Poczucie własnej wartości

Są tacy ludzie, którzy zdają się niczym nie przejmować. Stresujące sytuacje bardziej ich bawią, niż martwią. Nic nie może zachwiać ich dobrego samopoczucia i budującej radości. Inni chcieliby reagować tak samo, ale nie potrafią -- przemawia przez nich zwątpienie we własne siły. Osoby niepewne swoich sił są skryte, podejrzliwe i przesadnie troszczą się o swój status społeczny. Koncentrują się na tym, co je ogranicza, a problemy wydają im się większe, niż są w rzeczywistości., dlatego tak ważne jest poczucie własnej wartości i jego wzrost. Zadajemy sobie wiec pytanie - czym jest poczucie własnej wartości

Wg Rogera Sparksa „poczucie własnej wartości jest indywidualną oceną, werdyktem fałszywym lub prawdziwym, który decyduje o tym, co odczuwasz i myślisz na temat swojego prawa do istnienia na świecie i do wyrażania, bez obaw, własnej osobowości. Rozwijanie poczucia własnej wartości powinno polegać między innymi na uczeniu się sposobów dokładniejszej oceny własnych możliwości. Prowadzi to zwykle do bardziej pozytywnego odczuwania samego siebie” .

Na poczucie własnej wartości składają się zarówno pewne czynniki jak i etapy jego powstawania. Glenn R. Schiraldi do czynników tych zalicza: bezwarunkową wartość osoby ludzkiej, miłość i wzrastanie. Przedstawia je za pomocą prostego schematu.

Autor pragnie zauważyć, iż wszystkie trzy czynniki są kluczowe dla budowania poczucia własnej wartości, jednak istotna jest także ich kolejność. „Poczucie własnej wartości opiera się najpierw na wartości, następnie na miłości, a potem na wzrastaniu. „Wzrastanie” odnosi się do poruszania się w pożądanym kierunku. Wielu ludzi doznaje frustracji, ponieważ starają się rozpocząć cały proces od wzrostu, zaniedbując dwa pierwsze ważne czynniki: bezwarunkową wartość i miłość. Bez pewnych podstaw poczucie własnej wartości runie. Procesu tego nie da się skrócić. Od tych kluczowych czynników zależy budowa zdrowego poczucia własnej wartości.”

Poczucie własnej wartości wg Rogera Sparksa składa się z 4 podstawowych etapów: 1) poczucie zabezpieczenia, 2) poczucie tożsamości., 3)poczucie możności oraz 4) poczucie celu. „Aby poczucie własnej wartości mogło zakiełkować i rosnąć, niezbędne jest poczucie zabezpieczenia, zaufania i łączności z ludźmi, miejscami, zwierzętami i przedmiotami(...) W tym celu potrzebne są trzy podstawowe warunki: bezpieczeństwo, zaufanie i więź.” . Poczucie tożsamości można porównać do „rośliny wypuszczającej pierwsze gałązki w nowym otoczeniu , która jest przyjmowana jako coś nowego. Poczucie własnej wartości rozwija się , jeśli zdajemy sobie sprawę , ze nasza unikalność jest cechą pozytywną, a także kiedy ta objawiana przez nas unikalność jest w pełni uznana przez ludzi wokół nas”. Poczucie możności zyskujemy, gdy „w miarę wzrostu zdolność człowieka do funkcjonowania w otaczającym je świecie staje się oczywista. Poczucie własnej wartości rośnie, jeśli jesteśmy zachęcani do wkładania wysiłku w naukę i rozwój osobisty oraz gdy ludzie pomagają nam „zakotwiczać” w pamięci nabywane doświadczenia(...) Uczenie się, tworzenie swojego miejsca w świecie, korzystanie ze zdolności i talentu - to niezbędne elementy poczucia własnej wartości”.

Możliwości człowieka są w naszej kulturze tak wysoko cenione, ze odczuwanie własnej wartości stało się bezpośrednio związane z wartością wykonywanej pracy. Łatwo to zauważyć, gdy ludzie tracą pracę. Zwykle natychmiast cierpią na utratę poczucia własnej wartości.

Centralnym elementem poczucia własnej wartości jest potrzeba uczestnictwa. Chcemy być pożyteczni. Zdajemy sobie sprawę, że jesteśmy w stanie coś zdziałać, i chcemy za to być doceniani. Poczucie własnej wartości rośnie, jeśli „troszczymy się o przyszłość swoich unikalnych możliwości przez wyznaczanie sobie celów oraz jeśli pozwalamy marzeniom i aspiracjom te cele kształtować. Nasz cel jest też silny i wyraźny, jeśli kierujemy się głosem wewnętrznym.”

Istnieje kilka idei pomagających wcielić w życie ten aspekt poczucia własnej wartości. Przytoczę za autorem 2 z nich: „1) wyznaczać cele-(...)cel to marzenie z terminem wykonania. Stawianie sobie zadań do osiągnięcia prowokuje do zastanowienia się nad celem życia. 2) ośmielać się marzyć - pozwalanie najgłębiej ukrytym wewnętrznym potrzebom życiowym na włączanie nas do tańca wiodącego do życia czarodziejskich możliwości”.

Poczucie własnej wartości opiera się w dużej mierze na samoocenie. Zdaniem Nathaniela Brandera : „w pełni realizowana samoocena jest przekonaniem, ze dorastamy do życia i jego wymagań. Dokładniej mówiąc jest: poczuciem pewności, że potrafimy myśleć, umiemy stawiać czoło podstawowym życiowym wyzwaniom; jest przekonaniem, że mamy prawo do szczęścia i powodzenia, że jesteśmy wartościowi oraz zasługujemy na zaspokojenie swoich potrzeb czy pragnień, osiąganie tego, co dla nas ważne, a także cieszenie się owocami swoich wysiłków.” Samoocena składa się z dwóch współzależnych czynników. „Pierwszym jest podstawowe poczucie pewności w kontaktach z wyzwaniami, które niesie życie: wiara we własną skuteczność. Drugim jest poczucie, że zasługuje się na szczęście: szacunek do siebie. „Wiara we własną skuteczność oznacza zaufanie do własnego umysłu, umiejętności myślenia, uczenia się, dokonywania wyborów, podejmowania decyzji. Oznacza przekonanie, że potrafimy zrozumieć fakty z rzeczywistości, które wchodzą w zakres naszych zainteresowań i potrzeb, wiarę w siebie, poleganie na sobie. Szacunek do siebie oznacza ochronę własnych wartości, afirmacyjną postawę wobec własnego prawa do życia i bycia szczęśliwym, poczucie komfortu w procesie obrony swoich przekonań, chęci i potrzeb, poczucie, że radość i spełnienie stanowią naturalne, przyrodzone prawo.”

Poczucie własnej wartości stanowi podstawową ludzką potrzebę. Jej oddziaływanie nie wymaga ani naszego zrozumienia, ani zgody. Czyni to, czy o tym wiemy, czy nie. Od nas zależy, czy spróbujemy odkryć dynamikę samooceny, czy też pozostaniemy jej nieświadomi, ale to drugie sprawi, że będziemy zagadka dla samych siebie i pociągnie negatywne konsekwencje. Tak więc poczucie własnej wartości jest podstawowym czynnikiem prawidłowego funkcjonowania jednostki w społeczeństwie oraz zaakceptowania siebie. Daje możliwość umiejętnego radzenia sobie w życiu codziennym i stawiania czoła przeciwnościom.

Bibliografia

1. Branden Nathaniel, 6 filarów poczucia własnej wartości, wyd. Ravi, Łódź 1995.

2. Schiraldi Glenn R, Jak zwiększyć poczucie własnej wartości?Trening, Warszawa 2006

3. Sparks Roger, Istota poczucia własnej wartości, wyd. Ravi, Łódź 1998.

Opracowała Alicja Bucholc

Roger Sparks, Istota poczucia własnej wartości, str.13.

Glenn R. Schiraldi ,Jak zwiększyć poczucie własnej wartości? Trening, str.14.

Roger Sparks, Istota poczucia własnej wartości, str.17,19.

Tamże, str. 17.

Roger Sparks, Istota poczucia własnej wartości, str.17,41

Tamże, str.17

Tamże, str.51

Nathaniel Branden, 6 filarów poczucia własnej wartości, str.22

Nathaniel Branden, 6 filarów poczucia własnej wartości, str.43

Poczucie własnej wartości

Wzrastanie

Bezwarunkowa wartość

Miłość

---