M. Jullien / P. Rossello – M. Sadler/I. Kandel - dwa sposoby myślenia o porównawczych badaniach oświatowych
Dwa podstawowe stanowiska metodologiczne:
dążenie do odkrywania tego co wspólne w celu uniwersalizacji najlepszych rozwiązań praktyki oświatowej (Jullien i Rossello)
poszukiwanie wszystkiego co swoiste, indywidualne i uwikłane w kontekst społeczno-kulturowy badanych krajów (Sadler i Kandel)
Maurice Debesse, Co to jest pedagogika porównawcza?, Kwartalnik pedagogiczny 1960/1
R. Pachociński (1991), „Pedagogika porównawcza"
Průcha J. (2004), „Pedagogika porównawcza”
Próby odkrywania ogólnych prawidłowości i zasad edukacji
Twórca koncepcji pedagogiki porównawczej jako dyscypliny naukowej – Marc-Antoine Jullien de Paris (XIX wiek)
Kontynuator – Pedro Rossello (XX wiek)
Pierwsza próba systematyzacji wiedzy o zagranicznych systemach oświatowych – „Szkice i przesłanki do pracy o wychowaniu porównawczym” (E squisse d'un ouvrage sur l'education comparée) z 1817 roku
Cel: gromadzenie, porządkowanie i porównywanie faktów oświatowych po to, aby sformułować zbiór zasad i praw – najlepszych i uniwersalnych metod nauczania w Europie
Próby odkrywania ogólnych prawidłowości i zasad edukacji - Pedro Rossello
- 1925 r. - powołał do życia przy Lidze Narodów w Genewie Międzynarodowe Biuro Oświaty (współcześnie: UNESCO/ONZ, OECD, EURYDICE/UE)
- wierzył w istnienie obiektywnych praw rozwoju oświaty
- podstawą jego teoretyczno metodologicznych założeń: filozofia pozytywistyczna, zakładająca możliwość i konieczność wykrywania praw rozwoju w naukach społecznych
Ogólne założenia pozytywizmu:
przedmiotem nauki są i mogą być tylko fakty stwierdzane w bezpośrednim doświadczeniu
wszelka prawdziwa i wartościowa wiedza o rzeczywistości może być osiągnięta tylko za pomocą metod empirycznych
rzeczywistość przyrodnicza, społeczna, ludzka może być badana za pomocą metod modelu pochodzącego z nauk fizyczno-matematycznych
Badanie charakteru narodowych systemów oświaty na tle kontekstu społeczno-kulturowego
Michael Sadler (1861-1943): trzy zasadnicze założenia
prowadzenia porównawczych badań systemów oświatowych:
1. każde zjawisko oświatowe należy rozpatrywać na tle jego kontekstu społeczno-kulturowego
2. zdarzenia obserwowane poza szkołą jako systemem mają donioślejsze skutki dla systemu wychowania aniżeli to, co rozgrywa się w samej szkole
3. korzyścią z porównawczego badania zagranicznych systemów oświatowych jest lepsze zrozumienie własnego systemu i jego problemów
Badanie charakteru narodowych systemów oświaty na tle
kontekstu społeczno-kulturowego – I. Kandel (1881-1965)
cel badań porównawczych w oświacie: ustalenie znaczenia oświaty (na różnych jej szczeblach: szkoły podstawowej, średniej, etc.) w świetle sił - politycznych, społecznych, ekonomicznych i kulturowych, określających specyfikę narodowych systemów oświaty (Comparative Education, 1933)
problemy i cele oświaty są w większości krajów podobne, a wielość rozwiązań spowodowana jest różnicami w tradycji i kulturze
Kandel postulował badanie poszczególnych rozwiązań tych samych problemów w "sześciu oświatowych laboratoriach świata - Anglii, Francji, Niemczech, Rosji, Włoszech i USA" z punktu widzenia kultury i tradycji każdego kraju; taka analiza dawałaby szansę na zrozumienie znaczenia lub filozofii oświaty w bardziej ogólnym sensie
Kandel stał na stanowisku, iż szukać podobieństw i formułować uogólnienia można dopiero wówczas, gdy pozna się różnice, stanowiące o unikalności każdego systemu oświatowego
Pedagogika porównawcza – próba definicji
Pedagogika porównawcza jest dyscypliną pedagogiczną, zajmującą się
analizą i porównywaniem systemów wychowania i oświaty w różnych
krajach w powiązaniu z ich rozwojem polityczno-ekonomicznym i
społeczno-kulturalnym
[w:] Okoń W. (1992), Słownik pedagogiczny, PWN, Warszawa
Pedagogika porównawcza – cechy konstytutywne:
międzydyscyplinarność (znaczenie studiów pomocniczych)
zróżnicowanie porównawczych badań oświatowych
nawiązywanie do makroteorii społecznych
porównanie jako metoda badawcza
Wielość definicji pedagogiki porównawczej
opisywanie, wyjaśnianie, rozwijanie i upowszechnianie wiedzy o systemach oświatowych oraz ideach i problemach edukacji w świecie;
[w:] Prucha J. (2004), Pedagogika porównawcza, Warszawa, s. 24-51.
wyjaśnianie powiązań między edukacją (systemem kształcenia i wychowania) a społeczeństwem (stanowisko I. Kandela)
działalność badawcza nastawiona na szczegółowe udokumentowanie narodowych systemów oświatowych (stanowisko P. Rosello; przykład: Eurydice OECD)
określanie współczesnych tendencji rozwojowych w systemach edukacyjnych większej ilości państw (globalizacja, europeizacja, profesjonalizacja zawodu nauczyciela, standaryzacja kształcenia, etc.)
porównywanie systemów oświatowych może być prowadzone z perspektywy pozytywistycznej („obiektywne” spojrzenie na oświatę, pozytywna rekonstrukcja „zewnętrznego obserwatora”)
porównywanie systemów oświatowych może być prowadzone z perspektywy humanistycznej (hermeneutyczna krytyka, wzbogacenie analizy o własną interpretację badacza, będącego „wewnętrznym uczestnikiem”