M. Jullien / P. Rossello – M. Sadler/I. Kandel - dwa sposoby myślenia o porównawczych badaniach oświatowych

Dwa podstawowe stanowiska metodologiczne:

dążenie do odkrywania tego co wspólne w celu uniwersalizacji najlepszych rozwiązań praktyki oświatowej (Jullien i Rossello)‏

poszukiwanie wszystkiego co swoiste, indywidualne i uwikłane w kontekst społeczno-kulturowy badanych krajów (Sadler i Kandel)‏

Maurice Debesse, Co to jest pedagogika porównawcza?, Kwartalnik pedagogiczny 1960/1

R. Pachociński (1991), „Pedagogika porównawcza"

Průcha J. (2004), „Pedagogika porównawcza”

Próby odkrywania ogólnych prawidłowości i zasad edukacji

Twórca koncepcji pedagogiki porównawczej jako dyscypliny naukowej – Marc-Antoine Jullien de Paris (XIX wiek)‏

Kontynuator – Pedro Rossello (XX wiek)‏

Pierwsza próba systematyzacji wiedzy o zagranicznych systemach oświatowych – „Szkice i przesłanki do pracy o wychowaniu porównawczym” (E squisse d'un ouvrage sur l'education comparée) z 1817 roku

Cel: gromadzenie, porządkowanie i porównywanie faktów oświatowych po to, aby sformułować zbiór zasad i praw – najlepszych i uniwersalnych metod nauczania w Europie

Próby odkrywania ogólnych prawidłowości i zasad edukacji - Pedro Rossello

- 1925 r. - powołał do życia przy Lidze Narodów w Genewie Międzynarodowe Biuro Oświaty (współcześnie: UNESCO/ONZ, OECD, EURYDICE/UE)‏

- wierzył w istnienie obiektywnych praw rozwoju oświaty

- podstawą jego teoretyczno metodologicznych założeń: filozofia pozytywistyczna, zakładająca możliwość i konieczność wykrywania praw rozwoju w naukach społecznych

Ogólne założenia pozytywizmu:

przedmiotem nauki są i mogą być tylko fakty stwierdzane w bezpośrednim doświadczeniu

wszelka prawdziwa i wartościowa wiedza o rzeczywistości może być osiągnięta tylko za pomocą metod empirycznych

rzeczywistość przyrodnicza, społeczna, ludzka może być badana za pomocą metod modelu pochodzącego z nauk fizyczno-matematycznych

Badanie charakteru narodowych systemów oświaty na tle kontekstu społeczno-kulturowego

Michael Sadler (1861-1943): trzy zasadnicze założenia

prowadzenia porównawczych badań systemów oświatowych:

1. każde zjawisko oświatowe należy rozpatrywać na tle jego kontekstu społeczno-kulturowego

2. zdarzenia obserwowane poza szkołą jako systemem mają donioślejsze skutki dla systemu wychowania aniżeli to, co rozgrywa się w samej szkole

3. korzyścią z porównawczego badania zagranicznych systemów oświatowych jest lepsze zrozumienie własnego systemu i jego problemów

Badanie charakteru narodowych systemów oświaty na tle

kontekstu społeczno-kulturowego – I. Kandel (1881-1965)‏

• cel badań porównawczych w oświacie: ustalenie znaczenia oświaty (na różnych jej szczeblach: szkoły podstawowej, średniej, etc.) w świetle sił - politycznych, społecznych, ekonomicznych i kulturowych, określających specyfikę narodowych systemów oświaty (Comparative Education, 1933)‏

• problemy i cele oświaty są w większości krajów podobne, a wielość rozwiązań spowodowana jest różnicami w tradycji i kulturze

• Kandel postulował badanie poszczególnych rozwiązań tych samych problemów w "sześciu oświatowych laboratoriach świata - Anglii, Francji, Niemczech, Rosji, Włoszech i USA" z punktu widzenia kultury i tradycji każdego kraju; taka analiza dawałaby szansę na zrozumienie znaczenia lub filozofii oświaty w bardziej ogólnym sensie

• Kandel stał na stanowisku, iż szukać podobieństw i formułować uogólnienia można dopiero wówczas, gdy pozna się różnice, stanowiące o unikalności każdego systemu oświatowego

Pedagogika porównawcza – próba definicji

Pedagogika porównawcza jest dyscypliną pedagogiczną, zajmującą się

analizą i porównywaniem systemów wychowania i oświaty w różnych

krajach w powiązaniu z ich rozwojem polityczno-ekonomicznym i

społeczno-kulturalnym

[w:] Okoń W. (1992), Słownik pedagogiczny, PWN, Warszawa

Pedagogika porównawcza – cechy konstytutywne:

• międzydyscyplinarność (znaczenie studiów pomocniczych)‏

• zróżnicowanie porównawczych badań oświatowych

• nawiązywanie do makroteorii społecznych

• porównanie jako metoda badawcza

Wielość definicji pedagogiki porównawczej

• opisywanie, wyjaśnianie, rozwijanie i upowszechnianie wiedzy o systemach oświatowych oraz ideach i problemach edukacji w świecie;

[w:] Prucha J. (2004), Pedagogika porównawcza, Warszawa, s. 24-51.

• wyjaśnianie powiązań między edukacją (systemem kształcenia i wychowania) a społeczeństwem (stanowisko I. Kandela)‏

• działalność badawcza nastawiona na szczegółowe udokumentowanie narodowych systemów oświatowych (stanowisko P. Rosello; przykład: Eurydice OECD)‏

• ‏określanie współczesnych tendencji rozwojowych w systemach edukacyjnych większej ilości państw (globalizacja, europeizacja, profesjonalizacja zawodu nauczyciela, standaryzacja kształcenia, etc.)‏

• porównywanie systemów oświatowych może być prowadzone z perspektywy pozytywistycznej („obiektywne” spojrzenie na oświatę, pozytywna rekonstrukcja „zewnętrznego obserwatora”)‏

• porównywanie systemów oświatowych może być prowadzone z perspektywy humanistycznej (hermeneutyczna krytyka, wzbogacenie analizy o własną interpretację badacza, będącego „wewnętrznym uczestnikiem”