TKANKA
ŁĄCZNA
- PYTANIA
Z HISTOLOGII
Opracował M.P. na podstawie:
- „Histologia” - W. Sawicki
- „Histologia zwierząt” - J. Kuryszko i J. Zarzycki
- materiały własne autora (notatki, wykłady)
Wydanie I 2008
Wymień funkcje tkanki łącznej właściwej.
- stanowi zrąb oraz ochronę mechaniczną dla innych tkanek i narządów
- łączy różne tkanki
- nadaje kształt narządom jako tkanka łączna ich torebek
- transportuje substancje odżywcze i metabolity
- broni organizm przez obcymi czynnikami: obcymi cząsteczkami, wirusami, bakteriami czy obcymi komórkami
Z jakich dwóch zasadniczych elementów składa się tkanka łączna?
- komórki
- istota międzykomórkowa
Z jakich dwóch elementów składa się istota międzykomórkowa? Jakim symbolem ją oznaczamy?
- istota podstawowa
- włókna tkanki łącznej
Jest skrót to ECM.
Jak nazywa się płyn krążący w istocie międzykomórkowej i co zawiera?
Jest to płyn tkankowy zawierający substancje odżywcze i metabolity.
Jakie są funkcje istoty międzykomórkowej?
- uczestniczy w transporcie substancji odżywczych i metabolitów poprzez płyn tkankowy w niej krążący
- stanowi filtr zatrzymujący wiele szkodliwych cząsteczek
Jak nazywa się zarodkowa i płodowa postać wszystkich tkanek łącznych? Z jakiego listka zarodkowego wywodzą się?
Jest to mezenchyma (tkanka łączna galaretowata) wywodząca się z mezodermy.
Jaką konsystencję ma istota międzykomórkowa mezenchymy?
Ma konsystencję bezpostaciowego żelu.
Jak nazywają się komórki mezenchymy?
Są to komórki gwiaździste.
Gdzie występuje w organizmie tkanka łączna galaretowata?
Występuje w sznurze pępowinowym, a po urodzeniu w miazdze zęba.
Jak dzieli się tkanka łączna właściwa?
Tkankę łączną właściwą możemy podzielić na tkankę łączną właściwą luźną (wiotką), tkankę łączną siateczkową oraz tkankę łączną zbitą (zwartą, włóknistą), która to z kolei dzieli się na tkankę łączną właściwą zbitą o utkaniu regularnym i nieregularnym.
Jakie elementy wchodzą w skład istoty podstawowej tkanki łącznej właściwej?
- woda
- glikozaminoglikany (GAG)
- proteoglikany
- glikoproteiny
Z jakich cukrów składają się glikozaminoglikany tkanki łącznej właściwej?
- kwas glukuronowy
- kwas iduronowy
- acetyloglukozamina
- acetylogalaktozamina
Wymień rodzaje glikozaminoglikanów istoty podstawowej tkanki łącznej właściwej.
- kwas hialuronowy
- siarczan chondroityny-4
- siarczan chondroityny-6
- siarczan heparanu
- siarczan keratanu
- siarczan dermatanu
- heparyna
Co to są monomery proteoglikanów?
Są to kompleksy glikozaminoglikanów z białkiem.
Jaki glikozaminoglikan nie tworzy monomerów proteoglikanów?
Jest nim kwas hialuronowy.
Co to jest agregat proteoglikanów?
Jest połączenie wielu monomerów proteoglikanów z kwasem hialuronowym za pomocą białka łączącego.
Wymień rodzaje proteoglikanów i podaj miejsca ich występowania.
- agrekan (w chrząstce)
- betaglikan (na powierzchni komórek i w istocie międzykomórkowej)
- dekoryna (powszechnie w tkance łącznej)
- perlekan i agryna (blaszka jasna błony podstawnej nabłonka)
- serglicyna (w pęcherzykach wydzielniczych leukocytów)
- syndekan (transbłonowy składnik komórek)
Jakie są rodzaje glikoprotein tkanki łącznej właściwej?
- fibronektyna
- laminina
- osteopontyna
Z kolagenu jakiego typu zbudowane są włókna siateczkowe?
Z kolagenu typu III.
Który kolagen jest najczęściej spotykany w organizmie?
Kolagen typu I.
Jaki enzym rozkłada kolagen i gdzie się znajduje?
Kolagen rozkładany jest przez kolagenazę i znajduje się w soku trzustkowym, lizosomach fibroblastów, histiocytów, osteoblastów.
Jakim barwnikiem wybarwiają się włókna kolagenowe?
Barwią się eozyną.
W której tkance łącznej właściwej zachodzi najszybsza odnowa kolagenu, a w której zachodzi szczególnie wolno?
W tkance łącznej właściwej luźnej zachodzi szybko, zaś wolno w tkance łącznej właściwej włóknistej.
Które włókna są grubsze - kolagenowe czy siateczkowe?
Grubsze są włókna kolagenowe.
Jakimi czterema innymi nazwami określamy włókna siateczkowe?
- włókna retikulinowe
- włókna argentofilne
- włókna srebrochłonne
- włókna kratkowe
Gdzie występują włókna siateczkowe?
Wchodzą w skład zrębu większości narządów oraz występują w błonach podstawnych.
W jakim organellum i w jakich komórkach syntetyzowany jest kolagen?
W siateczce śródplazmatycznej szorstkiej fibroblastów, chondroblastów, osteoblastów, hepatocytów, miocytach gładkich, komórkach nabłonka nerki i lemocytach.
Podaj 3 przykłady występowania włókien sprężystych.
- ściana tętnic
- płuca
- małżowina uszna
Jakimi barwnikami wybarwiają się włókna sprężyste?
- rezorcyną
- orceiną
Z jakich dwóch składników składa się włókno elastyczne?
- białko elastyna
- białko mikrofibrylina
Do jakiej grupy białek należy elastyna?
Do skleroprotein.
Gdzie wytwarzana jest elastyna?
Wytwarzana jest w siateczce śródplazmatycznej szorstkiej fibroblastów, chondroblastów, miocytów gładkich.
Co to są elastocyty?
Jest to inna ogólna nazwa komórek wytwarzających elastynę.
Jakie aminokwasy wchodzą w skład elastyny?
- glicyna
- prolina
- lizyna
Jak nazywa się pierwsze białko powstające w procesie syntezy elastyny?
Jest nim tropoelastyna.
Czym różni się tropoelastyna od elastyny?
W elastynie cząsteczki tropoelastyny połączone są wiązaniami krzyżowymi.
Co to są desmozyna i izodesmozyna?
Są to poliaminokwasy powstałe z połączenia czterech sąsiednich cząsteczek lizyny w elastynie.
Który składnik włókna sprężystego rozwija się wcześniej - elastyna czy mikrofibrylina?
Wcześniej rozwija się mikrofibrylina i pełni rolę sztancy nadającej elastynie formę włókna.
Co znaczy, że błony sprężyste są fenestrowane?
Oznacza to, że znajdują się w nich otwory.
Gdzie występują błony sprężyste?
W ścianie aorty.
Jakie są dwie rzadsze odmiany włókien sprężystych?
- włókna oksytalanowe
- włókna elauninowe
Gdzie występują włókna: a) oksytalanowe, b) elauninowe?
a) w ścięgnach, w miazdze zęba
b) błona podstawna nabłonka gruczołów potowych
Wymień komórki tkanki łącznej właściwej.
- fibroblasty
- histiocyty
- komórki tuczne
- komórki plazmatyczne
- komórki napływowe
Jakie komórki są prekursorami komórek tkanki łącznej i gdzie one powstają?
Są nimi komórki macierzyste powstające w czerwonym szpiku kostnym.
Które komórki tkanki łącznej właściwej są najliczniejsze i jaka jest ich funkcja?
Najliczniejsze są fibroblasty. Produkują one włókna oraz proteoglikany istoty międzykomórkowej tkanki łącznej właściwej. Ponadto wydzielają kolagenazę i stromelizynę.
Czym różni się fibroblast od fibrocytu?
Fibroblast jest młodą, sprawną metabolicznie komórką, mającą kształt najczęściej wrzecionowaty z kilkoma wypustkami. Ma jedno, okrągłe lub owalne, jądro, najczęściej z wyraźnym jąderkiem, zasadochłonną cytoplazmę z uwagi na obecność w niej RER. Fibrocyt z kolei jest mniejszą, starszą i mniej sprawną metabolicznie komórką, mającą podłużne jądro o zbitej chromatynie i kwasochłonną cytoplazmę.
Co to jest transformacja blastyczna?
Jest to przejście komórki z formy blast w formę cyt lub odwrotnie.
Pod wpływem czego i kiedy zwiększają się podziały fibroblastów?
Pod wpływem FGF (fibroblastyczny czynnik wzrostu) podczas gojenia się tkanki łącznej.
Czym wyróżniają się miofibroblasty i gdzie występują?
Są to komórki podobne do fibroblastów, jednakże odznaczające się dużo zawartością kompleksów aktyna-miozyna w cytoplazmie, w związku z czym mogą się kurczyć i rozkurczać. Szczególnie dużo jest ich w kosmkach jelitowych, gdzie pełnią funkcję mięśni gładkich naczyń krwionośnych.
Co to są melanofory i gdzie występują?
Jest to odmiana fibroblastów, które zawierają w swojej cytoplazmie ziarenka brunatnego barwnika - melaniny. Szczególnie liczne są w tęczówce, ciele rzęskowym, w naczyniówce oka, w skórze części płciowych zewnętrznych, w brodawce sutka.
Co to są histiocyty i jak powstają?
Są to makrofagi tkanki łącznej, które powstają w czerwonym szpiku kostnym z monoblastów, a następnie przechodzą do krwi jako monocyty. Później przez ścianę małych żył lub naczyń włosowatych przedostają się do tkanki łącznej właściwej, gdzie dojrzewają i stają się histiocytami.
Jaka jest ultrastruktura histiocytów i jaką funkcję spełniają te komórki?
Histiocyty są owalnymi komórkami o okrągłym lub nerkowatym jądrze, kwasochłonnej cytoplazmie. Zawierają dużo lizosomów i fagosomów. Ich funkcją jest fagocytoza i trawienie sfagocytowanego materiału.
Co to są receptory TLR? Jakie substancje wydzielane są przez histiocyty?
Receptory TLR są receptorami znajdującymi się na powierzchni histiocytów. Histiocyty wydzielają cytokiny - interleukiny, defensyny i enzymy.
Jakie rodzaje fagocytozy przez histiocyty rozróżniamy?
- fagocytoza nieswoista
- immunofagocytoza
Co to jest: a) fagocytoza nieswoista, b) immunofagocytoza?
a) zachodzi bez udziału przeciwciał, zaczyna się od związania cukrów z powierzchnią histiocytu, który swoimi wypustkami otacza fagocytowaną cząstkę, która w rezultacie staje się fagosomem.
b) podlegają jej cząstki i makrocząsteczki mające na swojej powierzchni przeciwciała (immunoglobuliny), które wiążą się z receptorami na powierzchni histiocytu.
Co to są komórki tuczne? Jakie są ich dwie inne nazwy?
Są to komórki tkanki łącznej właściwej, które inaczej nazywamy labrocytami lub mastocytami.
Przedstaw ultrastrukturę komórki tucznej.
Ma ona kształt owalny, okrągłe jądro leżące zazwyczaj w środku komórki, liczne ziarenka zasadochłonne w cytoplazmie.
Jakie dwa rodzaje komórek tucznych wyróżniamy i gdzie one występują?
- komórki tuczne tkankowe - występują w tkance łącznej właściwej różnych narządów, szczególnie wzdłuż naczyń krwionośnych i w płynie jam ciała
- komórki tuczne błony śluzowej - występują w tkance łącznej błony śluzowej przewodu pokarmowego
Jakie, czynne biologicznie substancje, zawierają ziarenka komórek tucznych?
- heparyna
- histamina
- czynnik martwicy nowotworów (TNFα)
- czynnik chemotaktyczny eozynofili - anafilaksja (ECF-A)
- czynnik aktywujący płytki krwi (PAF)
- peptyd rozszerzający naczynia krwionośne (VIP)
- enzymy proteolityczne
Jakie substancje uwalniane są z błon komórek tucznych? pil, pil i napił się
- leukotrieny (LT)
- interleukiny (IL)
- prostaglandyna PGD2
Co znaczy, że komórki tuczne tkankowe wykazują metachromazję?
Oznacza to, że wybarwiają się niebieskim barwnikiem na czerwono.
Co to jest heparyna i jakie są jej funkcje?
Jest to substancja biologicznie czynna, uwalniana z ziarenek komórek tucznych będąca:
- silnym środkiem przeciwkrzepliwym
- aktywatorem lipazy lipoproteinowej
Jakie są funkcje histaminy?
- powoduje rozszerzenie małych żył
- zwiększa przepuszczalność naczyń krwionośnych
- powoduje powstawanie pęcherzyków skórnych, obrzęków i innych objawów alergii
Jaka jest funkcja TNF?
TNF (czynnik martwicy nowotworów) preaktywuje granulocyty obojętnochłonne, dzięki czemu stają się one szczególnie wrażliwe na antygeny. Zwiększa odporność na zakażenie bakteryjne.
Które substancje uwalniane z komórek tucznych biorą udział w wywoływaniu i likwidowaniu skutków zapalenia?
- PAF (czynnik aktywujący płytki krwi)
- LT (leukotrieny)
- histamina
Jaki jest mechanizm degranulacji komórek tucznych?
Kiedy do organizmu wnikną antygeny np. alergeny, wówczas komórki plazmatyczne produkują przeciwko temu antygenowi IgE (immunoglobuliny). IgE łączą się z receptorami na powierzchni komórek tucznych. Jeśli do organizmu ponownie dostanie się antygen, łączy się z dwoma sąsiednimi kompleksami receptor-IgE, w wyniku czego przez błonę przekazywany jest sygnał, w wyniku czego otwierają się białka kanałowe dla jonów wapnia, których stężenie zwiększa się w cytosolu, co prowadzi do fuzji ziarenek z błona komórkową i degranulacji.
Do jakiego typu wydzielania zaliczamy wydzielanie prze komórki tuczne?
Komórki tuczne wydzielają parakrynowo.
Przedstaw ultrastrukturę komórki plazmatycznej? Jaka jest jej główna funkcja?
Komórka jest owalna, ma okrągłe jądro z charakterystycznym szprychowatym układem chromatyny. Cytoplazma jest silnie zasadochłonna ze względu na obecność w niej szorstkiej siateczki śródplazmatycznej. W pobliżu jądra leży też rozbudowany aparat Golgiego.
Główną funkcją komórek plazmatycznych jest produkcja przeciwciał.
Jakie komórki zaliczamy do komórek napływowych i jaka jest ich funkcja?
Pełnią one funkcję obronną i są do nich zaliczane limfocyty T i B oraz granulocytu obojętno-, kwaso- i zasadochłonne.
Gdzie powstają komórki tkanki łącznej?
W czerwonym szpiku kostnym.
Jaki czynnik powoduje intensywne podziały fibroblastów?
Czynnikiem tym jest fibroblastyczny czynnik wzrostu (FGF).
Podaj przykłady występowania tkanki łącznej właściwej luźnej.
- pomiędzy komórkami miąższowymi różnych narządów
- w warstwie brodawkowatej skóry właściwej
- w tkance podskórnej
- tworzy blaszki właściwe błon śluzowych
- jest głównym składnikiem błon surowiczych
- otacza narządy o charakterze rurowatym takie jak np. naczynia krwionośne, przełyk
Czym charakteryzuje się tkanka łączna właściwa zbita?
W tkance tej stosunek jej składników jest przesunięty na korzyść włókien. Jest tam niewiele istoty podstawowej oraz mała liczba komórek.
Jaka jest histologiczna budowa ścięgna?
Składa się ono z równoległych pęczków włókien kolagenowych (z kolagenu typu I), i skąpej istoty podstawowej. Pomiędzy pęczkami tych włókien leżą nieliczne fibrocyty, układające się w tzw. szeregi Ranviera. Poszczególne pęczki otoczone są luźniejszą tkanką łączną, a całe ścięgno otaczają pęczki włókien kolagenowych o przebiegu okrężnym. W miejscach styku ścięgien z kośćmi występują pochewki ścięgien.
Jaka jest budowa pochewki ścięgna?
Składa się ona z warstwy wewnętrznej i zewnętrznej, pomiędzy którymi jest przestrzeń wypełniona rodzajem płynu maziowego.
Gdzie występuje tkanka łączna właściwa zbita o utkaniu: a) regularnym, b) nieregularnym?
a) ścięgna, rozcięgna, powięzie, więzadła
b) warstwa siateczkowata skóry właściwej, torebki narządów wewnętrznych, otoczki nerwów
W jaki sposób zachodzi reperacja uszkodzeń tkanki łącznej?
Do miejsca uszkodzenia wędrują makrofagi i mikrofagi (granulocyty), które fagocytując oczyszczają to miejsce. Namnażają się fibroblasty i miofibroblasty. Ich nagromadzenie w miejscu gojenia nosi nazwę ziarniny. Powstają jednocześnie nowe naczynia krwionośne. Odkładanie się włókien kolagenowych tworzy w miejscu uszkodzenia bliznę.
Jakie hormony i w jaki sposób wpływają na tkankę łączną?
Hormon adrenokortykotropowy (ACTH) i glikokortykoidy hamują wytwarzanie glikozaminoglikanów, natomiast niedobór hormonów tarczycy czy też estrogeny powodują duże wytwarzanie glikozaminoglikanów, co przypadku niedoczynności tarczycy nosi nazwę obrzęku śluzowatego.
Do jakiej formy odporności zaliczane jest zapalenie?
Zaliczane jest do odporności nieswoistej.
Podaj przykłady substancji działających chemotaktycznie?
- chemokiny
- leukotrieny
Jakie są 4 klasyczne objawy zapalenia?
- zaczerwienienie
- obrzmienie
- podwyższenie temperatury
- ból