ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW
1.PROBLEM I ROZWIĄZYWANIE PROBLEMU
Problem - rozbieżność między aktualnym stanem rzeczy a wyznaczonym bądź narzuconym celem (pożądanym stanem), której nie można usnąć rutynowo)
Rozwiązywanie problemów - aktywność ukierunkowana na zredukowanie rozbieżności pomiędzy stanem aktualnym a pożądanym, polegająca na realizacji zaplanowanej sekwencji operacji poznawczych
Problem to rodzaj relacji między obiektywną zewnętrzną sytuacją bodźcową a jednostką lub grupą ludzi. Istotą tej relacji jest to, że nie można osiągnąć celu, co wynika z różnych powodów (brak forsy, wsparcia, wiedzy). Kiedy człowiek pomimo braku środków podejmuje się próby osiągnięcia celu to znaczy, że wykonuje czynność rozwiązywania problemu.
PROBLEM CHARAKTERYZUJEMY WG 4 WYMIARÓW -
Stan docelowy - na ten stan nakierowany jest proces rozwiązywania problemu i podług niego oceniamy czy cel został osiągnięty
Stan początkowy - dane wyjściowe, okoliczności decydujące o tym, że jest problem
Operatory - są to środki, reguły, których można użyć w przekształcaniu stanu początkowego w dążeniu do osiągnięcia celu
Przeszkody - mogą być nakładane na operatory niektóre przekształcenia się w ich obrębie niedozwolone (np.nie można dzielić przez 0)
2.TYPY PROBLEMÓW
PODZIAŁ PROBLEMÓW ZE WZGLĘDU NA ICH CECHY I STRUKTURĘ
Problem konwergencyjny (zbieżny) - ma jednoznaczne rozwiązanie - niezależnie od przyjętej strategii - procesy poznawcze zbiegają się w jednym punkcie stanowiącym rozwiązanie problemu
Problem dywergencyjny (rozbieżny) - dopuszcza wiele rozwiązań - każde może być poprawne - procesy myślowe angażowane w rozwiązanie problemu rozbiegają się w wielu kierunkach
Dymensja proste-złożone - różnica w poziomach komplikacji modelu umysłowego
Dymensja łatwe-trudne - różnica w wysiłku poznawczym włożonym w rozwiązanie problemu
Problem dobrze określony - zawiera jasny opis kryteriów oceny jego osiągnięcia
Problem źle określony - niesprecyzowane dopuszczalne i niedopuszczalne zasady rozwiązywania problemów - Wg Simona - problem źle określony można rozwiązać, jeśli przekształci się go w dobrze określony
Problem wymagający wglądu - wymaga odrzucenia podstawowej przeszkody - przyjętych ukrytych, fałszywych założeń, - kiedy je odrzucimy problem wydaje się prosty) Wgląd wg WOLFGANGA KOHLERA to zjawisko nagłej zmiany percepcji problemu poprzedzone zazwyczaj tzw. przerwą inkubacyjną
Problem bogaty semantycznie - sieć semantyczna związana z problemem jest rozbudowana. Dysponujemy zasobem doświadczeń w jego rozwiązaniu, pomimo, że problem jest nowy.
Problem ubogi semantycznie - nie może być odniesiony do naszych wcześniejszych doświadczeń, ponieważ jego struktura jest całkiem nowa.
Problemy z pozoru różne mogą mieć identyczną strukturę.
Problem o strukturze głębokiej - podobieństwo struktury dotyczy danych początkowych mimo różnic w przekształceniach
Problem o strukturze powierzchniowej - podobieństwo struktury dotyczy reguł przekształcenia i relacji zachodzącymi między składowymi elementami problemów
Ten podział wprowadził pan KOZIELECKI otwarte - zamknięte
Problem otwarty, - (jeśli otwarty jest abstrakcyjny i złożony - to jest to DYLEMAT) - niewielka ilość danych początkowych, niejasny cel, słabo zdefiniowane kryteria jego osiągnięcia (liczne różnorodne rozwiązania) - są źle określone i dywergencyjne
Problem zamknięty - pełna dawka informacji, z danymi dotyczącymi alternatywnych rozwiązań. - wybór jednego alternatywnego rozwiązania - są dobrze określone i kowergencyjne
PODZIAŁ PROBLEMÓW ZE WZGLĘDU NA WYMAGANIA POZNAWCZE
Problem specyficzny - odnoszący się do określonej dziedziny wiedzy
Problem ogólny -wymaga zastosowania prostych zasad logiki - niezależny od specyficznej dziedziny wiedzy
Podział wprowadzony przez JAMESA GREENO - opiera się na zdolnościach operacjach umysłowych angażowanych w proces rozwiązywania
Problem wymagający porządkowania - polega na organizacji obiektów według z góry określonych reguł (np.anagramy - zadania wymagające reorganizacji ciągu liter tak, aby utworzyły słowo)
Problem wymagający indukcji - polega na odkryciu i zastosowaniu relacji między elementami problemu. (Np. ciągi liczb - 2,4,6..... zwany jest ten problem ekstrapolacją serii, lub uzupełnianiem serii)
Rodzajem problemu o strukturze indukcyjnej jest zadanie wymagające transferu wiedzy poprzez zastosowanie analogii np. szewc but księgowa - znaleźć słowo pasujące do tych słów - odp.zeznania podatkowe
Transfer przez analogię - polega na przeniesieniu przez analogię relacji odnalezionej w obrębie pierwszej pary pojęć przez drugą, wymaga dostrzeżenia relacji wyższego rzędy między problemami.
Odwzorowanie - polega na takim ujęciu relacji A:B aby można ją było aplikować do obszaru semantyczego związanego z C.
Transparencja - wg.GENTNERA u jej podłoża leży błąd lub brak procesu abstrahowania
( to tak jakby ktoś do szewc but księgowa dopasował słowo - trzewik)
TRANSFER może być NEGATYWY - badał to LUCHINS na przykładzie rozwiązywania tzw. problemów dzbanów z wodą, - czyli odmierzanie określonej ilości wody mając do dyspozycji trzy dzbany o zadanej pojemności i nieograniczony dostęp do wody
Jeśli rezultatem transferu powstałego na skutek rozwiązywania kolejnych zadań było skrócenie czasu to był TRANSFER POZYTWNY - struktura zadań powierzchniowa i głęboka była identyczna.
To zjawisko badane przez LUCHINSA to Efekt nastawienia lub Efekt mechanizacji myślenia i obrazuje ono negatywne skutki transferu uprzednich doświadczeń, jeśli głęboka struktura dwóch lub większej liczby problemów jest różna.
Problem transformacyjny - problem tego typu posiada jasno zdefiniowany stan początkowy, cel oraz reguły przekształcenia wraz z restrykcjami. Polega na znalezieniu drogi przejścia z punktu wyjścia do punktu docelowego. Takie problemy są dobrze określone, łatwo śledzić sposób rozwiązywania problemu.
Przykłady - gra w szachy i problem wieży z Hanoi
Problem wieży z Hanoi - zadanie polega na „przeniesieniu” wieży zbudowanej z trzech lub większej liczby krążków o różnej średnicy z jednego pręta na inny przy czym obowiązują 3 zasady - można przenieść jeden krążek w jednym ruchu, można położyć tylko mniejszy na większym, można je kłaść tylko na prętach.
Algorytm - za jego pomocą można rozwiązać cześć problemów transformacyjnych - jest to ścisły, jednoznaczny przepis działania zawierający sekwencje operacji, jakie należy wykonać, aby osiągnąć określony cel (dlatego można je modelować przy użyciu komputerów) - jego główną cechą jest powtarzalność.
Heurystyka - nieformalna, spekulatywna, uproszczona metoda rozwiązywania problemów - ale zawodna i ryzykowna - kolejne jej użycie w tej samej postaci daje inny rezultat.
Heurystyka jest osobną dziedziną wiedzy zajmującą się twórczym rozwiązywaniem problemów.
***Neuroobrazowanie procesu rozwiązywania problemów - za pomocą:
ERP - pomiar potencjałów skorelowanych z pobudzeniem;
(uchwycenie szybkich zmian aktywności elektrycznej kory - ale nie ma zadawalających inf.
o jej lokalizacji i nie da się uchwycić aktywności struktur leżących w głębszych partiach mózgu)
PET - tomografia pozytonowa; fMRI - funkcjonalny rezonans magnetyczny.
(pozwalają na precyzyjne lokalizowanie aktywności metabolicznej głębokich struktur mózgowych - ale ze względu na małą rozdzielczość czasową nie wychwytują szybkich zmian
tej aktywności)
3. TEORIE ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW
TEORIA NEWELLA I SIMONA
- umysł jako system przetwarzania informacji
- problem jako układ STANÓW WIEDZY
- przekształcenia dokonują się w tzw. PRZESTRZENI PROBLEMU
Przestrzeń stanów - potencjalne stany wiedzy, które mogą pojawić się w przestrzeni problemu
Metoda protokołów werbalnych wymyślona przez ERICSSONA I SIMONA
GŁOŚNE MÓWIENIE OSÓB BADANYCH
- BEZPOŚREDNIA - pojawiąją się problemy natury werbalnej np. operacje arytmetyczne
- ZAWARTOŚCI STM - opisanie aspektu stanu i przełożenie kodu obrazowego na werbany
3 TYPY (rodzaje) interesujących badacza wypowiedzi
TYP I - werbalizacja bezpośrednia
TYPII - werbalizacja zawartości STM
TYP III - werbalizacja polegająca na chwilowym przerwaniu procesu rozwiązywania problemu i wyjaśnieniu dlaczego podjęto określone działanie
HEURYSTYKI ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW
HEURYSTYKI - są konsekwentne, nastawione na cel, świadome
(metoda prób i błędów do rozwiązywania problemów bez udział myślenia to nie heurystyka, bo niesystematyczna i nieintelektualna)
a)METODA RÓŻNICY REDUKCJI (heurystyka wspinania się)
- między stanem aktualnym a celem
- każdy kolejny etap przybliża nas do celu
Problem Misjonarzy i Kanibali
to Problemy izomorficzne -ich struktura głęboka jest identyczna
b)METODA PORUSZANIA SIĘ WSTECZ
- odwrócenie kierunku rozwiązywania problemu
- problem i niektóre aspekty nie są symetryczne
c)METODA ANALIZOWANIA ŚRODKÓW I CELÓW
- podział problemu na mniejsze części tzw. cele cząstkowe
plany dalekosiężne
Wg. SIMONA są tzw. heurystyki dekompozycji celów
Strategia powracającego celu
Złożona strategia percepcyjna
FAZY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW
7 Etapów 5 Faz - model IDEAL
-identyfikacja -Identyfikacja
-definiowanie -Definiowanie celów
-budowanie strategii rozwiązania -Eksploracja
-zdobywanie i przywoływaie -Antycypacja
-alokacja zasobów poznawczvch -Lustracja
-monitorowanie postępu
FAZA IDENTYFIKACJI PROBLEMÓW
-problem istnieje
Wg GETZELS -
- problemu zbadanego nie trzeba definiować, ale potrzeba redefinicji lud ewentualnie doprecyzowania
FAZA DEFINIOWANIA PROBLEMU
Ujęcie celów
Reprezentacja problemu
Redefinicja - reorganizacja danych wyjściowych
Problem dwóch sznurków Maiera
Problemy Wickelgrena - problem uszkodzonej szachownicy
FAZA DOBORU STRATEGII
Tendencja do używania strategii optymalnych
- Strategie - konkretne zadania poznawcze
-heurystyki - ogólne
Poziom strategiczny - sprawność procesów
Poziom metapoznania - analiza potencjalnych strategii, wybór najbardziej użytecznych, eliminacje nieużytecznych - przykład : wiedza ekspercka
Wg ROZENWAJG - 3 rodzaje strategii -
STRATEGIE:
analityczna - segmentacja wzorca
syntetyczna - uchwycenie postaci całego układu
globalna - manipulacja całością wzoru do momentu dopasowania
Efektywniejsze rozwiązywanie problemów daje stasowanie większej ilości rutynowych strategii (np. eksperci, którzy mają doświadczenie) a także wysoki poziom kompetencji metapoznawczych
Wg KOSSOWSKA, NĘCKA
strategia analityczna - długie sekwencyjne, głębokie kodowanie, szybki i poprawny wybór rozwiązania (wysoki poziom EQ)
strategia holistyczna - szybkie całościowe, płytkie kodowanie i wolny mniej poprawny wybór
FAZA ZDOBYWANIA INFORMACJI
- poziom strategii; podcelów; operatorów
FAZA ALOKACJI ZASOBÓW
rodzaj zasobów np. czas, zaangażowanie
przydział zasobów
Osoby bardziej sprawne w rozwiązywaniu problemów - więcej czasu poświęcają fazom wcześniejszym (identyfikacji, definiowaniu) niż późniejszym.
Eksperci stosują planowanie globalne - Całość problemu (nie - lokalne - szczegółowe podcele)
Wg DUNKER rozwiązywanie problemów ma charakter fazowy (od ogółu do szczegółu)
***Problem nieoperacyjnego zniszczenia guza jamy brzusznej - DUNKER (problem rentgenowski)
FAZA MONITOROWANIA POSTĘPU
- proces kontrolny
-osoba bardziej biegła w rozwiązywaniu problemów mniej monitoruje jedynie w ważniejszych momentach (monitorowanie pochłania zasoby poznawcze)
- może ja uruchamiać werbalizacja, ale nie jest ona sama wystarczającym czynnikiem, a badania pokazują, że jest nawet zbędna
FAZA OCENY POPRAWNOŚCI ROZWIĄZANIA
- daje możliwość wprowadzenia rozwiązania w życie
-następuje konfrontacja z WARUNKAMI BRZEGOWYMI ograniczeniami
Wg PROCTOR
-wyodrębnienie przeszkód
-ocena możliwości wprowadzenia w życie
- działania prewencyjne, plany awaryjne
Rozumowanie warunkowe- jest częścią logiki zajmującą tzw. rachunkiem zdań.
Implikacja- funktor używany w rachunku zdań; składa się z dwóch zdań:
- poprzednik
- następnik
połączonych spójnikiem „ jeżeli… to…”
Aby implikacja była prawdziwa, zajście poprzednika jest warunkiem wystarczającym (ale niekoniecznym) dla zajścia następnika, ale zajście następnika jest koniecznym skutkiem uprzedniego zajścia poprzednika.
Implikacje można w sposób formalny wyrazić następująco:
„jeżeli p, to q”, a każdy z jej argumentów może przyjąć dwie wartości- prawda albo fałsz.
Schematy wnioskowania:
Modus Ponens:
Jeżeli p, to q
p
więc: q
Potwierdzenie Następnika:
Jeżeli p, to q
q
więc: p
Potwierdzenie Poprzednika:
Jeżeli p, to q
nie p
więc: nie q
Modus Tollens:
Jeżeli p, to q
nie q
więc: nie p
schematy 1 i 4 są niezawodne, ich użycie jest uprawnione i konkluzywne z logicznego punktu widzenia, wnioskowanie z ich użyciem jest poprawne, co nie oznacza, że implikacja jako całość jest prawdziwa bądź fałszywa
Zadanie selekcyjne (Wason) wymaga weryfikacji prawdziwości prostej hipotezy, że jeśli na kartce z jednej strony napisano konkretną literę (np. A), to na drugiej stronie musi być napisana liczba parzysta. Osoba badana widzi cztery kartki, dwie odkryte po stronie liczby, z dwie po stronie litery. Musi wskazać te kartki, które koniecznie trzeba odkryć, aby sprawdzić, czy hipoteza jest prawdziwa.
Większość ludzi przy wykonywaniu zadania odwołuje się do konfirmacyjnej strategii testowania hipotez ( poszukiwanie przypadków potwierdzających regułę, przy niedostatecznym uwrażliwieniu na przypadki, które jej przeczą). Tymczasem mnożenie przypadków potwierdzających nie daje gwarancji prawdziwości hipotezy, bo wystarczy jeden przypadek przeczący hipotezie, aby ją obalić.
Zmiana treści implikacji z „abstrakcyjnej” na „życiową” znacznie zwiększa poprawność rozumowania (Griggs, Cox).
W życiowej wersji więcej osób badanych wykonało zadanie poprawnie (efekt materiału tematycznego).
Jednak, jeśli implikacja wymaga specyficznej wiedzy, efekt materiału tematycznego jest słabszy, a nawet zupełnie zanika.
Implikacja jest poprawnie używana w specyficznych sytuacjach społecznych (Cosmides).
Czynnikiem wpływającym na poprawność rozumowania jest również jego kontekst (Braine)
Specyficzna postać zadań dedukcyjnych może stanowić dla osób badanych ukrytą wskazówkę, aby we wnioskowaniu wykorzystać jedynie te informacje, które są wyrażone wprost w przesłankach i wniosku.
Ale kontekst może też się przyczynić do zmniejszenia poprawności rozumowania (Byrne), jeśli będą podane informacje nieistotne.
Rozumowanie dedukcyjne
Człowiek jest z natury istotą racjonalną, co przekłada się na zdolność efektywnego używania reguł logiki (logika mentalna).
Jeśli zdanie zostanie rozpoznane jako wymagające zastosowania reguł logicznych, uruchamia się program rozumowania:
identyfikacja logiczna struktury przesłanek, ich treść jest przekładana na abstrakcyjną formę sądów, operujących abstrakcyjnymi symbolami
jeżeli struktura konkretnego zdania zostanie uznana za dopasowaną do jakiejś reguły umysłowej, zostaje uruchamiany odpowiedni program rozumowania; efektem jest wygenerowanie konkluzji, sformułowanej w języku abstrakcyjnych symboli
przełożenie wniosku z formy abstrakcyjnej na język przesłanek.
Ludzie w sposób naturalny myślą logicznie, błędy popełniają raczej sporadycznie (Braine).
Rozumowanie bezpośrednie- zastosowanie w konkretnej sytuacji ogólnych schematów opartych na abstrakcyjnych regułach.
Schematy biorące udział w rozumowaniu bezpośrednim dzielą się na
- rdzenne (takie jak modus ponens, korzystają z fundamentalnych reguł logicznych)
- posiłkowe (pełnią funkcje pomocnicze i są stosowane do generowania wniosków wspomagających działanie schematów podstawowych)
- inną kategorią są schematy niezgodności( stosowane do testowania zawartości pamięci roboczej pod kątem detekcji wniosków nieuprawnionych)
Rozumowanie pośrednie- schematy wnioskowania wykraczają poza reguły logiki umysłowej
Rodzaje i źródła powstawania błędów w rozumowaniu
błędy rozumienia- wynika z niepoprawnej interpretacji związków między informacjami zawartymi w przesłankach i ewentualnie we wniosku
błędy przetwarzania- powstają w wyniku dekoncentracji uwagi albo niskiej wydolności procesu przechowywania i obróbki informacji w pamięci roboczej
błędy nieadekwatności heurystyki- wynikają z niewłaściwego doboru strategii, które odpowiadają za koordynację schematów rozumowania w konkretnej sytuacji
Teoria modeli mentalnych (Johnson- Laird)
Ludzie często wyobrażają sobie konkretne przykłady pojęć użytych w sylogizmach wraz z zachodzącymi między nimi relacjami, te wyobrażenia są umysłowymi modelami sytuacji opisanej w zadaniu, bądź zaistniałej w rzeczywistości.
Wg tej koncepcji rozumowanie polega na konstruowaniu i manipulacji tzw. modelami mentalnymi- quasi-analogowa reprezentacja sytuacja problemowa, opisana w zadaniu logicznym albo dostrzeżona w sytuacji życia codziennego, która zawiera minimalną ilość informacji potrzebnej do rozumienia tej sytuacji.
Model umysłowy:
- elementy sytuacji problemowej mają swoje odpowiedniki w modelu umysłowym
- model umysłowy odzwierciedla strukturę sytuacji problemowej
- możliwe jest zbudowanie większej liczby modeli umysłowych, dla jednego problemu
- możliwe jest włączenie niektórych elementów reprezentacji obiektów, o których mowa w przesłankach
Etapy rozumowania:
skonstruowanie modelu stanu rzeczy opisanego w przesłankach
sprawdzenie czy domniemany wniosek jest zgodny z tym modelem
próba falsyfikacji konkluzji, poprzez skonstruowanie alternatywnych modleli wynikających z przesłanek
Racjonalność nie polega na stosowaniu abstrakcyjnych reguł logicznych, lecz poszukiwaniu większej liczby modeli, prawidłowo ujmujących informacje zawarte w przesłankach. Chodzi w szczególności o uwolnienie się od modelu początkowego, czemu służy poszukiwanie kontrprzykładów- mechanizm do falsyfikacji hipotez.
Zalety teorii:
- nie wymaga przyjmowania założeń wątpliwych lub niefalsyfikowalnych
- dobrze radzi sobie z wyjaśnieniem błędów negacji poprzednika i potwierdzenia następnika, nie potrzebując w tym celu właściwie żadnych dodatkowych założeń
- świetnie radzi sobie z wyjaśnianiem wpływu treści o kontekstu na wynik rozumowania
- jest stosowana do wyjaśniania złożonych procesów poznawczych
Krytyka:
- niedopracowana
- nie opisuje mechanizmu poprawnego rozumowania, lecz koncentruje się na wyjaśnieniu błędów
- niejasny mechanizm poszukiwania kontrprzykładów, kontrprzykładów nawet samych modeli mentalnych
Rozumowanie indukcyjne
Istotą jest dokonywanie nieuprawnionych (wyprowadzonych na podstawie skończonej liczby obserwacji) uogólnień.
Reguła relacyjna- osobom badanym prezentowany był ciąg liczb, zestawionych wg prostej reguły, np. 2 4 6 - zadaniem było podanie innego ciągu wg reguły ciągu wzorcowego oraz próba werbalizacji reguły.
Tendencja konfirmacyjna- pomimo prostoty reguły ciągu wzorcowego, poziom poprawności wykonania okazał się niski; osoby badane szybko stawiały hipotezę, a następnie generowały ciąg zgodny z jej treścią, tworzyły, więc ciągi, które mogły potwierdzić wstępną hipotezę.
Rozumowanie przez analogię
Analogia- związek między dwoma obiektami, oparty na podobieństwie ich wewnętrznej struktury lub podobieństwie relacji zachodzących w obrębie porównywanych członów.
podobieństwo celu, okoliczności, skutków
A jest analogiczne względem B, jeśli A i B są zbiorami i jeśli relacja Ri porządkująca elementy zbioru A jest podobna do relacji Ri' porządkującej elementy zbioru B
wymaga głównie podobieństwa wewnętrznych struktur porównywanych członów, a nie związku między obiektami opartego na podobieństwie zewnętrznym ; nie zachodzi ze względu na pojedynczą cechę
dzięki niej nabywamy nową wiedzę
jeden z centralnych mechanizmów regulacji psychicznej
szczególny rodzaj indukcji: najpierw od szczegółu do ogółu (abstrahowanie relacji między członami relacji w dziedzinie analogii Y) a następnie od ogółu do szczegółu (przeniesienie wyabstrahowanej relacji na przestrzeń semantyczną dziedziny Y)
zjawisko transferu wiedzy, czyli przeniesienia jej na zupełnie nową dziedzinę- charakter pozytywny lub negatywny
D. Gentner- teoria odwzorowania struktury; najważniejsze jest dostrzeżenie podobieństwa relacji zachodzących między elementami w obrębie dwóch różnych dziedzin (relacja ich wewnętrznej struktury)
inne stanowisko- uchwycenie odpowiedniości między strukturami dwóch dziedzin nie wystarczy-potrzeba analizy podobieństw niższego rzędu, w tym cech powierzchownych obu dziedzin
obecnie- w przypadku dziedzin słabo znanych dostrzegane podobieństwo zewnętrzne i dopiero wraz z nabywaniem doświadczeń w obrębie funkcji czy mechanizmów
pomyśle przeniesienie wiedzy zależy od abstrakcyjnych schematów rozumowania, które są ogólnym reprezentacjami rozwiązań możliwych do zastosowania w różnych sytuacjach- im bogatsze schematy tym łatwiej dostrzegać analogię
Rumelhart i Abrahamson testowali hipotezę, w myśl, której rozumowanie przez analogię wymaga wydawania sądów na temat podobieństwa pomiędzy pojęciami ( konc. semantyczna- stopień podobieństwa zależy od odległości pojęć w niej zawartych)
-autorzy uznali, że w wypadku wnioskowania przez analogię zadanie polega na znalezieniu takiego wektora w wielowymiarowej przestrzeni pamięci, który miałby taką samą długość dla relacji A:B jak i do relacji C:x, szukamy x; manipulowano eksperymentalnie odległością alternatywnych członów x1- x4, wyprowadzoną z wielowymiarowym modelu Henley; (czyli nie tylko odległość pomiędzy pkt w przestrzeni decyduje, ale i pomiędzy alternatywami)
wyniki potwierdziły model, tolerancja pomiędzy C a x-ami wynosi ok., 0,12 jedn.
Sternberg, użył analizy komponentowej i wielu zadań wymagających rozumowania przez analogię, uzyskał najlepsze dopasowanie danych-80% wyj waniancji
Rekonstrukcja procesu rozumowania przez analogię:
osoba badana koduje człony A i B analogii i następuje przywołanie z LTM do WM niektórych atrybutów tych pojęć
w procesie wnioskowania człony A i B podlegają kompletnemu porównaniu ze względu na atrybuty wydobyte z WM
odwzorowanie polega na znalezieniu relacji pomiędzy członem A i C analogii, co wymaga wcześniejszego kodowania członu C i przywołania jego atrybutów porównanie atrybutów w ramach odwzorowania przebiega z uwzględnieniem relacji A: B i dokonuje się dla jednej wyróżnionej wcześniej relacji
jeśli relacja okaże się istotna z uwzględnieniem C, następuje przejście do dekodowania członu D i zastosowania wykrytej relacji w stosunku do tego elementu
proces kończy się emisją reakcji
jeśli relacja C:D nie spełnia wymagań podobieństwa A:B to następuje powtórzenie cyklu w pętli rozpoczynającej się odwzorowaniem, z uwzględnieniem innej relacji A:B, aż do znalezienia poprawnego rozwiązania
najistotniejsza rola składnika odwzorowania
CO ŁĄCZY RÓŻNE FORMY ROZUMOWANIA???
Integracja relacyjna- zestawienie relacji między obiektami albo zdarzeniami i manipulowanie nimi
Wlatz i współpracownicy
zadanie dedukcyjne- wnioskowanie przechodnie
zadanie indukcyjne- matrix problem
3 grupy pacjentów:
uszkodzenie kory przedczołowej
uszkodzenie przyśrodkowej części płata skroniowego
normalni
zwiększenie trudności zadań powodowało znaczne obniżenie poprawności u 1, odwołanie do WM
ROZUMOWANIE PROBABILISTYCZNE
efekt siły przekonań- treść logicznego wniosku pozostaje w związku z wiedzą czy przekonaniami osób bzdanych
ROZUMOWANIE NIEFORMALNE
zdecydowanie odbiega od tego, które przyjmują logicy; włączanie nowych wiadomości do przesłanek
11