Ekonomia
Ekonomia
Ekonomia
Ekonomia
Ekonomia
Ekonomia
Ekonomia
Ekonomia
Rynek pieniÄ™\
ny
Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz
WARSZAWA
© Copyright by Dariusz Prokopowicz
2005
Zagadnienia tematu:
Zagadnienia tematu:
Rynek finansowy  podstawowe pojęcia oraz
Rynek finansowy  podstawowe pojęcia oraz
klasyfikacja
klasyfikacja
Klasyfikacja rynków finansowych
Klasyfikacja rynków finansowych
Przepływ pieniądza między segmentami rynku
Przepływ pieniądza między segmentami rynku
Rola instytucji finansowych w gospodarce
Rola instytucji finansowych w gospodarce
Rynek pieniÄ™\
ny  jego cechy i funkcje
Rynek pieniÄ™\
ny  jego cechy i funkcje
Podmioty na rynku pieniÄ…dza
Podmioty na rynku pieniÄ…dza
Klasyfikacja rynku pieniÄ…dza
Klasyfikacja rynku pieniÄ…dza
2
Rynek finansowy
Rynek finansowy
Rynek - to zbiorowość podmiotów gospodarujących,
zainteresowanych dokonywaniem operacji kupna-
sprzeda\
y określonych dóbr, wartości lub usług, z
których jedna część reprezentuje poda\
, druga popyt.
Rynek finansowy (financial market), jest jednym z
podstawowych rynków funkcjonujących w ka\
dej gospodarce.
Tworzy go zbiorowość podmiotów dokonujących transakcji
kupna-sprzeda\
y środków finansowych.
jest to rynek na, którym zawierane są transakcje finansowe,
polegajÄ…ce na zakupie i sprzeda\
y instrumentów finansowych.
3
Instrument finansowy
Instrument finansowy
Rynek finansowy
Rynek finansowy
Instrument finansowy (financial instrument) mo\
na
określić w uproszczeniu jako:
Kontrakt między dwoma stronami regulujący
zale\
ność finansową, w jakiej obie strony
pozostajÄ….
ZobowiÄ…zanie finansowe, tj. roszczenia dotyczÄ…ce
majątku jednych podmiotów gospodarujących w
stosunku do drugich.
4
Ró\
norodność instrumentów
Ró\
norodność instrumentów
finansowych funkcjonujÄ…cych
finansowych funkcjonujÄ…cych
Rynek finansowy
Rynek finansowy
w obrocie
w obrocie
Na rynku finansowym przedmiotem obrotu jest wiele
aktywów które ró\
niÄ… siÄ™:
terminami zapadalności
ryzykiem
osobami wierzycieli i dłu\
ników
walutÄ…
materialną formą występowania
wyceną rynkową na giełdzie itp.
5
Klasyfikacja rynków
Klasyfikacja rynków
Rynek finansowy
Rynek finansowy
finansowych
finansowych
Dlatego te\
klasyfikacja rynków finansowych nie jest
jednolita i ma ró\
ną postać w zale\
ności od jej celów.
Podstawowy podział to:
Rynek
Rynek
pieniÄ™\
ny
kapitałowy
Natomiast dla potrzeb analizy inwestycji finansowych
najczęściej wyró\
nia się następujące rynki:
rynek pieniÄ…dza
rynek kapitału
rynek instrumentów pochodnych
rynek walut i dewiz
6
Rynek finansowy
Rynek finansowy
Rys. Podział rynku finansowego
Rys. Podział rynku finansowego
Rynek finansowy
Rynek pieniężny Rynek kapitałowy
Rynek walutowy Rynek instrumentów
pochodnych
7
Segmenty rynku
Segmenty rynku
Rynek finansowy
Rynek finansowy
finansowego
finansowego
- to ogół transakcji depozytowych i kredytowych
Rynek
krótkoterminowych (do 1 roku).
pieniÄ™\
ny
- tworzÄ… transakcje instrumentami finansowymi o
Rynek
charakterze wierzycielskim lub własnościowym o
kapitałowy charakterze długoterminowym (co najmniej 1 rok).
- to rynek transakcji zakupu i sprzeda\
y znaków
Rynek
pieniÄ™\
nych emitowanych przez ró\
ne kraje (waluty)
walutowy oraz dokumentów płatniczych, opiewających na
ró\
ne waluty i płatnych za granicą (dewizy).
Rynek
- tworzÄ… transakcje instrumentami pochodnymi (a
instrumentów więc bez u\
ycia narzędzi typowych dla rynków
finansowych).
pochodnych
8
Rys. Główne segmenty rynku finansowego
Rys. Główne segmenty rynku finansowego
Rynek finansowy
" Lokaty i kredyty 
Utrzymanie
płynności w
bankach
Rynek pieniężny Rynek kapitałowy
- i kredytowy o (Rynek inwestycyjny)
" Bank centralny 
charakterze - obejmujący kapitały
Regulowanie ilości
krótkoterminowym długoterminowe
(podaży) pieniądza
Rynek papierów
wartościowych
Rynek Międzybankowy
walutowy rynek pieniężny
" Makerzy
" Lokaty i kredyty
finansowi
" Banki.
międzybankowe
" Giełdy papierów
" SKOK-i, spółki
wartościowych
leasingowe
" Emitowanie
" Biura maklerskie
" Przedsiębiorstwa.
krótkoterminowych
bonów skarbowych
" Państwo
9
y
ródło: Opracowanie własne.
Rys. Transformacja kapitałów (zasobów pienię\
nych)
Rys. Transformacja kapitałów (zasobów pienię\
nych)
R ynek finanso w y
" Lokaty i kredyty 
Utrzymanie
płynności w
bankach
R ynek p ieniężny R ynek kap itało w y
- i kredyto w y o (R ynek inw estycyjny)
" Bank centralny 
charakterze - o bejm ujący kapitały
Regulowanie ilości
kró tko term ino w ym długo termino w e
(podaży) pieniądza
R ynek papierów
wartościowych
R yne k M iędzyba nkow y
w alu tow y ryne k pienię żny
" DÅ‚ugoterminowe
papiery wartościowe
(własnościowe i
" Biura maklerskie
wierzytelnościowe)
" Fundusze inwestycyjne
" Rynek kasowy i
" Fundusze emerytalne
terminowy
" Towarzystwa ubezpieczeniowe
" Rynek pierwotny i
wtórny
" Transformacja kapitałów krótkoterminowych w
długoterminowe i odwrotnie
" Transformacja ilościowa pieniądza
10
y
ródło: Opracowanie własne.
Przepływ pieniądza
Przepływ pieniądza
Rynek finansowy
Rynek finansowy
między segmentami rynku
między segmentami rynku
Rynki pieniądza i kapitału nie są od siebie ściśle
odseparowane.
Popyt jak i poda\
pieniądza mogą bowiem być
dowolnie między nimi przenoszone.
Ró\
nice co do przedmiotu operacji na rynku
pieniądza i rynku kapitału nie są zawsze
dostrzegalne przez uczestników dokonujących
operacji.
11
Rola instytucji finansowych
Rola instytucji finansowych
Rynek finansowy
Rynek finansowy
w gospodarce
w gospodarce
Wielowymiarowa transformacja pieniÄ…dza:
Transformacja pieniądza w czasie (tj. przekształcanie
Transformacja pieniÄ…dza w czasie
środków finansowych zdeponowanych na krótkie terminy na
długoterminowe operacje aktywne, np. krótkoterminowe depozyty
w długoterminowe kredyty)
Transformacja ilościowa pieniądza (tj. przekształcanie
Transformacja ilościowa pieniądza
drobnych oszczędności, głównie pochodzących z gospodarstw
domowych na wielkie kapitały inwestycyjne podmiotów
gospodarczych np. wielomilionowej wartości kredyty)
Transformacja rodzajowa pieniÄ…dza polegajÄ…ca na zamianie
Transformacja rodzajowa pieniÄ…dza polegajÄ…ca na zamianie
operacji rynku pieniÄ™\
nego na inwestycje realizowane na
operacji rynku pieniÄ™\
nego na inwestycje realizowane na
rynku kapitałowym i odwrotnie.
rynku kapitałowym i odwrotnie
12
Rynek finansowy
Rynek finansowy
Poza tym:
Prowadzenie ró\
nego rodzaju rozliczeń w obrocie
Prowadzenie ró\
nego rodzaju rozliczeń w obrocie
krajowym i zagranicznym (głównie w zakresie realizacji
krajowym i zagranicznym
płatności między ró\
nymi podmiotami gospodarczymi).
Udzielanie innych usług i produktów finansowych w
Udzielanie innych usług i produktów finansowych w
przypadku banków uniwersalnych (np. pośrednictwo w
przypadku banków uniwersalnych
obrocie papierami wartościowymi, operacje leasingowe, sprzeda\

polis ubezpieczeniowych, doradztwo inwestycyjne, doradztwo
podatkowe, sprzeda\
jednostek uczestnictwa funduszy
inwestycyjnych,...).
13
Rynek finansowy
Rynek finansowy
Wobec powy\
szego, o tym na jakim rynku winny być
dokonywane operacje decydujÄ… dwa kryteria:
kryterium charakteru transakcji - lokowanie nadwy\
ek
płynności / uzyskanie z
ródeł pokrycia jej niedoborów odbywa
siÄ™ na rynku pieniÄ…dza a lokowanie nadwy\
ek dochodów nad
wydatkami / uzyskiwanie kapitału pienię\
nego dotyczy rynku
kapitału.
kryterium terminu (długości okresu) - transakcje z funduszami
po\
yczkowymi z terminami zwrotu do 1 roku zaliczamy do
transakcji rynku pieniÄ…dza natomiast transakcje z funduszami
po\
yczkowymi z terminami zwrotu powy\
ej 1 roku zaliczamy do
transakcji rynku kapitału.
14
Rozwój rynku finansowego
Rozwój rynku finansowego
Rynek finansowy
Rynek finansowy
Rynki finansowe funkcjonujące w poszczególnych
państwach są rozwinięte w ró\
nym stopniu w
zale\
ności od:
Stopnia rozwoju danej gospodarki narodowej
Skali interwencji państwa w mechanizmy rynkowe
15
Rynek pieniÄ™\
ny
Rynek pieniÄ™\
ny
Rynek pieniÄ™\
ny to ogół transakcji depozytowych i
kredytowych krótkoterminowych.
Transakcje rynku pieniÄ™\
nego przeprowadzane sÄ… w
celu kształtowania płynności finansowej podmiotów
gospodarczych (finansowych i niefinansowych).
Transakcje zawierane sÄ… na okres od jednego dnia do
jednego roku.
16
Cechy rynku pieniÄ™\
nego
Cechy rynku pieniÄ™\
nego
Rynek pieniÄ™\
ny
Rynek pieniÄ™\
ny
dostarcza kapitału na finansowanie działalności bie\
Ä…cej
banków i przedsiębiorstw
jest mechanizmem zamiany pieniądza bankowego (banków
komercyjnych) na pieniÄ…dz banku centralnego
jego powstanie wynika z istnienia podmiotów
dysponujących nadmiarem pieniądza oraz podmiotów
cierpiących na niedobór środków finansowych.
formy operacji na tym rynku to po\
yczki w postaci
transferu bÄ…dz
terminowe transakcje z papierami
wartościowymi
17
Cechy rynku pieniÄ™\
nego
Cechy rynku pieniÄ™\
nego
Rynek pieniÄ™\
ny
Rynek pieniÄ™\
ny
stopa procentowa na rynku pieniÄ™\
nym kształtuje się
swobodnie, zgodnie z prawem popytu i poda\
y:
- górną granicę określa stopa procentowa kredytu
lombardowego,
- dolna granica jest ustalana przez stopy zbytu skarbowych
papierów wartościowych.
podstawowÄ… rolÄ™ na rynku pieniÄ™\
nym spełnia bank
centralny, który jest kredytodawcą ostatniej instancji
(refinansowanie) oraz wpływa na wielkość poda\
y pieniÄ…dza
i jego cenÄ™.
18
Funkcje rynku pieniÄ™\
nego
Funkcje rynku pieniÄ™\
nego
Rynek pieniÄ™\
ny
Rynek pieniÄ™\
ny
krótkoterminowe wyrównywanie płynności banków
zabezpieczanie koniecznych rezerw pieniÄ™\
nych
przez banki
określenie wysokości procentu dla transakcji
krótkoterminowych i średnioterminowych
19
Podmioty na rynku pieniÄ…dza
Podmioty na rynku pieniÄ…dza
Rynek pieniÄ™\
ny
Rynek pieniÄ™\
ny
Na rynku pieniÄ…dza mo\
na wyró\
nić następujące
grupy podmiotów:
jednostki nadwy\
kowe
jednostki deficytowe
pośrednicy finansowi
bank centralny
20
Rynek pieniÄ™\
ny
Rynek pieniÄ™\
ny
- występuje u nich nadpłynność.
Jednostki
SÄ… to zazwyczaj: gospodarstwa domowe,
nadwy\
kowe
instytucje ubezpieczeniowe, fundusze
emerytalne, fundusze inwestycyjne.
- zgłaszają popyt na płynność.
Jednostki
Nale\
ą do nich najczęściej:
deficytowe
przedsiębiorstwa komercyjne oraz sektor
publiczny  bud\
et państwa i jednostki
samorządów terytorialnych.
21
Rynek pieniÄ™\
ny
Rynek pieniÄ™\
ny
- przejmują wolne środki od jednostek
Pośrednicy
nadwy\
kowych celem ich przekazania
finansowi
jednostkom deficytowym.
Zalicza siÄ™ do nich: banki depozytowe-
kredytowe, biura maklerskie, towarzystwa
ubezpieczeniowe.
- wpływa na wysokość stóp procentowych
Bank
na rynku międzybankowym, wykorzystując
centralny
odpowiednie instrumenty finansowe do
regulowania ilości pieniądza w gospodarcze
narodowej.
22
Klasyfikacja rynku pieniÄ…dza
Klasyfikacja rynku pieniÄ…dza
Kryteriów podziału rynku pieniądza jest wiele.
Rysunek (następny slajd) prezentuje podział
rynku na segmenty biorÄ…c pod uwagÄ™:
rodzaj stosowanych instrumentów
typ podmiotów
23
Rys. Segmenty rynku pieniÄ™\
nego
Rys. Segmenty rynku pieniÄ™\
nego
RYNEK PIENI
ŻNY
Rynek dłużnych Rynek
Detaliczny rynek
Papierów międzybankowy
bankowy
wartościowych
Rynek Rynek Rynek Rynek
Rynek
Bonów Bonów Certyfikatów Akceptów
Bonów NBP
Skarbowych Komercyjnych Depozytowych Bankowych
24