Wykłady, higiena1


Pył-cechy pyłu

Wymiary cząstek - frakcja respirabilna < 5 100 Kształt cząstek Pochodzenie pyłu:

organiczne: pochodzenia zwierzęcego, roślinnego lub

chemicznego

nieorganicze: substancje mineralne

bioaerozole ( bakterie, wirusy, grzyby, aeroplankton


BIOLOGICZNE WŁAŚCIWOŚCI PYŁÓW

pyły o działaniu drażniącym (np. węgiel, żelazo, szkło, aluminium związki boru)

pyły o działaniu pylicotwórczym (np. krystaliczne formy SiO2, niektóre krzemiany)

pyły o działaniu alergicznym (np. pochodzenia organicznego: bawełna, len, sierści, pochodzenia chemicznego: pyły arsenu, chromu, miedzi)


PYŁY

Skutki zdrowotne ekspozycji:

alergie ( pył mąki, wełny, pyłki roślinne, sierść, pyły As, Cr, Cu, Zn, wydaliny i wydzieliny zwierzęce, leki, ouder ryżowy)

pylice (niektóre krzemiany, krystaliczne formy SiO2 azbest) choroby infekcyjne ( bioaerozole) Nowotwory( azbest, pył węgla twardego , pyły Cr+6>

podrażnienie błon śluzowych, nieżyty górnych dróg oddechowych, nieswoiste choroby układu oddechowego (pył węglowy, pył pochodzenia roślinnego, związki Fe, szkło, aluminium, talk, pyły pochodzące z zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, dym tytoniowy)


PARAMETRY DECYDUJĄCE O SZKODLIWOŚCI PYŁÓW

v stężenie

v skład chemiczny

v struktura krystalograficzna

v stopień rozpuszczalności w płynach ustrojowych

v rozmiary cząstek (rozproszenie) - frakcja respirabilna


Pył-podstawowe pojęcia

Aerozole: układy dwu- lub trójfazowe składające się z fazy gazowej oraz fazy stałej i/lub ciekłej

Pyły: cząsteczki ciał stałych zawieszone w powietrzu o rozmiarach do 100 |jm

Dymy są to cząstki ciał stałych zawieszone w powietrzu i powstające w procesach termicznych lub chemicznych

Mgły - rozproszone w powietrzu cząstki substancji ciekłej


0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
Pył-podstawowe pojęcia

Pył-cechy pyłu



Aerozole: układy dwu- lub trójfazowe składające się z fazy

gazowej oraz fazy stałej i/lub ciekłej

Pyły: cząsteczki ciał stałych zawieszone w powietrzu o rozmiarach

do 100 fjm

Dymy są to cząstki ciał stałych zawieszone w powietrzu i

powstające w procesach termicznych lub chemicznych

Mgły - rozproszone w powietrzu cząstki substancji ciekłej

Wymiary cząstek - frakcja respirabilna < 5 100 urn Kształt cząstek Pochodzenie pyłu:

organiczne: pochodzenia zwierzęcego, roślinnego lub chemicznego

nieorganicze: substancje mineralne

bioaerozole ( bakterie, wirusy, grzyby, aeroplankton



0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
Pył - cechy pyłu decydujące o ich szkodliwości

Wymiary cząstek, kształt cząstek Stężenie pyłu w powietrzu Skład chemiczny i mineralogiczny Czas oddziaływania na organizm

Pył -biologiczna aktywność

Drażniące Zwlókniające Alergizujące kancerogenne


0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
PYŁY

Skutki zdrowotne ekspozycji:

alergie ( pył mąki, wełny, pyłki roślinne, sierść, pyły As, Cr, Cu, Zn, wydaliny i wydzieliny zwierzęce, leki, puder ryżowy) pylice (niektóre krzemiany, krystaliczne formy SiO2 azbest) choroby infekcyjne ( bioaerozoIeL

Nowotwory( azbest, pyTOąglo'twardego , pyły Cr+6>

podrażnienie błon śluzowych, nieżyty górnych dróg oddechowych, nieswoiste choroby układu oddechowego (pyl węglowy, pył pochodzenia roślinnego, związki Fe, szkło, aluminium, talk, pyły pochodzące z zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, dym tytoniowy)


CZYNNIK CHEMICZNY

DROGI WCHŁANIANIA

SKUTEK (narząd lub uszkodzony układ)

tlenek węgla

droga oddechowa

układ nerwowy, układ krążenia, serce

rozpuszczalniki organiczne

droga oddechowa droga skórna droga pokarmowa

układ nerwowy, skóra, wątroba

związki rtęci organicznej

droga oddechowa, droga skórna, droga pokarmowa

układ nerwowy,

pary rtęci metalicznej

droga oddechowa

układ nerwowy, nerki

ołów

droga oddechowa

układ nerwowy, układ krwionośny

azbest

droga oddechowa

płuca

krzemionka

droga oddechowa

płuca


0x08 graphic

MODELE SKUTKÓW EKSPOZYCJI ZŁOŻONYCH

Czynniki

Model

Skutek

A + B

sumaryczny

2 + 3 = 5

A + C

synergistyczny

2 + 2 = 20

E + F

potęgujący

2 + 0 = 10

G + H

antagonistyczny

4 + 6 = 8

ŚRODOWISKO PRACY


Ważniejsze czynniki chemiczne

Metale * Arsen,Kadm, ołów,Rtęć

Makro- i mikroelementy

0x08 graphic
rozpuszczalniki • Węglowodory (alifatyczne cykliczne,

halogenowe, aromatyczne) alkohole, estry, etery, ketony, glikole, ketony,

, aldehydy

Herbicydy, pestycydy

Polichlorowane bifenyle, polibromowane bifenyle

Dioksyny i furany


CZYNNIKI CHEMICZNE

Intoksykacja ogólna związana jest na ogół z zaburzeniem lub uszkodzeniem procesów wewnątrzkomórkowych

Intoksykacja specyficzna dla danej substancji - objawy układowe, narządowe, behawioralne etc.


MECHANIZMY DZIAŁANIA:

Żrące

Drażniące

Duszące

Uczulające

Narkotyczne

O działaniu układowym

Embrio/fetotoksyczne

Teratogenne

Genotoksyczne

Mutagenne

Rakotwórcze


DROGI ODDECHOWE

Dawka wprowadzona do organizmu substancji zależy od :

>stężenia substancji w powietrzu > czasu narażenia

> poziomu wentylacji płuc


Non-i oxic or Beneficial Dose

Toxic Dose

Lethal Dose

Alcohol

ETHANOL BLOOD LEVELS

0.05%

0.1 %

0.5%

Carbon Monoxide

% HEMOGLOBIN BOUND

<10%

20-30%

> 60%

Secobaraital (sleep aid)

BLOOD LEl/ELS

0.1 mg/dL

0.7 mg/dL

> 1 mg/dL

Aspirin

0.65 gm

(2 tabletes)

9.75 gm

(30 tabletes)

34 gm

(105tabletes)

Ibuprofin

E.G., ADViL & MOTRiM

400 mg

(2 tablets)

1,400 mg

(7 tabletes)

12,000 mg

(60 tabletes)

Principles of Clinical Toxicology (7. Gossel andJ. Bricker,, eds)


Metabolizm ksenobiotyków

Reakcje I fazy: utlenianie, redukcja i hydroliza Reakcje II fazy: sprzęganie z cząsteczkami endogennymi

Czynniki wpływające na matabolizm: gatunek, wiek, pleć, czas w obrębie doby, odżywianie, stan zdrowia, wspólwystępowanie innych czynników chemicznych


Efekty toksyczne

Toksyczność może dotyczyć uszkodzeń komórek, biochemizmu lub zmian makromolekularnych takich:

Zamiana komórek jak w przypadku zwłóknienia

Uszkodzenia układy enzymatycznego Przerwanie syntezy protein Wytwarzanie reaktywnych związków w komórce Uszkodzenie DNA


Czynniki decydujące o toksyczności

Forma i właściwości fizykochemiczne (rtęć vs metylortęć, Cr+3 vs Cr+6

Dawka

Droga wchłaniania

gatunek,

wiek,

płeć, '

Przyswajalność

czas w obrębie doby,

Metabolizm

wydalania

odżywianie, stan zdrowia,

wspołwystępowanie innych czynników chemicznych


Biochemiczne mechanizmy działania toksycznego

Efekty wynikające z przeładowania enzymów substratem

Zahamowanie aktywności enzymatycznej

Indukcja specyficznych enzymów

Stres oksydacyjny

Wypieranie białek przenośnikowych

Interakcje z receptorami

Oddziaływanie na procesy błony komórkowej

Zaburzenia wewnątrzkomórkowej homeostazy wapniowej


SUBSTANCJA TOKSYCZNA - każda substancja mogąca wywoływać uszkodzenie żyjącego organizmu w trakcie interakcji fizykochemicznych

TOKSYCZNOŚĆ - zdolność substancji do wywoływania uszkodzeń żyjącego organizmu definiowana w odniesieniu do dawki, drogi podania, rozłożenia dawki w czasie, typu i ciężkości uszkodzenia, czasu niezbędnego do wywołania danego uszkodzenia, innych warunków

TYPY EFEKTÓW TOKSYCZNYCH

Efekty ostre i przewlekłe Efekty miejscowe i narządowe Efekty pierwotne i wtórne


RODZAJE BADAŃ TOKSYKOBIOLOGICZNYCH

TOKSYCZNOŚĆ OSTRA

Toksyczność ostra układowa

doustna

skórna

inhalacyjna

Toksyczność ostra miejscowa Ostre pierwotne drażnienie skóry Ostre pierwotne drażnienie oka Działanie uczulające

TOKSYCZNOŚĆ PRZEWLEKŁA (wielokrotne narażenie) Toksyczność podostra (test krótkoterminowy) Toksyczność podprzewlekła (podchroniczna,

subchroniczna) Toksyczność przewlekła (chroniczna)

INNE RODZAJE BADAŃ TOKSYCZNYCH

Badania mutagenne

Badania embriotoksyczne i teratogenne

Badania kancerogenne

Badania wpływu na pokolenia następne


SUBSTANCJE NIEBEZPIECZNE DLA ZDROWIA

CZŁOWIEKA

Substancje i preparaty bardzo toksyczne - substancje i preparaty, które w bardzo małych ilościach w przypadku spożycia, wdychania lub po wchłonięciu przez skórę mogą spowodować zgon lub ostre albo przewlekłe szkodliwe skutki dla zdrowia.

Substancje i preparaty toksyczne - substancje i preparaty, które w małych ilościach w przypadku spożycia, wdychania albo po wchłonięciu przez skórę mogą spowodować zgon lub ostre albo przewlekłe, szkodliwe skutki dla zdrowia.

Substancje i preparaty żrące - substancje i preparaty, które w zetknięciu z żywymi tkankami mogą powodować ich zniszczenie.

Substancje i preparaty drażniące - substancje i preparaty nie wykazujące działania żrącego, które w przypadku krótkiego, przedłużonego lub powtarzalnego kontaktu ze skórą albo błoną śluzową mogą wywołać stan zapalny.


KLASYCZNY PODZIAŁ SUBSTANCJI TOKSYCZNYCH I CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH WEDŁUG SPOSOBU DZIAŁANIA NA ORGANIZM

Trucizny narkotyczne

Wspólną cechą trucizn o działaniu narkotycznym jest ich wpływ na ośrodkowy układ nerwowy, a zwłaszcza na korę mózgową. Ze względu na sposób działania dzieli się je na:

- narkotyki podrażniające ośrodkowy układ nerwowy

Trucizny protoplazmatyczne

Do grupy tej zaliczane są związki niszczące strukturę białkową protoplazmy, np. rtęć, ołów, arsen i ich związki, oraz pochodne organiczne jak czteroetylek ołowiu. Wspólną cechą tych trucizn jest zdolność uszkadzania komórek i wywoływanie zaburzeń w systemie ich odżywiania. Skutki zatrucia są początkowo niezauważalne, ujawniają się po dłuższym czasie.

25


0x08 graphic
SUBSTANCJE NIEBEZPIECZNE ZE WZGLĘDU NA WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

Substancje i preparaty wybuchowe:

Substancje i preparaty utleniające, które w kontakcie z innymi substancjami, w szczególności łatwo palnymi, wchodzą w silną reakcję egzotermiczną.

Substancje i preparaty skrajnie łatwo palne:

Substancje i preparaty wysoce łatwo palne:

Substancje i preparaty łatwo palne, które są w stanie ciekłym i mają niską temperaturę zapłonu.


KLASYCZNY PODZIAŁ SUBSTANCJI TOKSYCZNYCH I

CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH WEDŁUG SPOSOBU

DZIAŁANIA NA ORGANIZM

Trucizny drażniące

Zalicza się do nich związki o dużej aktywności chemicznej, atakujące miejscowo błony śluzowe dróg oddechowych, oczu, a przy wyższych stężeniach - także skórę. Zmiany dotyczą głównie tkanek, które pozostają w bezpośrednim kontakcie z trucizną. W grupie tej znajdują się pary i gazy kwaśne (HCI - chlorowodór, SO2 -dwutlenek siarki, SO 3 - trójtlenek siarki, kwas octowy), a także amoniak.

Trucizny duszące

Uniemożliwiają proces oddychania wskutek obniżenia

stężenia tlenu w powietrzu (duszące proste) lub poprzez

specyficzne działanie na krew i enzymy (duszące

chemiczne).

Do gazów duszących prostych należą azot, wodór, metan i inne gazy biologicznie nieczynne. Zmiany zdolności do pracy występują po obniżeniu stężenia tlenu poniżej 17%, co odpowiada stężeniu gazu rozcieńczającego rzędu 30%.

Substancje duszące chemicznie są szkodliwe przy bardzo małych stężeniach w powietrzu. Mechanizm ich działania polega na:

- blokowaniu enzymów sterujących procesem oddychania
(cyjanowodór, jego sole i pochodne organiczne - nitryle).


GAZY

Zatrucia gazami i ich mieszaninami występują głównie w zakładach przemysłowych (około 60% zatruć zawodowych), Źródłem narażenia na toksyczne gazy są także samochodowe i kolejowe cysterny uszkodzone w wyniku katastrof transportowych. Stosowanie, codzienne użytkowanie w gospodarstwach gazów: propan, butan i tlenek węgla domowych powoduje, że liczba tych zatruć jest znacząca. Tlenek węgla z uwagi na liczne źródła narażenia od lat zajmuje wysokie miejsce w statystycznym rankingu zatruć (około 10-13% zatruć).

Ostre zatrucia mogą być wywołane:

gazami duszącymi fizycznie" (azot, argon, hel, neon, metan, wodór)

gazami duszącymi chemicznie" ( dwutlenek węgla, tlenek węgla, cyjanowodór, arsenowodór, siarkowodór),

gazami drażniącymi (tlenki azotu, fosgen, chlor, fluor, amoniak, formaldehyd, dwutlenek siarki, bromek, chlorek i jodek metylu).


Tlenek węgla (CO)

Głównym źródłem emisji tlenku węgla, bezwonnego i bezzapachowego gazu, nieznacznie lżejszego od powietrza są: wadliwe piece c-o, wadliwe piece gazowe służące do podgrzewania wody (zła wentylacja), procesy przemysłowe, spalanie kopalin, spaliny samochodowe.

Szczególnie wrażliwe na toksyczne działanie gazu są: dzieci, osoby starsze, kobiety ciężarne, osoby cierpiące na niedokrwistość oraz na choroby układu krążenia.

Działanie toksyczne CO jest uogólnione i dotyczy praktycznie większości narządów, tkanek i płynów ustrojowych, to większość wczesnych objawów klinicznych związanych jest z niedotlenieniem i zaburzeniami OUN oraz układu sercowo-naczyniowego.

Ponad 200 razy większe powinowactwo do hemoglobiny (w porównaniu z tlenem), silne wiązanie przez żelazo pierścienia porfirowego, prowadzi do powstania trwałego kompleksu karboksyhemoglobiny. Kompleks ten cechuje wysoka trwałość, a w efekcie zaburzenia transportu i wykorzystania tlenu, rozwija się głęboka hipoksja tkankowa.


Tlenek węgla (CO)

Objawy kliniczne zatrucia zależą w głównej mierze od poziomu karboksyhemoglobiny (COHb), i cech osobniczych

U dorosłych, pierwsze symptomy (niecharakterystyczne) pojawiają się przy poziomie COHb około 20% i przypominają często objawy przeziębienia i grypowe,

w miarę wzrastającego stężenia (poziom COHb między 20-30%) pojawiają się: uczucie duszności i ucisku w klatce piersiowej, nudności i wymioty, tachykardia, przyspieszenie oddechu, spadek RR,

przy poziomach COHb w granicach 30-40% pojawiają się: zaburzenia rytmu i przewodnictwa (szczególnie w grupie ryzyka na zawał), wzmożone napięcie i drżenia mięśniowe, pływające gałki oczne, szczękościsk,, utrata świadomości, obrzęk mózgu, prężenia odmóżdżeniowe, drgawki, kwasica,

stężenia COHb powyżej 40% prowadzą w szybkim czasie do wstrząsu i depresji ośrodka oddechowego i naczynioruchowego. Zgon następuje najczęściej przy stężeniach (50-70% COHb.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wykłady, wykład 1 higiena
hig-wyklady, Higiena
wyklady higiena, Farmakologia lekarska 3 i 4 rok CM UMK
metodyka procesu uczenia się Wykład1 Higiena pracy umysłowej, PEDAGOGIKA UwB, metodyka procesu uczen
wykład 4 higiena, Egzamin Higiena, Higiena, GIEŁDY, z forum, do wyslania, do wyslania
Wykład higiena
wykłady, higiena 2
WYKLADY Z HIGIENY, Zootechnika, Higiena zwierząt
Wykłady higiena i epidemiologia
Wykłady higiena 3
wykłady, higiena 5
Wykłady higiena 4
wykłady, higiena 3, WYKŁAD 3
wykłady, Higiena 7
wykład 3 uzależnienia, Egzamin Higiena, Higiena, GIEŁDY, z forum, do wyslania, do wyslania
higiena 02.03.2007, HIGIENA - WYKłADY NA PWSZ

więcej podobnych podstron