301- Armenia - pierwszy kraj legalizujący religię chrześcijańską

313r.- edykt mediolański - Konstantyn III Wielki- legalizacja religii chrześcijańskiej, rozdział Kościoła od państwa,

325 - I Synod Nicejski

380r.- Teodozjusz Wielki- religia chrześcijańska jako panująca w Rzymie - edykty tolerancyjne

392/435- edykty nietolerancyjne

425r.- edykt zakazujący kultów pogańskich w Rzymie

476r.- upadek Cesarstwa Zachodnio-rzymskiego

496 - chrzest katolicki Chlodwiga

527 - reforma kościoła

754.r- powstanie Państwa Kościelnego

800r.- koronacja Karola Wielkiego króla Franków

843 - traktat w Verdun

909r.- Cluny- założenie opactwa benedyktyńskiego

962r.- koronacja Ottona I na cesarza

1054r.- Schizma Wschodnia- rozłam między Kościołem Wschodnim a stolicą patriarchalną .w Bizancjum

1059 - p.Mikołaj II zakazał inwestytury świeckiej

1059- reforma regulaminu wyboru papieża

1075- „Dictatus pape”- Grzegorz VII

1111- układ w Sutrii Henryk V i p.Paschaliz II

1122r.- Konkordat Wormancki- Henryk V i p.Kalikst II- kończy walkę o inwestyturę, cesarz zrzekł się prawa do inwestytury kościelnej, władca świecki prawo nadania biskupowi uposażenia majątkowego, król zachował ograniczone prawo wpływu na obsadę biskupów

1164r.- Anglia, Henryk II- „konstytucje klarendońskie”- ograniczały uprawnienie Kościoła, następnie zamordowane arcybiskupa Canterbury Tomasza Becketa

1180r.- wiec w Łęczycy- książęta świeccy w Polsce zrzekli się „ius spoli” - zaboru mienia po zm. Biskupie

1207r.- Wincenty Kadłubek- pierwszym biskupem Polski

1232 - dominikanie upoważnieni przez p. Grzegorza IX do dysput z heretykami

1309-1377 „niewola awiniońska” - Avignon Prowansja, za pontyfikatu 7 papieży

1356 - Złota Bulla Karol IV Luksemburski - skład kolegium: arcybiskup Kolonii, Trewiru, Moguncji

1370r.- utworzenie prawosławnej metropolii w Haliczu na prośbę Kazimierza Wielkiego

1378-1449 - Wielka Schizma, Schizma Zachodnia

1414-1418r. Sobór w Konstancji

1415.r- Paweł Włodkowic- Ak.Krakowska- Sobór w Konstancji- koncepcja tolerancji religijnej

1417r.- tytuł prymasa Polskie dla arcybiskupa Gniezna

1417r.- Czechy- ogłoszenie 4 art. Praskich

1424r.- edykt wieluński- zakaz husytyzmu

1438r.- Sankcja Pragmatyczna z Bourges Karol VII- odwoływała się do postanowień soboru z Bazylei z 1432r, podtrzymywała tezę o wyższości soboru nad papieżem, sankcjonowała kanoniczny wybór biskupów, król miał prawo przedstawić własnego kandydata na biskupa

1453r.- upadek cezaropapizmu w Cesarstwie Bizantyjskim

1453r.- upadek Cesarstwa Wschodnio-rzymskiego

1467-1536 - Tomasz Munzer - prekursor reformacji

1492r.- p.Aleksander VI ustanowił pierwsze stałe przedstawicielstwo dyplom. SA przy władcy świeckim w Hiszpanii

1516r.- Konkordat w Bolonii, Franciszek I i p.Leon X, kończył spór o sankcję pragmatyczną, odwołanie tezy o wyższości soboru nad papieżem, supremacja państwa nad Kościołem

1516 - Erazm z Rotterdamu - przekład Nowego Testamentu

1517 - Marcin Luter - 95 tez

1523 - zerwanie Unii kalmarskiej

1534 - Anglia- I Akt o supremacji - Henryk VIII Tudor

1542 - powołanie najwyższego trybunały inkwizycyjnego „Sacrum Officium”- p.Paweł II

1545 - 1563 - Sobór Trydencki p. Paweł III, królem Polski był wtedy Zygmunt III August, nieomylność papieża w sprawach wiary, obowiązek prowadzenia metryk parafialnych, zakaz łączenia beneficjów w jednym ręku, uznano teorię kurialną

1555 - pokój Augburski- Niemcy „Cuius regio, eius religio”- zasady wolności religijnej książąt

1559 - p.Paweł IV- pierwszy Indeks Ksiąg Zakazanych: „Książę”, „Dekameron”, „De monarchia”, „De revolutionibus”

1570 - opracowanie „ugody sandomierskiej”

1572 - 23/24.VIII - noc św.Bartłomieja - Paryż, Katarzyna de Medici zleciła mord hugenotów (przywódca Gaspard II De Chtillon Coligny)

1573 - akt Konfed. Warszawskiej- tolerancja wyznaniowa w Polsce

1578 - pacyfikacja gandawska

1580 - Corpus Iuris Canonici

1593 - Henryk IV Burbon z Nawarry zmienia wyznanie kalwińskie na katolickie

1596r.- RP- unia brzeska

1598r.- edykt nantejski - Francja Henryk IV Burbon- zalegalizowanie protestantyzmu, częściowa tolerancja religijna, hugenoci na równi z katolikami mieli dostęp do urzędów,

1605r.- Katechizm Rakowiecki

1609r. - Niemcy- utworzenie Ligi Katolickiej

1609 - Rudolf II „List Majestatyczny” - dotyczył praw religijnych protestantów

1620r.- Niderlandy- wydanie tzw. krwawych plakatów

1629r.- Francja- wydanie edyktu łaski - Ludwik XIII Burbon - ograniczenie wolności hugenotów, pomysłodawca Armand du Plesis de Richelieu

1630r.- założenie Kościoła ormiańsko - katolickiego z biskupstwem we Lwowie

1648r.- traktat westfalski - ochrona wolności religijnej mniejszości wyznaniowych

1658r.- wypędzenie arian z Polski

1660r.- Polska- 10% protestanci

1685 - Ludwik XIV cofnął Edykt Nantejski

1689r.- J.Lock „List o tolerancji”

1690 - Polska- duszpasterstwo wojskowe

1768r.- Sejm I RP uchwalił konst. O równouprawnieniu dysydentów, protestantów i prawosławnych

1772r.- Polska- 33% unici

1773r.- powstanie Komisji Edukacji Narodowej

1781 - Józef II „Patent o małżeństwie”

1789r. - Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela

1791r.- Francja- dopuszczenie żydów do zajmowania stanowisk publicznych

1791r. 3.V.- Konstytucja- religia katolicka jako narodowa i panująca, zakaz apostazji, katolicy dostęp do tronu i ministerstw, tolerancja innych wyznań

1801r.- konkordat Napoleon z Piusem VII- sankcjonował rozdział Kościoła od państwa, nowy podział diecezji (administr.), biskupi mieli być nominowani przez władcę świeckiego

1814 - p.Pius VII bulla „Sollicitudo omnium ecclesiarum”- przywrócenie zakonu jezuitów

1814 - Norwegia konstytucja - religia państwowa - ewangelicko- luterańska

1870r.- upadek Państwa Kościelnego

1870 - Pius IX więźniem Watykanu

1875 - władze rosyjskie likwidują ostatnie biskupstwo greckokatolickie w Polsce

1917 - ogłoszenie Kodeksu Prawa Kanonicznego Codex Iuiris Canonici

1925 10.II - Konkordat między RP a S.A.

1929r. - Traktaty Pakt Laterańskie- rozdział Kościoła od Państwa, szczególna forma jurysdykcjonalizmu

1933r.- konkordat Władz III Rzeszy Niemieckiej ze Stolicą Apostolską

1939 - 1.IX.prymas polski- August Hlond, metropolita krakowski- ks.Adam Sapiecha

1943r.- p.Aleksander VI bulla „Inter caetera divinae”- podział Ameryki, ustalenie granic wpływów Hiszpanii i Portugalii w Nowym Świecie

1945r.- Rząd Polski zrywa konkordat z SA

1946r.- duchowni przestali pełnić funkcję USC

1948-1981- Stefan Wyszyński - prymasem Polski

1948r.- ostateczne usunięcie roty z przysięgi państwowej

1948 - Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

1950r.- utworzenie Urzędu do Spraw Wyznań w Polsce

1950r.- utworzenie Funduszu Kościelnego i „Ustawa o przejęciu przez państwo dóbr martwej ręki”

1951r.- proces ks. Czesława Kaczmarka za szykanowanie władz polskich i sojuszy z ZSRR

1953r. - dekret PRL „O obsadzaniu stanowisk kościelnych”

1953 - Dania konstytucja - religia państwowa ewangelicko- luterańska

1953r. - memoriał „Non possumus” Kraków

1953r.- osadzenie kard. Stefana Wyszyńskiego w areszcie domowym

1955r. Utworzenie Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie

1952r.- 22.VII Konst.PRL - rozdział Kościoła od państwa

1956r. - zwolnienie kard. Stefana Wyszyńskiego przez W.Gomułkę

1961 - Polska - usunięcie religii ze szkół publicznych

1962-1965- Sobór Watykański II

1965r.- Deklaracja Wolności Religijnej- Sobór Watykański II

1966 - ONZ przyjmuje Międzynar. Pakt Praw Obywatelskich i M. PP Gosp.Społ. i Kult.

1975 - Grecja konstytucja religia państwowa prawosławie

1979 - wybuch islamskiej rewolucji w Iranie

1979r.- pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski

1990 - wprowadzenie Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich

1990 - obowiązek nauczania religii katolickiej w szkołach

1991 - Jan Paweł II utworzył Ordynariat Polowy Kościoła Katolickiego

1992 - Jan Paweł II konst. „Totus tuus Poloniae populus”- nowa organizacja terytorialna Kościoła Kat. w Polsce

1994 - Wydział Teologi Katolickiej - Opole

Prawo kościelne:

1.porządek prawny kościelny

2.prawo kanoniczne: każdy kościół i związek wyznaniowy posiada własne prawo wewnętrzne

3.źródła prawa: Prawo Boskie naturalne, Biblia, Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983r., Talmud, Koran, Tora, Wedy itd.

4.prawo kanoniczne stosują organy kościoła (sądy kościelne, administracja kościelna)

5.adresat norm prawa kanonicznego: członkowie kościoła i organy kościoła

6.nauka i nauczanie: zasada szkoły duchowne, wyjątek szkoły świeckie

Prawo wyznaniowe:

1.porządek prawny państwowy

2.część prawa państwowego, administrac., podatkowefo, karnego itd.

3.źródła prawa: wytworzone przez organy państwowe i organy niepaństwowe ale uznane przez państwo

4.prawo wyznaniowe stosują organy państwa: sądy, administr., policja itd.

5.adresat norm prawa wyznaniowego: wszyscy przebywający na terytorium wyj. Lub poza jego granicami

6.nauka i nauczanie: zasada szkoły państwowe, wyjątek szkoły duchowne

Wyodrębnienie prawa wyznaniowego w porządku prawa państwowego

1.jako zespół norm prawnych

-normy ustanowione przez organy władzy państwowej

-normy wytworzone przez organy niepaństwowe

-normy prawne ustosunkowujące się do religijności w sposób indywidualny

- normy prawne ustosunkowujące się do religijności w sposób generalny: określenie gwarancji wolności religijnej w wymiarze indywidualnym (art.53 Konst.) i określenie gwarancji wolności religijnej w wymiarze instytucjonalnym (art.25 Konst.)

2.jako jedna z dyscyplin prawniczych

Relacje między Państwem a Kościołem występujące we współczesnym świecie

1.w ujęciu materialnym

-państwa wyznaniowe zw.konfesejnymi (tradycyjne zw.zamkniętymi lub nowoczesne zw.otwartymi)

-państwa świeckie zw.akonfesyjnymi lub laickimi albo separowanymi: separacja czysta amerykańska, separacja wroga zw.nieprzyjazną (wersja francuska, sowiecka, państwo ateistyczne), separacja skoordynowana

2.w ujęciu formalnym:

-system konkordatowy

-system bezkonkordatowy

STOSUNKI PAŃSTWO KOŚCIÓŁ W II RP

KONSTYTUCJA Z 17 MARCA 1921r.

I.Gwarancje o wymiarze indywidualnym

Art.110. Obywatele polscy, należący do mniejszości narodowościowych, wyznaniowych lub językowych, mają równe z innymi obywatelami prawo zakładania, nadzoru i zawiadywania swoim własnym kosztem zakładów dobroczynnych, religijnych i społecznych, szkół i innych zakładów wychowawczych, oraz używania w nich swobodnie swej mowy i wykonywania przepisów swej religii.

Art.111. Wszystkim obywatelom poręcza się wolność sumienia i wyznania. Żaden obywatel nie może być z powodu swego wyznania i przekonań religijnych ograniczony w prawach, przysługujących innym obywatelom.
Wszyscy mieszkańcy Państwa Polskiego mają prawo wolnego wyznawania zarówno publicznie jak i prywatnie swej wiary i wykonywania przepisów swej religii lub obrządku, o ile to nie sprzeciwia się porządkowi publicznemu ani obyczajności publicznej.
Art.112. Wolności wyznania nie wolno używać w sposób, przeciwny ustawom. Nikt nie może uchylać się od spełnienia obowiązków publicznych z powodu swoich wierzeń religijnych. Nikt nie może być zmuszony do udziału w czynnościach lub obrzędach religijnych, o ile nie podlega władzy rodzicielskiej lub opiekuńczej.

II.Gwarancje o wymiarze instytucjonalnym

Art.113. Każdy związek religijny uznany przez Państwo ma prawo urządzać zbiorowe i publiczne nabożeństwa, może samodzielnie prowadzić swe sprawy wewnętrzne, może posiadać i nabywać majątek ruchomy i nieruchomy, zarządzać nim i rozporządzać, pozostaje w posiadaniu i używaniu swoich fundacji i funduszów, tudzież zakładów dla celów wyznaniowych, naukowych i dobroczynnych. Żaden związek religijny jednak nie może stawać w sprzeczności z ustawami państwa.
Art.114. Wyznanie rzymsko-katolickie, będące religią przeważającej większości narodu, zajmuje w państwie naczelne stanowisko wśród równouprawnionych wyznań.
Kościół rzymskokatolicki rządzi się własnymi prawami. Stosunek Państwa do Kościoła będzie określony na podstawie układu ze Stolicą Apostolską, który podlega ratyfikacji przez Sejm. (Konkordat S.A.-Polska, podpisany w Rzymie 10.II.1925 - art.27)

KONSTYTUCJA Z 23 KWIETNIA 1935r.

Art. 2
(1) Na czele Państwa stoi Prezydent Rzeczypospolitej.
(2) Na Nim spoczywa odpowiedzialność wobec Boga i historii za losy Państwa.

KOŚCIOŁY I ZWIĄZKI WYZNANIOWE W II RP

Art.115. Kościoły mniejszości religijnych i inne prawnie uznane związki religijne rządzą się same własnymi ustawami, których uznania Państwo nie odmówi, o ile nie zawierają postanowień, sprzecznych z prawem.
Stosunek Państwa do tych Kościołów i wyznań będzie ustalany w drodze ustawowej po porozumieniu się z ich prawnymi reprezentacjami.
Art.116. Uznanie nowego lub dotąd prawnie nie uznanego wyznania nie będzie odmówione związkom religijnym, których urządzenia, nauka i ustrój nie są przeciwne porządkowi publicznemu ani obyczajności publicznej.

Prawnie uznane (ok.42)

1.Ustawy indywidualne polskie

-gminy wyznaniowe żydowskie 1972

-Wschodni Kościół Staroobrzędowy - Bezpopowcy - 1928

-Muzułmański Związek Religijny w RP 1936

-Karaimski Związek Religijny 1936

-Kościół Ewangelicko Augsburski 1936

-Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny 1938

2.Przepisy zaborcze

-Kościół Ewangelicko Reformowany w RP

-Kościół Mariawicki

-Kościoły Ewangelicko Unijne

-Kościół Ewangelicko Luterski - Staroluterski

-Bracia Morawscy - hernhuci

-Kościół Starokatolicki Mennonici, Baptyści itd.

Prawnie nieuznane

1.tolerowane

-Kościół Polskokatolicki

-Kościół Ewangeliczno Baptystyczny

-Kościół Dnia 7-go

-Kościół Anglikański

-podstawa prawna- specjalne przepisy zaborcze, prawo o stowarzyszeniach, art.111 i 112 z konstytucji 1921

2.nietolerowane

-Kościół Ewangelicko Metodystyczny

-Kościół Badaczy Pisma Świętego

-Liberalny Kościół Katolicki

Ochrona karna wolności sumienia i wyznania: Kodeks karny z 11 lipca 1932r.

SOBORY POWSZECHNE

WSCHÓD:

-Nicejski I - 325r. Św.Sylwester I

-Konstantynopoliański I Powszechny II - 381r. Św.Damazy

-Efezki Powszechny III 431r. Św.Celestyn I

-Chalcedoński Powszechny IV - 451r. Św.Leon I Wielki

-Konstantynopoliański II Powszechny V - 553r. Wigiliusz

-Konstantynopoliański III Powszechny VI - 691r. Leon II

-Nicejski II Powszechny VII - 787r. Hadrian I

-Konstantynopoliański IV Powszechny VIII - 870r. Hadrian II

ZACHÓD:

-Laterański I Powszechny IX - 1123r. Kalikst II

-Laterański II Powszechny X - 1139r. Innocenty II

-Laterański III Powszechny XI - 1179r. -Aleksander III

-Laterański IV Powszechny XII - 1215r. Innocenty III

-Lyoński I Powszechny XIII - 1245r. Innocenty IV

-Lyoński II Powszechny XIV - 1274r. Grzegorz X

-Vienneński Powszechny XV - 1312r. Klemens V

-Konstancjański Powszechny XVI - 1418r. Marcin V

-Florencki Powszechny XVII - 1439r. Eugeniusz IV

-Laterański V Powszechny XVIII - 1512-1517 Leon X

-Trydencki Powszechny XIX - 1545-1563r. Pius IV

-Watykański Powszechny XX 1870r. bł.Pius IX

-Watykański Powszechny XXI 1962-1965 bł.Jan XXIII, Paweł VI

---