"Granica" jako powieść filozoficzna, psychologiczna i społeczno - polityczna.











Środa, 26 Kwietnia Imieniny obchodzą: Marzena, Maria, Klaudiusz
 



















  Sciaga.pl > Prace
> XX
lecie >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???




Gdzie jestSciaga.pl
?
















"Granica" jako powieść
filozoficzna, psychologiczna i społeczno -
polityczna.










kategoria:   J.polski
zakres:   XX lecie
dodano:   1999-08-17




Problematyka
społeczno - polityczna: Na treść społeczną i polityczną
utworu miał czas jego powstania, bowiem lata 1932 - 35 to okres
kryzysu społecznego i politycznego, kiedy w społeczeństwie dominują
pesymistyczne nastroje. Nałkowska prezentuje polską sytuację
społeczną, rozdział pomiędzy warstwami niższymi a wyższymi.
Reprezentatywnym i niemal symbolicznym tego przykładem jest
kamienica Kolichowskiej. Piwnice tej kamienicy są zamieszkiwane
przez biedotę miejską, m.in przez rodzinę Gołębskich. Jasia Gołębska
z chorą matką i kolejno umierającymi dziećmi mieszka w wilgotnej i
ciemnej piwnicy, w której ślepnie jej ostatnia córeczka. Ponieważ
sama jest wątła i chorowita, nie ma szans na znalezienie pracy.
Utrzymuje się dzięki bezpłatnemu obiadowi pomocy społecznej, który
rozdziela na trzy porcje. Jej brat Franek Borbocki traci pracę w
związku z redukcją robotników w fabryce. Biedota miejska żyje w
strasznej nędzy, bez szans na poprawę tego losu, bez żadnego
zabezpieczenia. Przykładem niesprawiedliwości społecznej jest los
Bogutowej, matki Justyny. Kobieta pracowita, uczciwa, całe życie
służy w domach ziemiańskich i szlacheckich, z których jest usuwana,
gdyż z powodu choroby nie może poradzić sobie z wszystkimi
obowiązkami. Nie posiada żadnego zabezpieczenia na starość, ponieważ
jej oszczędności ulokowane w jakimś banku przepadły wraz z jego
rozwiązaniem. Bogutowa umiera w czasie operacji, gdyż zbyt późno
przywieziono ją do szpitala. Na jej pogrzebie nie ma żadnego z
pracodawców, dla których straciła zdrowie. Nałkowska pokazuje, jak
silnie zakodowane są w świadomości ludzi podziały społeczne. Równość
ludzi jest ideą abstrakcyjną, nie mającą żadnego związku z
rzeczywistością. Takim fałszywym banałem okazuje się np.
stwierdzenie Kolichowskiej, że "służąca to taki sam człowiek, jak
każdy inny". Bo przecież dla służącej są schody, którymi nosi się
węgiel i jarzyny, służąca sama jada w kuchni to, co zostanie ze
stołu i dopiero wtedy, gdy jest już zimne. Gdy natomiast ubierze się
w ładną sukienkę, drażni tym swoją panią. Podział na państwo i
ubogich stał się nienaruszalny, nie ma możliwości przekroczenia tych
granic. Symbolicznym obrazem istnienia takiej bariery jest los psa
podwórzowego Fitka, strzegącego kamienicy Kolichowskiej. Fitek,
uwiązany na łańcuchu, nie może się swobodnie poruszać tak jak domowy
pies Lulu. Choć uwielbia zabawy z Lulu, nigdy mu nie dorówna, nie
może podejść do niego kiedy chce, hamowany łańcuchem. Jego życie
jest jałowe i jednostajne, zamknięte linią drutu, na którym
zaczepiony jest łańcuch. Wydarzenia polityczne w mieście
pogłębiają obraz sytuacji społecznej. Los proletariatu nikogo nie
interesuje. Zamyka się fabrykę, która stanowi miejsce pracy i
podstawę utrzymania wielu ludzi, wstrzymuje się dotacje na budowę
mieszkań dla robotników, a ich manifestacje tłumione są przez
policję. Władzę sprawuje konserwatywna elita wywodząca się z
ziemiaństwa, co nie wróży poprawy sytuacji. Problematyka
psychologiczno - moralna: Już wymowa społeczna "Granicy"
zahacza o problematykę moralną, bowiem odpowiedzialność za zło jest
także odpowiedzialnością moralną. Jednak w powieści problematyka ta
jest szerzej omówiona i obejmuje wiele aspektów. Autorka
zastanawia się nad tym, jak wygląda prawda o czynach człowieka.
Służy tym rozważaniom historia Zenona i Justyny. Pisarka pokazuje
zdarzenie z punktu widzenia Zenona oraz z punktu zewnętrznych
obserwatorów. Ziembiewicz nawiązując ten romans tłumaczył się przed
sobą okolicznościami, głosem natury, swoimi czystymi intencjami,
uczciwym stawianiem sprawy wobec Justyny, której niczego nie
obiecywał. Oceniał zatem swe postępowanie jako uczciwe, a w każdym
razie usprawiedliwione. Wraz z jego śmiercią jego racje i motywy
postępowania straciły znaczenie. Wszystko, co myślał i czuł w
związku z tą sprawą, zniknęło. Pozostały fakty, zdarzenia i ich
skutki, które teraz stały się przedmiotem oceny. Jego romans stał
się zwykłym skandalem, rzeczą niesmaczną, powodem do potępienia.
Wniosek jest prosty:"Jest się takim, jak myślą ludzie".
Kolejnym przedmiotem analizy psychologiczno - socjologicznej
jest sposób kształtowania się życia i osobowości człowieka, która
nie jest wyłącznie wynikiem pragnień i woli człowieka, lecz także
efektem determinującego wpływu różnego rodzaju konwencji,
stereotypów obyczajowych, ról społecznych, przyjętych zachowań,
które Nałkowska określa mianem"schematów". Uleganie schematom jest
widoczne szczególnie w przypadku głównego bohatera. Zenon już jako
uczeń kształtuje swą świadomość i opinię na temat własnego domu.
Pogardza schematem życia, jaki wytworzył się w Boleborzy. Ojciec
zaspokaja swój wybujały erotyzm z wiejskimi dziewczynami, po czym
spowiada się z tych zdrad żonie i uzyskuje przebaczenie. Ona
toleruje zdrady męża, a nawet im sprzyja, mówiąc o zaletach
kochanek. Uważa to za umiejętność postępowania z mężem. Walerian
Ziembiewicz zrzuca odpowiedzialność za prowadzenie gospodarstwa i
rachunków na barki żony. Sam spędza czas na polowaniu i besztaniu
chłopów, którzy - jego zdaniem - wyłącznie kradną i unikają pracy.
Zenon cierpi z powodu takiego obrazu domu rodzinnego. Wstydzi się
tego i nienawidzi myśli, że jest synem tych ludzi, a szczególnie
tego, że zawdzięcza swoje istnienie pogardzanemu erotyzmowi ojca.
Tymczasem w swoim dojrzałym życiu realizuje dokładnie ten sam
schemat. Zdradza Elżbietę z Justyną, po czym opowiada jej o
wszystkim, żądając przebaczenia i oczekuje pomocy w rowiązaniu tej
sprawy. Oczekuje od Elżbiety tej samej tolerancji i zgody na swoje
grzechy, której nie rozumiał i nienawidził u swej matki.
Jako młody człowiek Zenon miał także postępowe, radykalne
poglądy, które sprawiały, że raził go konserwatyzm u ojca. Chiał żyć
uczciwie, w zgodzie z samym sobą, tzn. ze swoim sumieniem i swoimi
poglądami. Tymczasem robiąc karierę rezygnuje stopniowo z tej
niezależności i uczciwości. Podporządkowuje się swym przełożonym,
których poglądami kiedyś gardził. Przyjmuje od nich kolejne
stanowiska, a pełniąc je realizuje życzenia Czechlińskiego i jego
przyjaciół. Odstępuje od swych radykalnych przekonań, uważa teraz,
że nie należy zajmować się faktami zwykłych, codziennych
niesprawiedliwości, niedoli i krzywd, bo i tak nie można im
zaradzić. Wreszcie zgadza się na rozpędzenie manifestacji
robotników. Życie Zenona dowodzi kolejnej tezy: "Jest się takim,
jakim jest miejsce, w którym się jest". Czlowiek realizuje pewne
schematy, wzorce postępowania, nawet wbrew własnej woli, wbrew swej
negatywnej ocenie tych schematów. Sens filozoficzny:
"Granica" jest powieścią, która stawia przed człowiekiem
kilka problemów. Utwór ten zawiera pytania, na które każdy
indywidualnie powinien próbować odpowiedzieć. Najważniejsze z nch
dotyczy postrzegania drugiego człowieka. Nałkowska pyta: "Jakimi
ludźmi jesteśmy naprawdę ? Czy takimi, jakimi nas widzą inni, czy
też takimi, za jakich sami się uważamy ?". Wnikliwa lektura książki
pozwala udzielić odpowiedzi na to pytanie. Człowiek jest istotą zbyt
skomplikowaną, aby móc określić go jednoznacznie, w kilku zdaniach
powiedzieć, że jest dobry lub zły. Powoduje to częste pomyłki,
błędne, krzywdzące oceny. Ale również my sami nie wiemy o sobie
wszystkiego. Patrząc na siebie spostrzegamy tylko to, co chcemy
zobaczyć, jesteśmy subiektywni w swej samoocenie, mylimy się.








Autor: Nieznany

Ocena : 3.5 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000