BAZA RATOWNICZA
Baza ratownicza jest to miejsce, w którym przebywają osoby kierownictwa akcji na dole (w obiekcie), zastępy ratownicze, lekarz i kierownik bazy oraz zgrupowane są środki materiałowo-techniczne niezbędne do wykonywania prac ratowniczych. W zależności od rodzaju, stopnia nasilenia i zasięgu zagrożenia na czas akcji można rozważyć konieczność założenia kilku baz, przy czym ta, w której przebywa kierownik akcji na dole (w obiekcie), jest bazą główną, a pozostałe są bazami pomocniczymi. Każda z baz powinna mieć stałą łączność z pomieszczeniami kierownika akcji i zastępami wykonującymi prace ratownicze.
Miejsce założenia bazy ustala kierownik akcji. Baza powinna być zlokalizowana w pobliżu prowadzonych prac ratowniczych, w miejscu zapewniającym odpowiednie warunki dla pomieszczenia przebywających w niej osób oraz składowania środków potrzebnych do przeprowadzania prac ratowniczych. Miejsce to musi przede wszystkim zapewniać bezpieczeństwo przebywającym w nim ludziom.
W kopalniach podziemnych baza powinna być zlokalizowana w ustabilizowanym, opływowym prądzie powietrza świeżego. Bazę ratowniczą należy zlokalizować w miejscu położonym poza strefą zagrożenia, przy czym w polach metanowych oraz w przypadku wystąpienia zagrożenia wybuchem gazów pożarowych, między bazą ratowniczą a strefą zagrożenia muszą znajdować się co najmniej dwa załamania wyrobisk.
W zakładzie wydobywającym kopaliny palne baza powinna być oddzielona od strefy zagrożonej zaporą przeciw wybuchowi pyłu węglowego. Jeżeli jest to niemożliwe bazę należy założyć w odpowiednio zwiększonej odległości od strefy zagrożenia. W bazie należy kontrolować skład atmosfery, badając czy nie pojawiają się gazy niebezpieczne. Gdy akcja jest prowadzona na szeroką skalę jedną z baz urządza się również w pomieszczeniach KSRG.
W bazie ratowniczej należy przygotować i urządzić miejsce do:
- pracy kierownika akcji na dole (w obiekcie), kierownika bazy ratowniczej oraz innych osób kierujących pracami ratowniczymi lub nadzorującymi ich wykonanie,
- pracy mechanika sprzętu ratowniczego,
- pracy lekarza, jeśli bierze udział w akcji ratowniczej,
- wypoczynku ratowników po wykonaniu prac ratowniczych lub oczekujących na wykonanie
tych prac oraz dla zastępu (zastępów) ubezpieczającego,
- składowania urządzeń, sprzętu i materiałów przygotowanych do użycia w akcji ratowniczej,
- składowania urządzeń, sprzętu i materiałów niesprawnych lub zużytych w czasie wykonywania prac ratowniczych,
- pracy zespołu i urządzeń do zdalnego pobierania prób powietrza i analizy tych prób za pomocą chromatografu gazowego lub innych urządzeń.
Wyposażenie bazy ratowniczej stanowią:
- mapa górnicza obejmująca strefę zagrożoną, stale aktualizowana w miarę postępu prac,
- dostateczna ilość aparatów tlenowych roboczych dla ratowników oraz aparatów ucieczkowych dla ratowników (co najmniej jeden na każdy zastęp) i innych osób znajdujących się w bazie,
- butle zapasowe z tlenem i pochłaniacze CO2 do aparatów oddechowych zapewniające cztero- godzinne działanie wszystkich aparatów oddechowych znajdujących się w bazie oraz
używanych przez ratowników przy wykonywaniu prac z danej bazy,
- sprzęt medyczny do udzielania pierwszej pomocy, reanimacji i transportu rannych,
- części zamienne, narzędzia mechanika i przyrządy do kontroli aparatów oddechowych,
- urządzenia do konserwacji sprzętu ratowniczego,
- telefon do stałej łączności z pomieszczeniem kierownika akcji,
- urządzenia do utrzymywania łączności z zastępami wykonującymi prace ratownicze,
- oświetlenie bazy oraz zapasowe lampy oświetlenia osobistego w ilości odpowiadającej liczbie zastępów ratowniczych w danej bazie,
- linki ratownicze oraz szelki bezpieczeństwa,
- termometry i wilgotnościomierze,
- wykrywacze gazów, metanomierze i eksplozymetry do doraźnej kontroli składu powietrza
kopalnianego,
- sprzęt materiały i urządzenia gwarantujące sprawna likwidację skutków zagrożenia,
- koce, ubrania robocze i rękawice robocze,
- środki czystości (woda, mydło, ręczniki),
- napoje i wyżywienie (określone przez lekarza) w przypadku akcji trwającej dłużej niż
6 godzin,
- książka meldunków i poleceń.
Sprzęt stosowany podczas akcji ratowniczej w podziemnych zakładach górniczych powinien mieć dopuszczenie do stosowania. Jeżeli takiego dopuszczenia nie ma to można go używać tylko na podstawie decyzji kierownika akcji ratowniczej. W zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny otworami wiertniczymi wyposażenie bazy w sprzęt ratowniczy oraz urządzenia i środki do wykonywania prac ratowniczych, w zależności od rodzaju zagrożenia, określa kierownik akcji ratowniczej w porozumieniu z kierownikiem bazy.
Jeżeli tlenowe aparaty oddechowe mają być użyte dwa lub więcej razy do akcji, bez wydawania ich na powierzchnię w celu skontrolowania i oczyszczenia, to bazie musi znajdować się mechanik aparatowy. W razie wprowadzenia do akcji większej liczby zastępów ratowniczych, w bazie powinno pracować nawet kilku mechaników aparatowych. Należy pamiętać, że po 24 godzinach przetrzymywania aparatów na dole powinny być one wydane na powierzchnię, do kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, w celu ich oczyszczenia, dezynfekcji i skontrolowania.
W bazie powinny przebywać zastępy rezerwowe i ubezpieczające w ilości co najmniej:
- równej liczbie zastępów wykonujących prace ratownicze w rejonie zagrożenia w przypadku akcji wymagających użycia aparatów oddechowych,
- równej połowie liczby zastępów wykonujących prace ratownicze w rejonie zagrożenia w przypadku akcji nie wymagających użycia aparatów oddechowych.
Warunek obecności pełnego stanu zastępów ratowniczych w bazie jest wymagany szczególnie w początkowym stadium akcji, przy prowadzeniu prac rozpoznawczych oraz przy otwieraniu pól pożarowych i przy zagrożeniu wybuchowym.
PLAN RATOWNICTWA
Dla każdego zakładu górniczego należy sporządzić plan ratownictwa, który w szczególności powinien określać sposób prowadzenia akcji ratowniczej w razie zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub ruchu zakładu górniczego spowodowanego pożarem, tąpnięciem, wybuchem gazu lub pyłu węglowego, wdarciem się wody do wyrobisk górniczych, erupcją płynu złożowego, wydzielaniem siarkowodoru, wybuchem pyłów siarkowych, awarii energomechanicznych lub innymi przyczynami.
Plan ratownictwa powinien być przechowywany w zakładzie górniczym:
- u dyspozytora ruchu,
- w kopalnianej (zakładowej) stacji ratownictwa górniczego i
- innym miejscu wyznaczonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
Plan ratownictwa powinien zawierać:
- wykaz nazw, adresów i telefonów jednostek organizacyjnych oraz odpowiednich służb,
osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego w miejscu pracy i zamieszkania
w tym:
- jednostki, które należy wezwać do udziału w akcji ratowniczej,
- jednostki, które należy powiadomić o prowadzonej akcji ratowniczej,
- służby i poszczególne osoby z zakładu górniczego, które są przewidziane do
kierowania pracami ratowniczymi i pomocniczymi oraz ich nadzorowania
i wykonywania,
- wykaz osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, przewidzianych do
pełnienia funkcji kierowniczych w czasie akcji,
- wykaz osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, przewidzianych do
zorganizowania określonych prac oraz odpowiedzialnych za utrzymanie w stałej
gotowości środków materiałowych i technicznych,
- wykaz organów rządowej administracji ogólnej i specjalnej, które należy powiadomić
o powstałych zagrożeniach,
- organizację służby ratownictwa górniczego w zakładzie górniczym określającą:
- obsadę zakładowej (kopalnianej) stacji (punktu) ratownictwa górniczego,
łącznie z nazwiskami rezerwowych mechaników sprzętu ratowniczego,
- liczbę zastępów ratowniczych stale dyżurujących w ZG i sposób porozumiewania
się z nimi (alarmowania),
- organizację innych służb, które mogą być angażowane do akcji ratowniczej,
- sposoby powiadamiania ratowników na podstawie aktualnego wykazu miejsc
ich zatrudnienia lub przebywania,
- lokalizację pomieszczeń kierownika akcji i sekretarza technicznego,
- lokalizację pomieszczeń dla zastępów i innych osób przybyłych w związku
z akcją ratowniczą,
- systemy całodobowej łączności pomiędzy ZG a kierownikiem ruchu zakładu
górniczego i dyspozytorem ruchu,
- system łączności, pomiędzy kierownikiem akcji ratowniczej a sztabem akcji,
bazą ratowniczą oraz osobami i służbami niezbędnymi w prowadzeniu akcji
ratowniczej,
- wykaz sprzętu, urządzeń i materiałów przewidzianych do użytku w akcji ratowniczej,
miejsce ich składowania, sposób transportu oraz wykaz osób odpowiedzialnych za
terminowe wyposażenie akcji w sprzęt ratowniczy,
- organizację pomocy medycznej w czasie akcji ratowniczej w podziemnych zakładach
górniczych określającą:
- wykaz nazwisk i miejsca pracy i zamieszkania, numery telefonów personelu
medycznego przewidzianego do wykonywania zadań w akcji ratowniczej,
- lokalizację pomieszczeń przewidzianych do udzielania pomocy medycznej na
powierzchni zakładu górniczego (punkty opatrunkowe, izby opatrunkowe,
przychodnia zakładowa) oraz numery telefonów w tych pomieszczeniach,
- lokalizację pomieszczeń dla poszkodowanych,
- miejsca postojów samochodów sanitarnych oraz nazwiska i numery telefonów
osób je obsługujących,
- zasady zapewniania obsługi medycznej podczas akcji ratowniczej w zakładach
górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi określające:
- sposoby organizowania pomocy medycznej podczas akcji na wiertni,
- dobór środków pomocy w zależności od rodzajów zagrożeń,
- wykaz jednostek, które przewidziane są do udzielania specjalistycznej pomocy
zakładowi górniczemu w czasie akcji ratowniczej wraz z uzgodnionymi zasadami
współpracy,
- plan wzajemnej pomocy zakładów górniczych.
Integralną częścią planu ratownictwa jest plan akcji przeciwpożarowej, który powinien zawierać dane potrzebna przy prowadzeniu akcji przeciwpożarowej w zakładzie górniczym. Plan ten składa się z dwóch części - opisowej i graficznej.
Część opisowa powinna zawierać:
- spiętrzenia i wydajności wentylatorów głównych (nominalne i rzeczywiste),
- sposoby i zakres regulacji wydajności i spiętrzeń wentylatorów,
- sposoby rewersji wentylacji głównej,
- depresje i wydajności stacji odmetanowania,
- wykaz miejsc szczególnie zagrożonych powstaniem pożaru,
- sposób wycofywania ludzi ze stref zagrożonych w zależności od miejsca pożaru,
- sposoby zabezpieczania prądów schodzących, oddziałów podpoziomowych,
wentylatorów pomocniczych oraz sposoby uruchamiania tych zabezpieczeń,
- wykaz osób kierownictwa i dozoru ruchu, które należy zawiadomić o pożarze,
- instrukcję dla osób dozoru ruchu określającą sposób postępowania od chwili
zauważenia pożaru do momentu otrzymania pierwszych poleceń od kierownika
akcji przeciwpożarowej,
- inne zasady techniki górniczej lub ustalenia kierownika ruchu zakładu górniczego
dotyczące zagadnień pożarowych.
Część graficzna planu akcji przeciwpożarowej powinna zawierać:
- schemat przestrzenny sieci wentylacyjnej,
- mapy wentylacyjne w skali 1:5000 lub 1:2000 z zaznaczeniem:
- kierunków prądów powietrza świeżego, zużytego oraz prądów schodzących,
- tam wentylacyjnych, bezpieczeństwa, regulacyjnych i izolacyjnych,
- wentylatorów pomocniczych,
- mostów wentylacyjnych,
- pól pożarowych oraz miejsc poprzednich pożarów,
- urządzeń łączności (sygnalizatorów i telefonów),
- poziomowych i oddziałowych komór przeciwpożarowych,
- zbiorników i chodników wodnych,
- czujników metanometrii automatycznej oraz czujników do kontroli innych
gazów,
- schemat sieci rurociągów przeciwpożarowych i ich zasilania z zaznaczeniem zasuw,
ciśnienia oraz wydatku wody na końcowych odcinkach rurociągów,
- schemat sieci rurociągów sprężonego powietrza z zaznaczeniem zasuw,
- schemat sieci rurociągów podsadzkowych,
- schemat sieci rurociągów odmetanowania z zaznaczeniem zasuw,
- schemat zasilania w energię elektryczną podziemnej części zakładu górniczego
z naniesieniem rozdzielni i transformatorów, prostowników i akumulatorowni,
- mapy wyrobisk górniczych z naniesieniem na nich sieci rurociągów podsadzkowych
i rurociągów sprężonego powietrza.
Plan ratowniczej akcji przeciwpożarowej powinien również zawierać:
- ramowe wytyczne dla osób dozoru ruchu w zakresie okresowego pouczania załogi
zatrudnionej pod ziemią o obowiązującej profilaktyce pożarowej i zasadach postępowania
w przypadku powstania pożaru,
- przygotowaną dokumentację prowadzenia akcji przeciwpożarowej obejmującą:
- meldunek o pożarze wypełniony przez dyspozytora ruchu zakładu górniczego,
- telefonogram zawiadamiający o powstaniu pożaru właściwy organ państwowego
nadzoru górniczego,
- książką prowadzenia akcji przeciwpożarowej.
Plan ratownictwa należy na bieżąco aktualizować. Przeprowadzona aktualizacja powinna być odnotowana w karcie złączonej do tego planu, zawierającej rubryki przeznaczone na: nazwisko i imię oraz stanowisko służbowe osoby przeprowadzającej aktualizację, jej zakres oraz podpisy osób przeprowadzających i kontrolujących, zgodnie z ustaleniami kierownika ruchu zakładu. Z postanowieniami planu ratownictwa i jego poszczególnymi częściami należy zapoznać osoby wymienione w planie, odpowiedzialne za wykonanie określonych zadań w czasie akcji ratowniczej.
Plan ratownictwa podlega zatwierdzeniu przez właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.
16
15