Andragogika i oświata dorosłych
Pochodzenie wyrazu: anēr - mężczyzna ágō- prowadzę
Według Pedagogiki” leksykonu: „pedagogika dorosłych, dyscyplina pedagogiki zajmująca się badaniem możliwości i uwarunkowań edukacji oraz samokształcenia osób dorosłych”. s.15.
sprzeczność: pedagogika dorosłych
nacisk na kontekst i proces kształcenia
b. Według L. Turosa: „jest nauką o kształceniu, samokształceniu, wychowaniu i samowychowaniu dorosłych, która swoje teoretyczne uogólnienia i normatywne wskazania opiera na dwóch źródłach wiedzy: na dorobku nauk humanistycznych i społecznych oraz na własnych badaniach zachowania dorosłych w sytuacjach edukacyjnych.” S. 7
problem tożsamości
stosunek do pedagogiki i oświaty dorosłych
c. M. Malewski: „Niskim ocenom wystawianym a priori andragogice przez reprezentantów innych dziedzin wiedzy, towarzyszą niskie samooceny samych andragogów. Od prawie pół wieku badacze edukacji dorosłych okazują niezadowolenie ze stanu swojej dyscypliny, mierzonego poziomem jej teoretyczności. Teza, iż badania nad edukacją dorosłych nie generują teorii andragogicznych, od wielu lat powtarzana jest niemal jednogłośnie i tak często, że stała się częścią samoświadomości dyscypliny i elementem dyscyplinowego poczucia tożsamości badaczy. Teorie edukacji dorosłych wydają się mitycznymi bytami, które rezydują na szklanej górze teoretyczności. Są one niepojęte i jawią się jako nieosiągalne”.
sprzeczność- niezadowolenie ze stanu teoretyczności vs.
brak wyjaśnienia przyczyn np. Niezrozumienie teorii lub „kompleks młodej nauki”
2. Działy andragogiki:
andragogika ogólna (teoria rozwoju człowieka dorosłego)- ustala najbardziej ogólne prawidłowości kształtowania procesów rozwojowych ludzi dorosłych, ustala pojęcia, teorie, zależności, możliwe interpretacje zjawisk, korzystając przy tym z dorobku innych dyscyplin naukowych np. socjologii, filozofii, antropologii. Ustal również zasady korzystania z dorobku tych nauk, potrzeby rozwijania jakichś gałęzi nauki w celu rozwiązania zaistniałych potrzeb społecznych, np.
-teoria progów rozwojowych, czy okresów rozwojowych zaadoptowana z psychologii
- rozwijanie gałęzi nauki poprzez nakłady finansowe: granty, stypendia, fundacje.
historia oświaty dorosłych i myśli andragogicznej
pokazuje rodowód współczesnych koncepcji edukacji dorosłych
-analizuje programy edukacyjne różnorodnych instytucji na przestrzeni dziejów
odsłania dzieje zapomnianych idei wych.
Ujawnia prawidłowości procesu nauczania w kontekście historycznym,
Dzieje odkryć andragogicznych w zakresie celów i metod wych. Dorosłych.
dydaktyka dorosłych- teoria nauczania, kształcenia, i samokształcenia człowieka dorosłego. Określa prawidłowości dotyczące celów i warunków procesu kształcenia dorosłych. Określa wpływ różnorodnych czynników na proces nauczania, takich jak: szkoła, środki masowego przekazu, doświadczenie, działalność społeczna, wykształcenie, wykonywany zawód. Dąży do wykrycia najważniejszych prawidłowości rządzących procesem dydaktycznym z udziałem człowieka dorosłego i optymalizuje metody kształcenia.
Teoria wychowania dorosłych- bada proces wychowania człowieka dorosłego, przebieg i uwarunkowania tego procesu a przede wszystkim
-uzasadnia potrzebę wychowania dorosłych,
- uzasadnia potrzebę formułowania celów wych- przyg. do życia w społeczeństwie i konieczność rozwoju. „Teoria ta określa zasady kierowania rozwojem osobowości dorosłych umożliwiających im pełną samorealizację, emancypację i przezwyciężanie wszelkich form alienacji”. Turos s.269.;
- bada, analizuje i charakteryzuje współzależność procesów cywilizacyjnych, kulturotwórczych, społeczno- ustrojowych i wychowawczych (człowiek w kontekście),
bada, analizuje i wyjaśnia przyczyny kryzysów wychowawczych.
Są też inne podziały: np. ze względu na dziedzinę życia- andragogika wojskowości, andragogika szkoły wyższej, andragogika specjalna,
Lub ze względu na okresy życia (to zależy na jakiej teorii okresów rozwojowych się opieramy- na ogół andragogika wczesnej, średniej i późnej dorosłości)
3. Andragogika a oświata dorosłych i edukacja dorosłych.
Andragogika- dyscyplina naukowa, której przedmiotem jest refleksja na temat istoty, treści i uwarunkowań procesów rozwojowych ludzi dorosłych, rozumianych jako swoistych i względnie autonomicznych.
Oświata dorosłych- działalność mająca na celu zapewnienie osobom dorosłym i młodzieży zaspokajanie potrzeb i zainteresowań kulturalnych, uzupełniania kwalifikacji, oraz wzbogacania wiedzy i rozwijanie umiejętności. Do lat trzydziestych funkcjonowały określenia: „oświata dla ludu”, „oświata ludowa”, „oświata pozaszkolna”. Pełni funkcję
kompensacyjną- polegającą na upowszechnianiu wymaganego wykształcenia wśród tych, którzy nie uzyskali go w odpowiednim wieku,
właściwą- polegającą na ciągłym rozszerzaniu posiadanego wykształcenia,
Tak więc oświata dorosłych (edukacja dorosłych) jest praktyką wspomagania rozwoju człowieka dorosłego, natomiast andragogika- refleksją teoretyczną nad oświatą dorosłych.
4. Powstanie i rozwój andragogiki
Termin „andragogika” pojawia się po raz pierwszy w pracy Aleksandra Kappa, wybitnego znawcy tekstów Platona: Nauka o wychowaniu w ujęciu Platona (Platons Erziehungslehre), Lipsk 1833 rozdział III: Andragogika, czyli kształcenie w wieku męskim (Andragogik oder Bildung im mänlichen Alter).
Niestety Herbart poprzez swoją chłodną recenzję zgasił dalszy rozwój refleksji teoretycznej nad rozwojem człowieka dorosłego: sam nie miał żadnych doświadczeń w zakresie kształcenia dorosłych ale w opinii innych uchodził wówczas za niekwestionowany autorytet naukowy.
Rozwój andragogiki jest związany z dwoma etapami rozwoju oświaty dorosłych:
1 etap to koniec dziewiętnastego wieku i dwudziestolecie międzywojenne: uprzemysłowienie i potrzeba uruchamiania kursów dokształcających oraz zmieniających kwalifikacje.
2. etap to przełom lat 70,- tych i osiemdziesiątych- intensywny rozwój myśli andragogicznej na Zachodzie Europy: GB, DE i kraje skandynawskie.
5.Stan andragogiki w czasach współczesnych.
wyrosła z pedagogiki-> przejęła od niej aparat pojęciowy i narzędzia oraz metody badań
nauka empiryczno- normatywna i z pogranicza nauk przyrodniczych i humanistycznych-> widać to w metodzie
dorobek teoretyczny mało znany (ustosunkować się do Malewskiego)
Pytania egzaminacyjne:
Andragogika a oświata dorosłych
Powstanie, rozwój i stan obecny andragogiki jako nauki
Działy andragogiki