W tym przypadku y jest wektorem zaobserwowanych wartości zmiennej endogenicznej:
,
X - to macierz zaobserwowanych wartości zmiennych objaśniających, przy czym przyjmuje się ,że w modelu obok wymienionych zmiennych występuje zmienna X01
1 (przy parametrze
0), a więc:
X =
,
Natomiast
jest wektorem ocen parametrów strukturalnych.
,
Aby go wyznaczyć, należy obliczyć pochodną funkcji
względem wektora a i przyrównać ją do zera. Po odpowiednich przekształceniach wzór na wektor ocen parametrów strukturalnych przyjmuje ostateczną postać:
gdzie:
nazywana macierzą momentów zmiennych objaśniających, jest macierzą kwadratową i symetryczną. Elementami jej są współczynniki stojące przy parametrach po prawej stronie układu równań normalnych.
jest wektorem momentów zmiennych objaśniających zmiennej objaśnianej. Elementami tego wektora są wyrazy wolne z lewej strony układu równań normalnych. Z układu równań normalnych, można przejść od zapisu skalarnego do zapisu macierzowego i odwrotnie.
Elementy macierzy XTX i wektora XTY powstały w wyniku pomnożenia odpowiednich macierzy, bądź są sumami pochodzącymi z powyższej tabeli, stosownie do wyprowadzonych wzorów.
Kolejnym zadaniem jest odwrócenie macierzy XTX. W tym celu, stosując metodę Sarrusa, obliczono jej wyznacznik:
Aby można było odwrócić macierz, jej wyznacznik musi być różny od zera. Dowiedziono, że macierz XTX jest dodatnio określona, czyli jej wyznacznik jest zawsze liczbą nieujemną. Następnie utworzono macierz algebraiczną dopełnień i jej elementy podzielono przez wyznacznik i otrzymano:
Po dokonaniu odpowiednich obliczeń otrzymano wektor ocen parametrów strukturalnych;
Oszacowany model przybiera więc postać:
Drugim etapem estymacji jest oszacowanie parametrów struktury stochastycznej (parametr składnika losowego), które pozwalają wnioskować o dopasowaniu modelu do posiadanych materiałów empirycznych. Są to:
1. Wariacja składnika resztowego S2 (jako estymator wariancji składnika losowego
) dana wzorem:
gdzie n jest liczbą obserwacji, natomiast k jest liczbą szacowanych parametrów strukturalnych, lub wzorem alternatywnym, macierzowym:
Zauważmy jeszcze, że YTY=
, natomiast YTX=(XTY)T, co znacznie ułatwi obliczenia.
Ostatecznie więc:
2. Odchylenie standardowe składnika resztowego:
3. Macierz wariancji i kowariancji estymatorów parametrów:
Szczególne znaczenie maja elementy diagonalne tej macierzy (wariacje estymatorów parametrów). Pierwiastki z nich to błędy średnie szacunku parametrów. Natomiast poza główną przekątną znajdują się kowariancje estymatorów parametrów. A zatem:
4. Współczynnik zbieżności
Na podstawie obliczeń pomocniczych otrzymano:
5. Współczynnik determinacji R2:
czyli:
6. Współczynnik korelacji wielorakiej R:
7. Współczynnik zmienności losowej V:
Testowanie parametrów - weryfikacja statystyczna modelu.
8. Test t-Studenta
hipotezę zerową należy odrzucić na korzyść hipotezy alternatywnej. A Zatem wszystkie parametry strukturalne modelu są statystycznie istotne.
Po odczytaniu z tablic rozkładu statystyki t-Studenta wartości krytycznej tα = 2,356, stwierdzamy, wszystkie zmienne w modelu są statystycznie istotne.
9. Test DW Durbina-Watsona:
Po odczytaniu z tablic rozkładu statystyki DW wartości krytycznych dl = 0,697 i du = 1,641, stwierdzamy, że du < DW, a zatem w modelu nie występuje autokorelacja reszt.
10 Test F
Analiza wybranych własności rozkładu reszt.
11. Test serii
14,00 |
14,42 |
-0,42 |
b |
17,00 |
17,18 |
-0,18 |
b |
14,50 |
14,42 |
0,08 |
a |
20,00 |
19,46 |
0,54 |
a |
21,60 |
21,80 |
-0,20 |
b |
23,00 |
22,76 |
0,24 |
a |
24,50 |
24,50 |
0,00 |
- |
28,00 |
27,80 |
0,20 |
a |
26,40 |
26,00 |
0,40 |
a |
29,00 |
29,66 |
-0,66 |
b |
12. Badanie symetrii składnika resztowego
Przedział ufności dla parametrów
6