i odpowaidających im obrzędów tworzy religię

Religia jako przedmiot zainteresowania socjologii

Socjologia nie interesuje się prawdą czy fałszem religii, ale religią jako zjawiskiem społecznym i częścią kultury symbolicznej.

W polu zainteresowań socjologii mieszczą się:

• Psychospołeczne funkcje religii

• więzi społ. - umacnia spójność zbiorowości, jednoczy jej członków przez obrzędy, daje poczucie przynależności do wspólnoty, czynnikiem łączącym jest wyznawanie tych samych wartości

• podpory psychicznej - dostarcza wsparcia w ciężkich przeżyć emocjonalnych, wszystkie ważne momenty życia (narodziny, małżeństwo, śmierć itp) są obudowane rytuałami religijnymi

• kontroli społecznej - wzmacnia podstawowe normy i wartości danego społeczeństwa przez nadawanie im pozaziemskich sankcji i wykazanie boskiej legitymizacji i pochodzenia

• Religia a zmiana społeczna - 2 poglądy

• R jako siła konserwująca istniejący stan rzeczy - sprzyja lekceważeniu spraw ziemskich, niezwiązanych z dogą do celu. Przykłady historyczne gdy religia wspierała władzę powstrzymującą emancypacyjne dążenia poddanych

• R jako czynnik zamiany społecznej - badania Maxa Wbera Etyka protestancka a duch kapitalizmu ; inny argument religijnej ideai równości brateskiej na rzowój praw człowieka

• Badanie religijności jej postaci i natężenia

• badanie jako jednej ze zmiennych niezależnych - rodzaj religii - wspołeczeństwach (zróżnicowanych wyznaniowo), bądź stopień religijności (jednolite wyznaniowo)

• jako autonomiczny przedmiot - wtedy uwzględnia się kilka wymiarów (znajomość religii, nastawinie do dogmatów, instytucji kościelnych, księży, stosunek wiary do własnej moralności itp.)

---