OŚWIATA POLSKA DAWNIEJ, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, Porównanie systemów oświatowych


OŚWIATA POLSKA DAWNIEJ

POCZĄTKI OŚWIATY

Szkoły katedralne

- powstawały w Xi i XII w. w siedzibach biskupich (Kraków, Poznań, Wrocław, Julin, Płock, Sandomierz, Wiślica, Łęczyca, Głogów, Legnica, Włocławek)

- kształciły kandydatów do stanu duchownego

Szkoły parafialne i kolegiackie

- zakładane w II poł. XX w. przez samorządy miejskie (i przez nie utrzymywane)

Uniwersytet w Krakowie

- założony (3 wydziały) w 1364 r. przez Kazimierza Wielkiego

- odnowiony (pełny, 4 wydziały) w 1400 r. przez Władysława Jagiełłę

- duży udział w życiu politycznym państwa polskiego

- ośrodek opozycji przeciw prądom odrodzenia i reformacji

Szkoły ariańskie i protestanckie (luterańskie, kalwińskie, braci czeskich)

- powstawały od połowy XVI w.

- często uzyskiwały status akademicki

- Akademia Rakowska (ariańska)

- szkoła braci czeskich w Lesznie (kierowana przez J. A. Komeńskiego)

Akademia Zamojska

- wychowanie obywatelskie, humanistyczne, o charakterze świeckim

OD CZASÓW NOWOŻYTNYCH DO I WOJNY ŚWIATOWEJ

Szkoły jezuickie

- XVII w., dominująca rola w zakresie szkolnictwa średniego

- bezpłatna nauka

- dbałość o budynki szkolne i ich wyposażenie w pomoce dydaktyczne

- bardzo dobre przygotowanie nauczycieli

Szkoły pijarskie

- początkowo jako bezpłatne szkoły elementarne

- w II poł. XVIII w. jako szkoły średnie o wysokim poziomie

Reforma szkolna

- 1737 r. - Collegium Varsaviense - nowoczesna akademia rycerska dla synów szlacheckich

- 1744 r. - Collegium Nobilium

- założone przez ks. Stanisława Konarskiego,

- kształcące i wychowujące synów magnaterii oraz bogatej szlachty w duchu uczciwości i świadomości obywatelskiej

- 1765 r. - Szkoła Rycerska

- założona przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego

- wojskowa i świecka

- z nowoczesnym programem wychowania narodowego i kształcenia oficerów

Komisja Edukacji Narodowej Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego (KEN)

- powołana przez Sejm RP w dniu 14 X 1773 r.

- państwowa władza do spraw nauczania i wychowania

- zerwała z dominacją Kościoła w dziedzinie oświaty

- przeprowadziła reformę uniwersytetów i szkół średnich

- zaliczyła kształcenie i wychowanie młodzieży do obowiązków władz państwowych

- pod jej kontrola znalazły się szkoły powiatowe i wojewódzkie

- upowszechniono nauczanie elementarne

- wprowadzono nowoczesne programy i metody nauczania, troszcząc się szczególnie o rozwój języka polskiego i kultury narodowej

- wyniesiono do szczególnej godności rolę nauczyciela i stan akademicki

Okres zaborów

- oświatowa stagnacja, a jednocześnie organizowanie tajnego nauczania i strajków szkolnych

Zabór rosyjski

- wzrost liczby szkół średnich

- rozwój Uniwersytetu Wileńskiego

- powołanie Uniwersytetu Warszawskiego

- po upadku powstania listopadowego (1831 r.) zaczęto likwidować ośrodki nauki polskiej

Reforma szkolnictwa Aleksandra Wielkopolskiego (czerwiec 1862 rok):

- zakładała powiększenie liczby szkół wszystkich szczebli (i ich polskość)

- nowy system szkolny zrywał ostatecznie z zasadą stanowości

- szkoły średnie, połączone z elementarnymi tzw. klasami przygotowawczymi, dzieliły się na 5- klasowe szkoły powiatowe, 7- klasowe gimnazja i jedno ośmioklasowe Liceum w Lublinie

- program poszczególnych typów był tak ułożony, że umożliwiał przechodzenie od niższego do wyższego

- szkoły żeńskie miały być prywatne

- szkoły średnie miały charakter filologiczny, z wyjątkiem ostatniej klasy szkół powiatowych, podzielonej na techniczną i pedagogiczną oraz ósmej klasy liceum, w której uczono między innymi ekonomii, podstaw inżynierii, architektury i gospodarstwa wiejskiego

- Szkoła Główna założona dzięki tej reformie stała się późniejszą kuźnią myśli pozytywistycznej.

Zabory pruski i austriacki

- szkolnictwo elementarne i średnie poddane bezwzględnej germanizacji

- w okresie autonomii (zabór austriacki) powołanie przez sejm galicyjski Rady Szkolnej Krajowej, repolonizacja Uniwersytetów Jagiellońskiego i Lwowskiego, powołanie pierwszej politechniki (1877 r.), Akademia Umiejętności w Krakowie (1872 r.)

- w zaborze rosyjskim obowiązek szkolny nie był realizowany

OŚWIATA POLSKA W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM I W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ

Dekret z 7 II 1919 r.:

- przywrócenie 7-letniego obowiązku szkolnego

- prawo tworzenia szkół o ograniczonym (4-5 lat) procesie kształcenia

Jędrzejewiczowska reforma ustrojowa oświaty polskiej (1932 r.):

- przedszkola (dzieci od 3 roku życia), 7-letnie szkoły podstawowe (obowiązkowe), 6-letnie szkoły średnie (4-letnie gimnazja i 2-letnie licea ogólnokształcące)

- trzy rodzaje szkół zawodowych: niższe (4 lata, kończące się egzaminem czeladniczym), średnie (po 4-5 latach nauki nadające tytuł technika) i 3-3,5 letnie szkoły ponadpodstawowe o statusie wyższych szkół zawodowych bez praw akademickich (kończące się tytułem technologa)

- zasada obowiązkowego dokształcania do 18 roku życia w szkołach bądź innych kursach dokształcających

- szkoły wyższe - uniwersytety, akademie i politechniki

Szkolnictwo wyższe

- szkoły wyższe elitarne ze względu na wysokie koszty studiów i małą liczbę domów akademickich

- reaktywacja Uniwersytetu Warszawskiego

- powołanie Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, KUL-u, Uniwersytetu Poznańskiego

- powstawały politechniki, akademie medyczne, szkoły rolnicze, górnicze, handlowe, artystyczne i inne

II wojna światowa

- upadek polskiego systemu oświatowego

- na terenach włączonych do Rzeszy przestało istnieć polskie szkolnictwo na wszystkich szczeblach

- zlikwidowano Polska Akademię Umiejętności

- wielu nauczycieli i naukowców zostało aresztowanych, osadzonych w więzieniach lub obozach zagłady, zamordowanych albo wywiezionych do Niemiec

- na Wschodzie na terenach włączonych do radzieckich republik: ukraińskiej, białoruskiej i litewskiej, dzieci i młodzież musiały uczęszczać do szkół organizowanych przez tamtejszą administrację

- treści nauczania przesycone były ideologią stalinowską

- język polski tylko częściowo był językiem wykładowym

- wielu nauczycieli uwięziono lub zamordowano

Wśród wielu form oporu przeciw najeźdźcy znalazło się też tajne nauczanie na wszystkich szczeblach kształcenia. Istotny wkład w oświatę i wychowanie młodego pokolenia, w zachowanie ciągłości szkolnictwa polskiego i kultury narodowej wniosły m. in.: polski ruch oporu, Związek Nauczycielstwa Polskiego (jako Tajna Organizacja Nauczycielska), Departament Oświaty i kultury (agenda emigracyjnego rządu polskiego) oraz harcerstwo.

OŚWIATA W PRL

Lata powojenne wymagały odbudowy rekonstrukcji infrastruktury szkolnej oraz pozyskania nowych kadr nauczycielskich. Utworzono 11-letnią szkołę ogólnokształcącą stopnia podstawowego i licealnego. Zmodernizowano kształcenie zawodowe oraz kształcenie nauczycieli.

Rozwój oświaty Polsce w latach 1948-1952:

- sowietyzacja - narzucenie przez Związek Radziecki radzieckiego systemu ustrojowego

- włączanie nauczycieli do walki z religijnymi przekonaniami ludzi

- fałszowanie w podręcznikach historii powszechnej i dziejów narodu polskiego

- kształtowanie wśród uczniów światopoglądu naukowego.

Kształcenie masowe stało się czynnikiem awansu społecznego (dzieci z niższych klas społecznych przechodziły do klas wyższych).

II poł. Lat 50.:

- upaństwowienie instytucji kształcenia i opieki, ich centralizacja i biurokratyzacja

- Urząd Cenzury usunął z lektur pewne dzieła i twórców

- w reformowaniu oświaty pomijano właściwą drogę prawną, zastępując ją dekretami rządowymi, uchwałami i rezolucjami partyjnymi oraz zarządzeniami ministerstwa oświaty

- kadry nauczycielskie były weryfikowane w oparciu o kryteria polityczne (i inwigilowane)

- ograniczono wykształcenie ogólne i limit przyjęć w szkołach wyższych na rzecz kształcenia wąsko zawodowego

- selekcję szkolną prowadzono w oparciu o kryteria klasowe, partyjne i ideologiczne

- tworzono jednolity system oświatowy.

Ustawa o rozwoju systemu oświaty i wychowaniu (1961 r.):

Miały one stanowić dźwignię socjalizmu - celem systemu oświatowego było przygotowywanie wykwalifikowanych pracowników.

- 8-letni obowiązek nauki w szkole podstawowej i nauki zawodu młodzieży do lat 16

- zasadnicza szkoła zawodowa, szkoła przysposobienia rolniczego - po nich można było kontynuować naukę w 2-letniej szkole średniej

- szkoły średnie: liceum ogólnokształcące (4 lata), liceum zawodowe (2 lub 3 lata), technikum (5 lat) - kończyły się maturą

- szkolnictwo wyższe - uniwersytety, akademie, politechniki.

- kształcenie nauczycieli w liceach pedagogicznych oraz na studiach nauczycielskich.

1971 r. - Komitet Ekspertów pod przewodnictwem Jana Szczepańskiego przygotował propozycje reformy, jednak rząd - nie czekając na debatę i uchwałę sejmowa w tym zakresie - przyprowadził w latach 1972-1978 restrukturyzację polskiego szkolnictwa (reforma ustrojowa oświaty):

- system 10-klasowej szkoły średniej

- likwidacja małych szkół wiejskich - dowóz dzieci do odległych gminnych szkól zbiorczych

- reforma miała wyprzedzać zmianę sieci osadniczej i struktury agrarnej

Proces wdrażania 10-latki wraz z tworzeniem zbiorczych szkól gminnych powiązany był z obowiązkiem realizowania systemu wychowawczego jednolitej szkoły podstawowej. Władze wykorzystały to do indoktrynacji politycznej, utrwalania w świadomości dzieci i młodzieży nowego podziału administracyjnego kraju oraz oderwania ich od tradycyjnych ośrodków kultury lokalnej, domu rodzinnego i parafii.

Wykształcenie w PRL nie sprzyjało awansowi społecznemu (niskie płace absolwentów szkół średnich i wyższych), co doprowadziło do protestów inteligencji (1968 r.). Nauczycieli zobowiązano do uzyskania wyższego wykształcenia (masowe kształcenie i dokształcanie w formie studiów). Zaczęły powstawać Wyższe Szkoły Pedagogiczne.

1980 r.:

- odwołanie reformy

- obniżono nauczycielom obciążenie godzinowe

- utworzono Polskie towarzystwo Pedagogiczne i Komitet Ochrony Praw Dziecka.

Początek zmian w systemie oświaty III RP po 1989 r.

Reformy zapoczątkowała zmiana ustroju społeczno-politycznego Polski.

Henryk Samsonowicz (minister oświaty) - wystosował do dyrektorów i nauczycieli szkół publicznych list, w którym zachęcał środowisko pedagogów do „oddolnego” reformowania oświaty w kierunku demokratyzacji zarządzania, samorządności i autonomii każdej placówki szkolnej oraz każdego nauczyciela.

Zmiany dotyczyły głównie:

- odejścia władzy państwowej od centralistycznego formułowania kierunków polityki oświatowej, planów i programów nauczania oraz wychowania (m. in. wyeliminowanie politycznej i ideologicznej indoktrynacji)

- przywrócenia rodzicom prawa do pobierania przez ich dzieci nauki religii w szkołach państwowych, traktowanych już jako szkoły publiczne i w punktach katechetycznych

- uwolnienia praw nauczycieli do wprowadzania w strukturach oświaty państwowej innowacji pedagogicznych

- decentralizacji zarządzania instytucjami oświaty publicznej, demonopolizacji szkolnictwa jego uspołecznienia poprzez oddolne tworzenie rad szkól oraz wyłanianie dyrektorów placówek i kuratorów oświaty w drodze konkursu

- przejmowania przedszkoli i szkół średnich przez samorządy terytorialne

- wzrostu autonomii finansowej, organizacyjnej i programowej szkół

- dopuszczenia możliwości wypełniania obowiązku szkolnego poza szkołą

- zmian w programach nauczania oraz adaptacji szkolnictwa do potrzeb demokratycznego, wolnorynkowego społeczeństwa i międzynarodowej wspólnoty

- wzmocnienia autonomii i liberalnego rozwoju szkolnictwa wyższego.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
OŚWIATA POLSKA WSPÓŁCZEŚNIE, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, Porównanie systemów oświatow
Oświata w Portugalii&włocy, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, Porównanie systemów oświatowy
Andragogika i oświata dorosłych, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, Psychologia, Socjologia,
Oświata i szkolnictwo w średniowieczu, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, Oświata Kiedyś
Oświata w zaborze austraickim, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, Oświata Kiedyś
Test rysunku rodziny, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, Psychologia, Socjologia, Pedagogika
Szkoła jako miejsce wszechstronnego rozwoju ucznia, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, Psych
ROZPRAWKA O SZCZĘSCIU, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, Inne prace
Jakie główne koncepcje i metody badawcze występują w pedagogice porównawczej, ♣ Szkoła, Studia - Ści
Wielkanoc Jonatana, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, konspekty lekcji
Scenariusz zajecia otwartego dla rodzicow-Figury, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, konspek
interpunkcja, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace
Poczucie wartości, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, Zdarzenia Traumatyczne, Stres
Społeczna rola nauczyciela jako wychowawcy klasy, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, Psychol
Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, Nobliści
Praca socjalna dyplomowa, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, Psychologia, Socjologia, Pedago
gim rozwiazania biologia7 8, ♣ Szkoła, Studia - Ściągi, lektury, prace, Biologia

więcej podobnych podstron