Maszyny do zbioru siana i zielonek

=Kosiarki

Kosiarki są przeznaczone do koszenia traw i zielonek nisko łodygowych. Termin koszenia musi być prawidłowo dobrany. Najwięcej składników pokarmowych zawierają rośliny młode, o dużej liczbie liści, zbierane we wcześniejszych fazach rozwoju (przed kwitnieniem). Jednak skoszenie w późniejszym terminie pozwala często na uzyskanie większego plonu. Od terminu zbioru pierwszego pokosu zależy nie tylko ilość i jakość plonu, ale także plon następnych pokosów. Zbiór kolejnych pokosów (drugiego i trzeciego) powinien następować po sobie w odstępie około 7 tygodni.

W zależności od rodzaju zespołu tnącego kosiarki dzieli się na dwie za­sadnicze grupy: kosiarki z nożycowymi zespołami tnącymi (kosiarki nożycowe) i kosiarki z rotacyjnymi zespołami tnącymi (kosiarki rotacyjne).

Kosiarka z nożycowym zespołem tnącym ma zamontowaną ramę stałą , umożliwiającą jej zawieszenie na podnośniku hydraulicznym ciągnika. Z ramą jest połączona przegubowo rama ruchoma, której zadaniem jest umożliwienie samoczynnego dostoso­wywania się zespołu tnącego do nieru­chomości powierzchni pola. Zapewnia to zawiasowe połączenie zespołu tnące­go z ramą kosiarki. Bezpiecznik zabez­piecza kosiarką przed uszkodzeniem w przypadku natrafienia zespołu tnące­go na przeszkodę. Podczas normalnej pracy maszyny bezpiecznik utrzymuje zespół tnący w ustawieniu prostopadłym do kierunku ruchu agregatu. Na skutek nadmiernego oporu następuje zadziała­nie bezpiecznika łączącego głowicę napędu z ramą, w wyniku czego zespół tnący ulega odchyleniu o kąt 60°, co powoduje również zmniejszenie odległoś­ci między kołami przekładni pasowo-klinowej i przerwanie przenoszenia napędu do zespołu tnącego. Dźwignia dwuramienna (wydźwigu), połączona z ramą stałą przegubowo, z jednej strony ma występ, a z drugiej jest zakoń­czona rolką, przez którą przechodzi łańcuch łączący ramę stałą z listwą znaj­dującą się na obudowie głowicy napędu. Zadaniem dźwigni dwuramiennej jest utrzymanie zespołu tnącego w położeniu poziomym (lub zbliżonym do poziomego) wówczas, gdy kosiarka zostanie uniesiona podnośnikiem hydraulicz­nym. Możliwość unoszenia kosiarki wraz zespołem tnącym pozwala na swo­bodne wykonywanie nawrotów oraz omijanie przeszkód bez potrzeby zatrzy­mywania ciągnika. Zadaniem sprężyny odciążającej, łączącej głowicę napędu z ramą stałą, jest zmniejszenie nacisku płozy wewnętrznej na powierzchnię pola, a tym samym zmniejszenie oporów przesuwania kosiarki.

Zespół tnący składa się z dwóch zasadniczych elementów; nie­ruchomej belki palcowej i listwy nożowej. Do belki palcowej są moco­wane palce, na których znajdują się stalki, tworzące nieruchomą krawędź przeciwtnącą dla nożyków, wykonujących ruch postępowo-zwrotny w czasie pracy maszyny. Prawidłowe przyleganie nożyków do stalek zapewniają przy­ciski. Krawędzie nożyków i stalek mogą być gładkie lub ząbkowane.

Kosiarka z rotacyjnym zespołem tnącym ma zamontowaną ramę zawieszenia, która służy do łączenia kosiarki z ciągnikiem i stanowi podstawę do montowania pozostałych zespołów maszyny w całość. Z ramą zawieszenia przegubowo łączy się rama główna, do której jest przymocowany zespół tnący.

Zespół tnący maszyny stanowią dwa bębny robocze z nożykami osadzo­nymi obrotowo w dolnej części bębnów. Napęd jest przenoszony z wału prze­gubowo-teleskopowego poprzez przekładnię pasowo-klinową w osłonie i przekładnie zębate.

Bezpiecznik zapobiega uszkodzeniu kosiarki w chwili najechania na przeszkodę, podobnie jak w kosiarce z nożycowym zespołem tnącym.

Ekran służy do uformowania ściętych źdźbeł w pokos, oddzielenia od roślin stojących i tym samym umożliwienie kolejnych przejazdów roboczych agregatu.

Fartuch ochronny i osłony blaszane zabezpieczają obsługującego ma­szynę i osoby postronne przed twardymi przedmiotami, które mogą być wy­rzucane ze znaczną prędkością przez bębny tnące. W zespołach roboczych kosiarki rotacyjnej, między talerzem ślizgowym a talerzem robo­czym, umieszcza się pierścienie dystansowe umożliwiające uzyskanie różnej wysokości koszenia.

=Przetrząsaczo-zgrabiarki

Przetrząsaczo-zgrabiarki stosuje się w celu przyspieszenia procesu wysy­chania siana, przez poddanie poszczególnych źdźbeł działaniu otaczającego powietrze i promieni słonecznych.

Przechowywanie siana przez droższy czas wymaga obniżenia wilgotności zbieranego materiału, aby nie dopuścić do grzania się - powodującego gnicie, a w sprzyjających warunkach - do powstania samozapłonu. Wilgotność zielonki w momencie koszenia wynosi około 707 80% , natomiast wilgotność siana przeznaczonego do przechowywania nie powinna przekraczać 15%. Suszenie zielonki na siano odbywa się zazwyczaj przez naturalne odparowanie wody z materiału pozostawionego w tym celu na polu po skoszeniu. Przyspiesze­nie procesu wysychania siana ogranicza straty jego składników pokarmowych: białka i karotenu.

Ponieważ wilgotność powietrza zmienia się wraz z jego temperaturą, zatem najbardziej intensywne wysychanie siana następuje w godzinach południowych, gdy temperatura powietrza jest najwyższa. Natomiast w godzinach nocnych może wystąpić nawet powrotne nawilgocenie siana rozłożonego na powierzchni pola. Aby zapobiec niekorzystnemu zjawisku, stosuje się zgrabianie siana na noc w wałki.

Przetrząsaczo-zgrabiarki w zależności od sposobu połączenia z ciągnikiem dzieli się na przyczepiane i zawieszane na podnośniku hydraulicznym ciągnika.

Poza tym rozróżnia się maszyny do przetrząsania i zgrabiania z biernymi i aktywnymi elementami roboczymi.

Do najczęściej stosowanych maszyn do przetrząsania i zgrabiania siana należą przetrząsaczo-zgrabiarki beznapędowe. Rama przyczepia­nej przetrząsaczo-zgrabiarki beznapędowej opiera się na trzech kołach na­stawczych i za pomocą dyszla łączy się z rolniczym zaczepem ciągnika. Koła jezdne mają osie osadzone obrotowo we wspornikach ramy, co umożliwia ustawienie ich w różnych położeniach względem ramy, unieruchamiając lub pozostawiając możliwość samonastawienia.

Elementami roboczymi przetrząsaczo-zgrabiarki są koła robocze, z pro­mieniowo umieszczonymi stalowymi i sprężystymi palcami. Koła są połączone z listwą nastawczą, za pomocą której dokonuje się zmiany kąta ustawienia płaszczyzn kół w stosunku do kierunku ruchu maszyny. W zależności od kąta tego ustawienia następuje przetrząsanie lub zgrabianie siana w wałki. Elementy robocze obracają się wskutek oporu powstającego podczas zaczepiania palców o podłoże oraz oporu materiału leżącego na polu.

Ustawienie kół palcowych przetrząsaczo-zgrabiarki podczas zgrabiania ~.podczas przetrząsania. Przy ustawieniu maszyny do zgrabiania siana, siano jest podawane kolejno z jednego koła na następne, aż do uzyskania stosunkowo wąskiego wału za maszyną, nadającego się do podebrania i załadowania na przyczepę. Natomiast przy ustawieniu maszyny do przetrząsania, poszczególne koła podrzucają siano ku górze, powodując luźne jego ułożenie na polu, umożliwiające dobre przewie­trzenie i szybkie wysychanie.

Przetrząsaczo-zgrabiarki aktywne dzieli się na kołowo-palcowe, taśmowe oraz przetrząsacze i zgrabiarki karuzelowe. Zespoły robocze tych maszyn otrzymują napęd od wału odbioru mocy ciągnika.

=Przyczepy zbierające

Przyczepy zbierające, zwane również zbieraczami pokosów, umożliwiają zbiór zielonek ułożonych w wały i jednoczesny ich załadunek do skrzyni ładunkowej przyczepy. Przyczepy te mogą być wyposażone w dodatkowe mechanizmy rozdrabniające, które umożliwiają zbiór materiału w postaci sieczki.

Przyczepa zbierająca ma zamontowaną skrzynię ładunkową o konstrukcji ażurowej, której ściana tylna 3 jest wykonana w postaci klapy otwieranej podczas rozładunku przyczepy. Na podłodze skrzyni ładunkowej jest umieszczony przenośnik łańcuchowo-listwowy, podobny do stosowanego w rozrzutnikach obornika. W przedniej części przyczepy, pod skrzynią ładun­kową, jest zawieszany podbieracz palcowy, podnoszony i opuszczany za po­mocą siłowników hydraulicznych lub pneumatycznych, sterowanych z kabiny traktorzysty.

Elementy roboczymi podbieracza są obracające się sprężyste palce usta­wione w kilku rzędach. Palce są sterowane krzywką znajdującą się w obudowie podbieracza. Sterowanie palcami ma na celu uzyskanie możliwie małej pręd­kości uderzenia palców w podbieraną masę roślinną, aby nie następowało odrywanie delikatnych liści roślin motylkowych, stanowiących najbardziej wartościową paszę. Ponadto, po podebraniu i podniesieniu materiału nad osłoną, palce muszą mieć możliwość wysuwania się z materiału w taki sposób, aby nie następowało wciąganie materiału przez palce w szczeliny osłony, powodujące uszkodzenie podbieracza. Zadanie to również spełnia krzywka sterująca. Nad podbieraczem znajduje się wahadłowy podajnik widłowy, którego palce, wykonując ruch z dołu do góry, przemieszczają materiał z pod­bieracza do skrzynki ładunkowej.

=Ścinacze zielonek

Ścinacze zielonek są używane do zbioru roślin przeznaczonych do silosowa­nia lub bezpośredniego skarmiania. Coraz szersze stosowanie maszyn do zbioru zielonek w postaci sieczki wynika z możliwości uzyskania materiału o znacznie większej masie objętościowej w porównaniu z materiałami długosłomiasty­mi bezpośrednio na polu i załadowania na środki transportowe, co ułatwia i przyspiesza transport oraz składowanie. Ponadto coraz powszechniejsze staje się silosowanie pasz, a do uzyskania wartościowszej kiszonki konieczne jest zapewnienie dużej zwartości materiału w silosie. Taki efekt można tym łatwiej uzyskać, im bardziej jest rozdrobniony materiał, czyli im krótsza jest sieczka. Również przy suszeniu zielonek w suszarkach konieczny jest materiał w postaci sieczki.

Ścinacz zielonek jest maszyną przyczepianą do ciągnika z napędem zespołów roboczych od WOM. W skład ścinacza zielonek wchodzą następujące zespoły: rama podparta na dwóch ogumionych kołach, zespół tnący, kanał wylotowy zakończony regulowaną końcówką, układ przeniesienia napędu oraz układ sterowania.

W przedniej części rama maszyny ma zamontowany zaczep podparty na postoju regulowaną podporą. Przez pokręcenie korbą podpory zaczep można ustawić na takiej wysokości, aby uzyskać łatwe sprzęgnięcie maszyny z rolni­czym zaczepem ciągnika. Z tyłu jest zamocowany do ramy dodatkowy hak zaczepowy, umożliwiający dołączenie do ścinacza przyczepy. Z ramą maszyny, za pośrednictwem czworoboków przegubowych, są połączone koła jezdne. Ścinacz zielonek jest wyposażony w bijakowy zespół tnący. Jest to zespół tnący typu rotacyjnego o poziomej osi obrotu względem powierzchni pola, umożliwiający - w wyniku dużej prędkości obwodowej bijaków - ścinanie źdźbeł roślin bez ich podparcia o krawędź przeciwtnącą.

Zespół ścinający stanowi bęben mający cztery skrzydła, do których są przymocowane obrotowo, za pomocą zawiasów, bijaki. Przy takiej budowie bijaki - w położeniu spoczynkowym - zwisają na swoich zawiasach, a po nadaniu obrotów bębnowi ustawiają się w robocze położenie promieniowe pod wpływem działania siły odśrodkowej. Jednocześnie dzięki zawiasowym połącze­niom bijaków z bębnem mogą one odchylać się w razie uderzenia o przeszkody znajdujące się na drodze ich obrotu. Zespół roboczy jest okryty osłoną, która przechodzi u góry w zwężający się kanał wylotowy o regulowanym położeniu końcówki wylotowej.

=Przygotowanie do pracy maszyn do zbioru siana i zielonek

Przygotowanie maszyn do pracy do zbioru siana i zielonek oraz ich regulacja obejmuje w pierwszym rzędzie nastawienie wysokości koszenia. W kosiarkach z nożycowym zespołem tnącym do ustalenia wysokości koszenia służą dwie płozy: zewnętrzna i wewnętrzna. Wysokość koszenia zmienia się przez prze­stawienie płóz w stosunku do zespołu tnącego. Do tego celu wykorzystuje się kilka otworów regulacyjnych w płozach. Natomiast w kosiarkach rotacyjnych do regulacji wysokości koszenia wykorzystuje się zmianę wzajemnego ustawienia talerza roboczego i ślizgowego. Maksymalną wysokość koszenia stosuje się podczas pracy na polach zakamienionych i nierównych.

Jakość pracy kosiarek - ocenia się przede wszystkim na podstawie kontroli wysokości ścierniska pozostawionego po zbiorze roślin, braku omijaków oraz dokładności zebrania materiału roślinnego.

Podstawową regulacją przetrząsaczo-zgrabiarki jest regulacja siły docisk kół grabiących do powierzchni pola. Regulacji tej dokonuje się za pomocą sprężyn odciążających. Przetrząsaczo-zgrabiarki trzeba tak regulować, aby za­pewnić dokładne podnoszenie i obracanie skoszonych roślin, bez obrywania liści. Jeżeli zespoły robocze są ustawione zbyt nisko, to rośliny są zanieczysz­czone ziemią, a jeżeli zbyt wysoko, to przetrząsanie i zgrabianie są mało dokładne.

W przyczepach zbierających zasadniczą regulacją jest właściwe ustawienie wysokości podbieracza. Regulacji tej dokonuje się za pośrednictwem kół ko­piujących.

Wysokość cięcia roślin ścinaczem zielonek reguluje się poprzez zmianę wysokości położenia bębna roboczego nad powierzchnią pola. Wysokość cięcia musi być nastawiona niezależnie z obu stron maszyny. W wyniku tego zespół bijakowy powinien być tak ustawiony, aby na całej długości była jednakowa wysokość cięcia.

Przed rozpoczęciem pracy trzeba też nastawić prędkość obrotową bębna roboczego. Większą prędkość obrotową bębna stosuje się zazwyczaj przy zbiorze zielonek wysokołodygowych. Przy prawidłowej regulacji ścinacz nie powinien pozostawiać nie ściętych roślin, a jednocześnie uzyskiwana sieczka nie może być nadmiernie zanieczyszczona ziemią.

=Konserwacja i przechowywanie maszyn do zbioru zielonek

Konserwacja i przechowywanie maszyn do zbioru zielonek musi zapewniać ich należytą ochronę przed wpływami atmosferycznymi. Części tnące powinny być pokryte smarem chroniącym przed korozją, a łożyska zespołów napędowych muszą być przesmarowane. Należy zmniejszyć napięcie sprężyn, obniżyć ciśnie­nie w kołach ogumionych, a maszynę ustawić na odpowiednich podporach.

Maszyny do zbioru zbóż

=Kombajny zbożowe

Kombajny zbożowe srożą do jednoczesnego koszenia i omłotu zbóż. Za pomocą kombajnu zboże można zbierać w jednym lub w dwóch etapach. Zbiór jednoetapowy polega na jednoczesnym koszeniu i młóceniu zboża przez kom­bajn, natomiast zbiór dwuetapowy polega na wcześniejszym skoszeniu zboża na pokosy, które następnie podbiera się i młóci kombajnem.

Kombajn zbożowy jest osadzony na czterech kołach, z czego dwa przednie - większe - są kołami napędowymi, a dwa tylne -mniejsze - kołami kierującymi. W maszynie wyróżnia się następujące podstawowe zespoły: silnik, zespół żniwny (heder), zespół młócący (młocarnie), zespół czyszczący, układ jezdny i układ hydrauliczny.

Silnik wysokoprężny kombajnu napędza wszystkie jego zespoły oraz mechanizm jezdny.­

Z przodu kombajnu jest zawieszony zespół żniwny. W czasie przejazdu kombajnem po drogach publicznych zespół żniwny, z uwagi na jego szerokość, przewozi się na wózku transportowym przyczepianym z tyłu do kombajnu. Podczas pracy kombajnu zbożowego jego nagarniacz oddziela porcje zboża z łanu i nachyla je na zespół tnący. Ścięte zboże dostaje się pod podajnik ślimakowo-palcowy, który przemieszcza je do przenośnika pochyłego, transportującego zboże do młocarni, gdzie następuje wydzielenie ziarna z kłosów. Wymłócone ziarno oraz niedomłócone kłosy wraz z zanieczyszczeniami przesypują się przez otwory w klepisku na podsiewacz, natomiast słoma z częścia ziarna nieprzesianego przez klepisko trafia na odrzutnik słomy. Odrzutnik kieruje słomę na wytrząsacze klawiszowe, na których następuje wydzielenie pozostałej części ziarna ze słomy. Ziarno to zsuwa się po wytrząsaczach na podsiewacz, słoma zaś zostaje usuwana na zewnątrz kombajnu. Z podsiewacza ziarno wraz z zanieczyszczeniami zsuwa się na górne sito żaluzjowe czyszczalni, gdzie następuje oddzielenie grubych zanieczyszczeń oraz niedomłóconych kłosów. Grube zanieczyszczenia są usuwane poza kombajn, natomiast kłosy - przez otwory w sicie kłosowym - spadają na pochylnię, po której zsuwają się do rynienki z przenośnikiem ślimakowym.

Przenośnik ślimakowy wygarnia kłosy, podając je do przenośnika łańcucho­wo-łopatkowego, do przenośnika ślimakowego umieszczonego nad bębnem mlócącym i powtórnie do zespołu młócącego. Natomiast ziarno z drobnymi zanieczyszczeniami przesypuje się przez otwory w sicie górnym i spada na sito żaluzjowe dolne, na którym zostaje doczyszczone" Czyste ziarno zsuwa się do rynienki z przenośnikiem ślimakowym, który wygarnia je do przenośnika lańcuchowo-łopatkowego i przenośnikiem ślimakowym dostarcza do zbior­nika. Ziarno jest rozładowywane za pomocą ślimaka umieszczonego na dnie zbiornika, który za pomocą sprzęgła jest połączony ze ślimakiem znajdującym się w rurze wyładowczej.

Zespół tnący kombajnu jest typu nożycowo-palcowego. Z obydwu jego stron znajdują się rozdzielacze łanu, które oddzielają od jego reszty pas przeznaczony do koszenia.

Między przenośnikiem pochyłym a zespołem młócącym znajduje się tzw. chwytacz kamieni, będący rodzajem zbiornika z otworami w dnie. Do chwytacza wpadają twarde przedmioty, co chroni młocarnię przed uszkodze­niami. Duże kamienie zostają zatrzymane w chwytaczu, skąd trzeba je usuwać ręcznie. Częstotliwość usuwania kamieni z chwytacza zależy od zakamienienia pola, z którego zbiera się zboże.

Bęben zespołu młócącego jest zbudowany z wału i tarcz, do których są mocowane - równolegle do osi bębna - odpowiednio profilo­wane listwy, zwane cepami. Cepy ma­ją na swoich grzbietach skośne karby, montowane na przemian aby uniknąć przesuwania młóconego materiału w jedną stronę bębna. Klepisko ma postać sita, utworzonego z poprzecznych: prostokątnych stalowych listew równoległych do osi bębna oraz z szeregu stalowych drutów, przechodzących przez otwory wywiercone w listwach i opa­sujących bęben na pewnym odcinku jego obwodu. Szczelina omłotowa, szerokości od kilkunastu do kilkudziesięciu milimetrów na wlocie, stopniowo zwęża się w kierunku wylotu i przy wylocie wynosi od kilku do kilkunastu milimetrów. Zboże jest wciągane przez bęben do szczeliny omłotowej, uderzane cepami i w wyniku obracania się bębna przeciągane przez szczelinę omłotową w kierun­ku wylotu.

Wytrząsacze składają się z kilku klawiszy, wykonanych w postaci drugich korytek, zamkniętych od spodu. Górną powierzchnię klawiszy sta­nowią zamieszczone kaskadowo sita szczelinowe, które srożą do przesiewania ziarna i jego domieszek,

Podsiewacz, wchodzący w skład zespołu czyszczącego, składa się z dwóch części połączonych sztywno ze sobą: podłogi schodkowej, znajdu­jącej się pod klepiskiem, i rusztu pod wytrząsaczami. Podsiewacz jest zawieszony na wieszakach i wykonuje ruch wahadłowy. Na skutek ruchu wahadłowego znajdujący się na podsiewaczu materiał podlega separacji. Strumień powietrza wytwarzany przez wentylator, wydmuchuje lekkie zanieczyszczenia poza kombajn, zanieczyszczenia zaś, niewymłócone kłosy i ziarno, zsypują się do kosza: sitowego, w skład którego wchodzą dwa sita żaluzjowe: górne i dolne oraz sito kłosowe. Czyste ziarno spada na pochylnię, skąd trafia do przenośnika. Niewymłócone kłosy, z sita kłosowego, spadają na podłogę i zsuwają się do przenośnika, natomiast pozostałe zanieczyszczenia są usuwane . z kombajnu na ściernisko.

Napęd kół jezdnych kombajnu jest przenoszony od silnika przez przekład­nię bezstopniową, a następnie przez sprzęgło, do skrzyni przekładniowej. Skrzynia przekładniowa umożliwia wybranie mniejszego lub większego zakresu prędkości roboczych, prędkości transportowej, oraz biegu wstecznego. Nato­miast wykorzystanie przekładni bezstopniowej umożliwia dobranie wymaga­nej prędkości jazdy kombajnu, bez zmiany prędkości obrotowej jego silnika, dostosowanej do warunków pracy pozostałych zespołów roboczych.

Układ hydrauliczny kombajnu umożliwia sterowanie wieloma mechanizmami bez wysiłku fizycznego kombajnisty. Źródłem zasilania układu hydraulicznego jest pompa zębata napędzana silnikiem kombajnu. Pompa zasysa olej ze zbiornika i tłoczy go do rozdzielacza przepływu, który w ścisłej proporcji rozdziela strumień oleju na część dopływającą do układu sterowania kołami kombajnu i część kierowaną do pozostałych odbiorników.

Do sterowania odbiornikami (siłownikami) zastosowano rozdzielacze.

Za pomocą. rozdzielacza dwustronnego działania są sterowane siłowniki: wysuwania i cofania nagarniacza, zmiany prędkości obrotowej nagarniacza oraz nastawiania przekładni bezstopniowej prędkości jamy kombajnu. Siłownik dwustronnego działania, służący do zmiany położenia tylnych kół kombajnu, jest sterowany przez specjalny rozdzielacz obrotowy połączony z kołem sterowym. Siłowniki służące do podnoszenia nagarniacza oraz do zmiany wysokości koszenia I są sterowane przez rozdzielacz jednostronnego działania, który umożliwia opadanie pod własnym ciężarem po wypuszczeniu oleju z siłownika.

Zespoły hydrauliczne, należące do zespołu żniwnego, są włączane do po­zostałej części obiegu poprzez szybkozłącza umożliwiające oddzielanie tej części od kombajnu. Akumulator hydrauliczno-gazowy, włączony do przewo­dów zasilających siłowniki podnoszące zespół żniwny, umożliwia szybkie uniesienie zespołu żniwnego i ułatwia kopiowanie nierówności terenu.

=Wiązałki

Wiązałki są jeszcze stosowane do wieloetapowego zbioru w mniej zmecha­nizowanych gospodarstwach. Zboże jest wówczas koszone i wiązane w snopy, a następnie - po przeschnięciu - zwożone w całości i młócone. Wiązałka jest maszyną przyczepioną do ciągnika, a jej napęd jest przekazy­wany przez wał odbioru mocy. Snopy są wiązane sznurkiem w zespole wiążącym maszyny.

=Młocarnie

Młocarnie stacjonarne stanowią odrębne ogniwo mechanizacji w procesie wieloetapowym zbioru zbóż~ Budowa młocarni jest zbliżona do budowy ze­ społu młócącego w kombajnie zbożowym.

=Prasy zbierające

Prasy zbierające stosuje się do zbieranie słomy przy kombajnowym zbiorze zbóż. Prasy zbierające dzieli się na prasy wysokiego stopnia zgniotu, formu­jące bele prostopadłościenne i prasy zwijające, które formują bele o kształcie walca.

Prasa zbierająca wysokiego stopnia zgniotu pobiera materiał ze ścierniska przez podbieracz palcowy i kieruje go do podajnika ślimakowe­go, a następnie do komory prasowania. Podczas pracy tłok wykonuje ruchy postępowo-zwrotne w komorze prasowania. Podczas ruchu jałowego tłoka, w momencie gdy nastąpi odsłonięcie bocznego kanału zasilającego, do komory prasowania jest dostarczana porcja materiału. W czasie roboczego tłoka następuje przemieszczanie materiał€ w komorze prasowania, a na skutek tarcia oraz oporu przesuwania beli uprzednio uformowanej, stanowiącej zamknięcie komory prasowania, przemieszczana porcja materiału ulega zagęszczeniu. Podawanie i prasowanie kolejnych porcji materiału trwa do chwili włączenia zespołów wiążących. Związana bela jest wypychana z ko­mory prasowania przez nowe porcje materiału, będące zaczątkiem nowej beli. Sprasowane bele są pozostawiane na ściernisku lub, po zamontowaniu dodat­kowej prowadnicy, są bezpośrednio ładowane na przyczepę.

Prasa zwijająca jest oparta na dwóch kołach jezdnych, a jej konstrukcję nośną stanowi rama, do której z przodu jest zamocowany pod­bieracz palcowy. Za podbieraczem znajduje się komora prasowania, w skład której wchodzą: przenośnik poziomy, walec prasujący i kosz o kształcie wielokąta, którego boki są wykonane z pasów parciano-gumowych, umiesz­czonych równolegle obok siebie. Pasy opasują układ wałków napędowych i prowadzących, których położenie zmienia się w miarę zwiększania się średnicy, zwijanej beli przy zachowaniu stałej długości pasów. Zwijanie materiału uzyskuje się w wyniku przeciwnych kierunków ruchu i różnych prędkości przesuwu przenośnika poziomego i pasów. Po osiągnięciu przez belę żądanej średnicy , zapala się pierwsza lampka kontrolna sygnalizująca konieczność włączania przez operatora mechanizmu obwiązywania beli. Z chwilą zapalenia lampki kontrolnej należy agregat zatrzymać, bez wyłączenia napędu WOM ciągnika. Zakończenie owijania beli sznurkiem (bez wiązania) sygnalizuje zgaśnięcie jed­nej lampki kontrolnej. Uformowana i owinięta sznurkiem bela, po uniesieniu siłownikami hydraulicznymi tylnej części komory prasowania, jest wynoszona przenośnikiem poziomym poza maszynę i pozostawiona na polu.

=Przygotowanie do pracy maszyn do zbioru zbóż

Przed rozpoczęciem pracy kombajnu zbożowego należy nastawić: wielkość szczeliny w sitach żaluzjowych, kąt pochylenia sita kłosowego oraz kierunek i prędkość strumienia powietrza. Należy także wstępnie ustawić nachylenie listew nagarniacza, ustawić rozdzielacze łanu i dokonać jeszcze wielu innych regulacji. Wszelkie regulacje w czasie pracy kombajnu są wykonywane z pomos­tu kombajnu, gdzie są zgrupowane główne dźwignie sterownicze.

Do najważniejszych regulacji w zespole żniwnym należy regulacja wysokości koszenia. W tym celu zespół tnący jest unoszony, bądź opuszczany, wraz z całym zespołem żniwnym (hederem), mającym oś obrotu przechodzącą przez górny wał przenośnika pochyłego, stanowiącego przegubowe połączenie hedera z ramą kombajnu. Natomiast regulacja nagarniacza obejmuje ustawienie położenia w płaszczyźnie pionowej i poziomej oraz dobranie właściwej prędkości obrotowej.

W młocarni istnieje możliwość regulacji prędkości obrotowej bębna oraz wielkości szczeliny między bębnem a klepiskiem przez odsunięcie, albo dosu­nięcie, klepiska do bębna. Konieczność regulacji parametrów roboczych w mło­carni jest podyktowana takimi czynnikami, jak: zmienna wilgotność ziarna i słomy, wahania wielkości plonu, zróżnicowanie zachwaszczenia, gatunek zbieranych roślin itp.

Również prędkość kombajnu musi być dokładnie regulowana w zależność od stanu koszonego zboża. Służy do tego przekładnia bezstopniowa, sterowana jedną z dźwigni na pomoście kombajnu. Zastosowanie za dużej prędkości kombajnu prowadzi do podawania zbyt dużej masy zbożowej do młocarni kombajnu i w rezultacie do jej zapychania się. Natomiast za mała prędkość kombajnu wpływa na obniżenie jego wydajności i obniżenie wykorzystania w czasie zbioru zbóż.

W prasach zbierających wysokiego stopnia zgniotu reguluje się sprasowanie bel przez zmianę wysokości wylotu komory prasowania. Regulacji tej dokonuje się za pomocą pokręteł znajdujących się po obu stronach komory prasowania. Natomiast długość bel reguluje się bezstopniowo zderzakiem nastawczym. Przesunięcie zderzaka do góry powoduje zwiększenie długości beli, do dołu zaś - zmniejszenie.

=Konserwacja i przechowywanie maszyn

Konserwacja i przechowywanie maszyn do zbioru zbóż są podobne do konserwacji i przechowywania ciągników. W przypadku kombajnów zbożo­wych konieczna jest więc obsługa codzienna, obejmująca w szczególności sprawdzenie poziomu oleju w silniku, kontrolę prawidłowości działania poszczególnych mechanizmów i w razie potrzeby bieżące ich przesmarowanie. Natomiast po zakończeniu kampanii żniwnej przeprowadza się obsługę sezonową, zgodnie z instrukcją obsługi danej maszyny. Przed postojem zimowym trzeba spuścić wodę z chłodnicy i z bloku silnika kombajnu. Jeżeli kombajn jest przechowywany w miejscu nie zabezpieczonym przed działaniem mrozu, to trzeba zdemontować akumulatory i pasy klinowe w napędzie poszczególnych : zespołów kombajnu. Ciśnienie w kołach ogumionych powinno być obniżone, . a maszyny ustawione na odpowiednich podporach.

Maszyny do zbioru ziemniaków

=Kopaczki przenośnikowe

Kopaczki przenośnikowe do ziemniaków służą do wydobywania ziem­niaków z ziemi, odsiewanie gleby od wydobytego .plonu i pozostawienie go na polu w wąskim rzędzie, umożliwiającym stosunkowo łatwe, ręczne zebranie wydobytych ziemniaków i zwiezienie ich z pola.

Kopaczka przenośnikowa półzawieszana jest przeznaczona do wykopywania ziemniaków z dwóch rzędów. Rama maszyny spoczywa na dwóch kołach jezdnych (znajdujących się z tyłu maszyny) i jednym kole podporowym z przodu (tylko w czasie pracy). Z ramą kopaczki jest połą­czona przegubowo rama zawieszenia, za pomocą której łączy się maszynę z trzypunktowym układem zawieszenia ciągnika. W wyniku takiego połączenia podnośnik hydrauliczny ciągnika może być wykorzystany do wydźwigu ze­społów roboczych kopaczki z położenia roboczego w transportowe. W przed­niej części ramy są przykręcone dwa lemiesze o kształcie trójkątnym i lekko wklęsłe.

Do tylnych krawędzi trzonów lemieszy są zamocowane wahliwe klawisze stalowe, których zadaniem jest zabezpieczenie prętów przenośnika przed uszkodzeniem w przypadku dostania się między lemiesz a przenośnik kamienia lub innego twardego przedmiotu. Przenośnik prętowy składa się z dwóch łańcuchów o rozłącznych ogniwach i stalowych prętów połączonych z łań­cuchami. Pod górną częścią przenośnika znajdują się wstrząsacze wykonane w postaci eliptycznych kół zębatych nie napędzanych. Obrót ich powodują przesuwające się przenośniki, w wyniku czego eliptyczne koła zębate usta­wiają się w położeniu równoległym lub też prostopadłym do przenośnika, powodując w ten sposób intensywne ruchy w kierunku prostopadłym do jego przesuwu.

Podczas pracy kopaczki jej lemiesze podkopują dwie redliny, podnoszą je nieco i wstępnie kruszą. Schodzący z lemieszy materiał dostaje się na przenośnik łańcuchowo-prętowy. Na przenośniku ziemia jest kruszona i odsiewana, przesy­pując się przez prześwity między prętami. Odpowiednią intensywność przesiewa­nia zapewniają wstrząsacze eliptyczne. Przy pracy w korzystnych warunkach glebowych i prawidłowym zagłębieniu lemieszy na końcu przenośnika powinny pozostawać tylko ziemniaki z łęcinami, kamienie i większe bryły ziemi.

=Kombajny ziemniaczane

Kombajny ziemniaczane umożliwiają kopanie ziemniaków, oddzielenie bulw od ziemi, łęcin, kamieni i innych zanieczyszczeń oraz ładowanie na środki transportowe. Kombajny są produkowane najczęściej jako maszyny dwu- lub jednorzędowe przyczepiane do ciągników. Zastosowanie kombajnu do ziem­niaków eliminuje pracę ręczną, związaną ze zbieraniem i ładowaniem ziem­niaków. Do obsługi agregatu z kombajnem ziemniaczanym potrzeba kilku ludzi stanowiących obsługę kombajnu.

Zasada działania kombajnu jest następująca: redliny podko­pane przez lemiesze trafiają na odsiewacz przenośnikowy, na którym nastę­puje rozkruszenie i odsianie ziemi, drobnych grud i kamieni. Zanieczyszczenia te spadają między prętami przenośnika na pole, wstępnie oczyszczone zaś ziemniaki są podawane na oddzielacz porostu. Nad odsiewaczem przenoś­nikowym jest podwieszony przecieracz (drabinka łańcuchowa), który służy do rozkruszania grud ziemi podczas zbioru ziemniaków na glebach bardziej zwięzłych. Oddzielacz porostu jest przeznaczony do wydzielania łęcin i chwa­stów. Łopatki zgarniające odrywają od łęcin ziemniaki, zapobiegając wyno­szeniu ich poza kombajn. Ziemniaki wraz z nie odsianymi grudami ziemi i kamieniami staczają się po powierzchni przenośnika do koła podnoszą­cego. Poprzez szczeliny pomiędzy prętami koła drobne zanieczyszczenia wypadają na pole, natomiast ziemniaki z większymi zanieczyszczeniami są podnoszone i spadają na górkę palcową. Na skutek ruchu taśmy palco­wej ku górze są zatrzymywane tam drobne kawałki łęcin i chwastów, które trafiają ponownie na oddzielacz porostu. Natomiast ziemniaki, kamienie i większe bryły ziemi staczają się w dół górki palcowej i spadają na środkową część stołu selekcyjnego, gdzie obsługa kombajnu wybiera ręcznie zanie­czyszczenia i wrzuca je do zewnętrznych kanałów stołu, skąd spadają na przenośnik taśmowy. Przenośnikiem tym zanieczyszczenia są usuwane na pole, natomiast oczyszczone ziemniaki ze stołu przebierczego przez podaj­nik i przenośnik ładujący są transportowane na przyczepę jadącą obok.

Wszystkie zespoły robocze kombajnu są napędzane od WOM ciągnika. Kombajn jest wyposażony w układ hydrauliczny do podnoszenia i opusz­czania zespołu wyorującego oraz ustalenia położenia przenośnika ładującego , ziemniaki na środki transportowe. Źródłem zasilania układu hydraulicznego kombajnu jest obwód hydrauliki zewnętrznej współpracującego ciągnika.

=Przygotowanie do pracy maszyn do zbioru ziemniaków

Maszyny do zbioru ziemniaków powinny zapewniać możliwie pełne wydobycie plonu i uniknięcie- uszkodzeń ziemniaków. Podstawową regulacją -tych maszyn jest więc ustawienie głębokości pracy. Do tego celu służy w kopaczce koło podporowe zamocowane w przedniej części maszyny, umożliwiające utrzymanie dokładnej głębokości roboczej. Koło podporowe może być ustawia­ne w różnym położeniu względem maszyny w sposób skokowy przy wykorzy­staniu szeregu otworów i przytyczki. Zagłębianie lemieszy ustala się na stałe dla danej plantacji i powinno ono być takie, aby wszystkie ziemniaki zostały wykopane, zwracając jednocześnie uwagę, by nie następowało uszkadzanie ziemniaków przez lemiesze. Zbyt duże zagłębienie lemieszy powoduje nagarnia­nie większej ilości gleby na przenośniki, co w znacznym stopniu utrudnia jej odsiewanie. Natomiast w kombajnie regulacji zagłębienia lemiesza dokonuje się poprzez zmianę położenia rolek kopiujących, a opuszczanie całego zespołu wyorującego w położenie robocze i podnoszenie w położenie transportowe odbywa się za pomocą siłownika hydraulicznego i układu linowego.

Regulacja odsiewacza przenośnikowego polega na odpowiednim ustawieniu wstrząsaczy. Właściwe ustawienie wstrząsaczy na odsiewaczu powodu­je odsianie ziemi, drobnych grud i kamieni, ziemniaki zaś pozostają bez usz­kodzeń. Natomiast zbyt duża intensywność wstrząsania, nie dostosowana do warunków pracy kombajnu. może powodować nadmierne uszkadzanie ziem­niaków.

Regulacja oddzielacza łęcin i chwastów polega na jego odpowiednim po­chyleniu, nastawieniu intensywności wstrząsania przenośnika i ustawieniu łopatek zgarniających. Górka palcowa również powinna być ustawiona pod kątem, aby zapewnić maksymalne wydzielanie zanieczyszczeń, bez wynoszenia do góry ziemniaków.

Przed rozpoczęciem pracy kombajnem należy dostosować rozstaw kół jezdnych do szerokości międzyrzędzi. Rozstaw kół mierzony między osiami opon, powinien odpowiadać czterokrotnej szerokości międzyrzędzi, przy czym koła muszą być ustawione symetrycznie względem osi wzdłużnej kombajnu. Warunek ten jest spełniony, gdy odległość między wspornikiem, a osią wzdłużną opony, po obu stronach kombajnu, jest taka sama.

Do zmiany rozstawu kół służą dwie śruby, po poluzowaniu których i uniesieniu - za pomocą podnośnika - osi kombajnu wysuwa się koło na wymiar.

=Konserwacja maszyn do zbioru ziemniaków

Konserwacja i przechowywanie maszyn do zbioru ziemniaków polega na zabezpieczeniu przed korozją wszystkich zespołów roboczych. Konieczne jest też przesmarowanie elementów napędowych. Maszyny muszą być starannie oczyszczone z gleby.

Maszyny do zbioru buraków

Zbiór buraków polega na wykonaniu dwu zasadniczych czynności: ogławia­nie, czyli odcinanie główek buraków z liśćmi, i wyciąganie korzeni z ziemi. W zależności od tego, czy czynności te są wykonywane jednocześnie, czy oddzielnie, rozróżnia się zbiory: jednoetapowy, dwu etapowy i trzyetapowy . W każdym z tych wariantów trzeba oddzielnie transportować z pola liście i korzenie buraków.

Zbiór: jednoetapowy, polega na jednoczesnym ogławianiu. i wyorywaniu korzeni buraków, Do zbioru jednoetapowego buraków służą - kombajny.

Zespół ogławiający kombajnu ma wmontowany czujnik, wykonany w postaci zespołu ząbkowanych tarcz napędzanych. Pod tarczami jest umiesz­czony nóż ogławiający o łukowym ostrzu. Przed tarczami czujnikowymi ogławiacza są umieszczone pręty układu automatycznego naprowadzania zespołów kombajnu na rzędy buraków. Czujnik jest wsparty na kółku kopiu­jącym. Za zespołem ogławiającym znajduje się zgarniacz grzebieniowy. Po prawej stronie zespołu ogławiającego znajduje się przenośnik liści i zbior­nik liści.

Przed zespołem wyorującym jest umieszczony oczyszczacz rzędów, który się składa z dwóch gwiazd o przeciwbieżnych obrotach. Zespół wyorujący skła­da się z dwóch wyciągaczy lemieszowych. Obok wyciągaczy znajduje się czujnik do automatycznej regulacji głębokości wyorywania buraków. Za wyorywa­czem korzeni jest umieszczony przenośnik półkowy i zbiornik korzeni. Ścięte nożem liście trafiają na ruszt, skąd zgarniacz grzebieniowy prze­suwa je na przenośnik liści. Przenośnik transportuje liście do zbiornika. Nad przenośnikiem jest umieszczony obrotowy nagarniacz liści. Zbiornik jest automatycznie opróżniany, a wyrzucane liście są układane w wały poprzeczne do kierunku pracy kombajnu.

Ogłowione korzenie są oczyszczone z resztek liści przez dwie gwiazdy, a następnie wyorywane lemieszem. Wyorywane korzenie dostają się na zespół czyszczący złożony z dwóch gwiazd prętowych, które obracając się, oczyszczają korzenie z ziemi. Z zespołu czyszczącego buraki są kierowane na pionowy przenośnik półkowy, który wysypuje je do zbiornika buraków. Zbiornik buraków jest opróżniany za pomocą przenośnika zgarniakowego, stanowią­cego podłogę zbiornika oraz zbiornik może być wynoszony do góry i wysuwa­ny poza kombajn z pomocą siłowników hydraulicznych, jeżeli rozładunek ma nastąpić na wysoką pryzmę lub przyczepę.

Ogławianie buraków musi być wykonywane dokładnie, na określonej wysokości w stosunku do wierzchołka korzenia. Zbyt wysokie ogławianie powo­duje powstawanie na korzeniu tzw. oczek, obniżających jakość przemysłową buraków. Natomiast za niskie ogławianie przyczynia się do strat masy zbiera­nego plonu liści.

Przed tarczami czujnikowymi ogławiacza są umieszczone pręty układu automatycznego naprowadzania zespołów kombajnu na rzędy buraków. Gdy ustawienie kombajnu jest prawidłowe, to buraki trafiają na środek zespołu tarcz czujnikowych ogławiacza i prze­suwają się pod nimi, nie powodując na­cisku na pręty układu naprowadzają­cego. Jeżeli zaś maszyna zboczy z prawidłowego kierunku jazdy, to buraki znajdą się z boku i będą naciskać pręty czujnikowe układu na­prowadzającego, odchylając je do tyłu.

Wychylenie pręta powoduje zamknięcie obwodu elektrycznego i uruchomienie cylindra hydraulicznego, naprowadza­jącego kombajn ponownie na środkowe

położenie względem rzędu buraków.

Wyładunek liści ze zbiornika, przy zbiorze dwóch pierwszych rzędów, jest sterowany ręcznie za pomocą linki przez obsługującego, a następnie automa­tycznie - za pomocą czujnika prętowego zaczepiającego o wał liści wyładowa­nych uprzednio w danym miejscu pola. Wychylenie pręta do tyłu powoduje uruchomienie układu hydraulicznego, który za pomocą siłownika opróżnia zbiornik.

Głębokość wyorywania korzeni również jest regulowana automatycznie. W tym celu - przed wyorywaczem - znajduje się czujnik prętowy, który opiera się swoją zagiętą częścią o powierzchnię pola, zmieniając swoje położenie w przypadku zmian zagłębienia wyorywacza. Krzywka, umieszczo­na na osi obrotu czujnika, powoduje wychylenie płytek dociskowych, które uruchamiają styki wyłączników elektrycznych 5, powodując podnoszenie lub opuszczanie zespołów roboczych za pomocą siłowników hydraulicznych.

Kombajn łączy się z ciągnikiem za pomocą belki pociągowej zakładanej w przeguby cięgieł dolnych układu trzypunktowego. Do napędu zespołów roboczych kombajnu służy wał przegubowy, łączony z wałem odbioru mocy ciągnika. Oprócz tego, przy sprzęganiu maszyny z ciągnikiem, konieczne jest połączenie jej przewodu elektrycznego z gniazdem na ciągniku.

Układ hydrauliczny kombajnu jest wyposażony we własną pompę, która otrzymuje napęd od wałka odbioru mocy ciągnika poprzez przekładnię główną maszyny.

Dzięki zastosowaniu układów automatycznych i znacznemu rozbudowaniu układu hydraulicznego kombajn może być obsługiwany tylko przez jednego pracownika - traktorzystę.

Zbiór dwuetapowy buraków polega na oddzielnym ogławianiu liści i wyory­waniu korzeni, przy czym zarówno liście, jak i korzenie są bezpośrednio ładowane na środki transportowe.

W trzyetapowym zbiorze buraków występują trzy oddzielne operacje. Pierwsza operacja polega na ogławianiu buraków, druga - wyoraniu i ułożeniu w wały i trzecia - pobieraniu korzeni z wałów i załadunku na środki tran­sportowe za pomocą ładowacza z przenośnikiem lub gwiazdą podbierającą. Do zbiorów dwuetapowego i trzyetapowego stosuje się zwykle maszyny o dużej szerokości roboczej, sześciorzędowe. Umożliwia to uzyskanie większej wydajności pracy niż przy zbiorze jednoetapowym za pomocą kombajnu. Sześciorzędowy ogławiacz przyczepiany ma zmontowany, w przed­niej części, zespół ścinający zbudowany z wału, do którego przegubowo są przymocowane noże. Ścięte i rozdrobnione nożami liście są wrzucane do poprzecznie ustawionego korytka ze ślimakiem, który przekazuje je na ukośny przenośnik taśmowy z łopatkami, a ten z kolei na jadącą z boku przyczepę. Na końcu przenośnika taśmowego znajduje się osłona, zapo­biegająca wyrzucaniu liści poza przyczepę. Za zespołem ścinającym jest umiesz­czony oczyszczacz - bęben z bijakami gumowo-parcianymi, które oczysz­czają główki buraków z resztek liści. Noże ścinające obracają się w kierunku przeciwnym do ruchu maszyny, bijaki oczyszczacza zaś - w kierunku zgod­nym z ruchem maszyny. Z ramą maszyny jest połączone przegubowo urzą­dzenie dogławiające, które odcina główki buraków i pozostawia je na polu.

Sześciorzędowy wyorywacz zawieszany ma zamontowaną ramę połączoną z układem zawieszania ciągnika i wspartą na dwóch kołach pod­porowych. W przedniej części ramy są zamocowane płozy, prowadzące maszynę wzdłuż rzędów. Za płozami są umieszczone talerze wyorujące. Wyorane buraki dostają się na zespół dwóch gwiazd prętowych, gdzie ulegają oczyszczeniu. Następnie - za pomocą rusztów kierujących - korzenie buraków zostają złożone w podłużny wał.

Ładowacz buraków jest maszyną doczepianą do ciągnika. Ramę łączy się z zaczepem rolniczym ciągnika. Rama ta spoczywa na dwóch ogu­mionych kołach. W przedniej części maszyny znajdują się dwa przenośniki łańcuchowo-prętowe: dolny i górny. Przenośnik dolny w czasie pracy podbiera korzenie, górny zaś, obracający się przeciwnie, odgrywa rolę wspomagającą.

Podbierane buraki są jednocześnie transportowane i oczyszczane. Podebrane buraki trafiają na poprzeczny przenośnik taśmowy, którym są ładowane na obok jadącą przyczepę.

---