1
Pierwiastki i związki chemiczne
– poziom rozszerzony
Zadanie 1. (1 pkt)
Źródło: CKE 2010 (PR), zad. 3.
Zadanie 2. (1 pkt)
Źródło: CKE 2010 (PR), zad. 4.
Zadanie 3. (2 pkt)
Źródło: CKE 2010 (PR), zad. 9.
Zadanie 4. (2 pkt)
Źródło: CKE 2010 (PR), zad. 10.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
2
Zadanie 1. (1 pkt)
Atomy pierwiastka X tworzą jony X
3+
, których konfiguracjĊ elektronową moĪna zapisaü:
1s
2
2s
2
2p
6
3s
2
3p
6
3d
10
Uzupeánij poniĪszą tabelĊ, wpisując symbol pierwiastka X, dane dotyczące jego
poáoĪenia w ukáadzie okresowym oraz symbol bloku konfiguracyjnego (energetycznego)
s, p lub d, do którego naleĪy pierwiastek X.
Symbol pierwiastka
Numer okresu
Numer grupy
Symbol bloku
Zadanie 2. (2 pkt)
Jednym z pierwszych sztucznie otrzymanych radionuklidów byá izotop azotu
13
7
N. Powstaá on
w wyniku napromieniowania izotopu boru
10
5
B cząstkami Į pochodzącymi z naturalnej
przemiany promieniotwórczej, jakiej ulega izotop polonu
210
84
Po.
Napisz równania przemian promieniotwórczych opisanych powyĪej.
Równanie przemiany, jakiej ulega izotop polonu
210
84
Po:
.......................................................................................................................................................
Równanie przemiany, w której powstaje izotop azotu
13
7
N:
.......................................................................................................................................................
Zadanie 3. (1 pkt)
PoniĪej podano wzory piĊciu związków chemicznych.
PodkreĞl te wzory, które przedstawiają związki chemiczne wystĊpujące w postaci
krysztaáów jonowych (tak jak chlorek sodu), a nie zbiorów cząsteczek.
CCl
4
Li
2
O SO
2
CS
2
BaBr
2
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
3
Zadanie 4. (1 pkt)
Chlor tworzy tlenki, w których przyjmuje róĪne stopnie utlenienia. Tlenek, w którym chlor
wystĊpuje na najwyĪszym stopniu utlenienia, otrzymuje siĊ w reakcji odwodnienia
(dehydratacji) kwasu chlorowego zawierającego chlor na tym samym stopniu utlenienia.
Napisz równanie reakcji otrzymywania tego tlenku powyĪszą metodą.
......................................................................................................................................................
Informacja do zadania 5 i 6
W dwóch jednakowych zbiornikach o objĊtoĞci 2,0 dm
3
kaĪdy umieszczono oddzielnie takie
same liczby moli substancji gazowych X i Y. Masa molowa substancji X jest dwa razy
wiĊksza od masy molowej substancji Y. Temperatura w obu zbiornikach jest równa 481,3 K,
a ciĞnienie w zbiorniku z substancją X jest równe 2000,0 hPa.
Zadanie 5. (3 pkt)
a) Podaj wartoĞü ciĞnienia panującego w zbiorniku z substancją Y.
......................................................................................................................................................
b) Oblicz, jaką wartoĞü osiągnie ciĞnienie w zbiorniku z substancją X, jeĞli temperatura
wzroĞnie w nim o 100,0 K. Staáa gazowa R = 83,1
3
1
1
dm hPa mol K
. Wynik podaj
z dokáadnoĞcią do jednego miejsca po przecinku.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Zadanie 6. (1 pkt)
WskaĪ gaz (X lub Y), który ma wiĊkszą gĊstoĞü w warunkach normalnych.
......................................................................................................................................................
Nr zadania
1.
2.
3.
4.
5a
5b
6.
Maks. liczba pkt
1
2
1
1
1
2
1
Wypeánia
egzaminator Uzyskana liczba pkt
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
5
Zadanie 8. (2 pkt)
W 1,00 dm
3
wody rozpuszczono 112,00 dm
3
chlorowodoru odmierzonego w warunkach
normalnych.
Oblicz stĊĪenie procentowe otrzymanego kwasu solnego w procentach masowych. ZaáóĪ,
Īe gĊstoĞü wody wynosi 1,00 g·cm
–3
. Wynik podaj z dokáadnoĞcią do dwóch miejsc
po przecinku.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Zadanie 9. (2 pkt)
Pewna roĞlina rosnąca na glebie o odczynie kwasowym ma kwiaty w kolorze niebieskim,
a gdy odczyn gleby jest zasadowy, jej kwiaty mają zabarwienie róĪowoczerwone.
Gleba, na której posadzono tĊ roĞlinĊ, pierwotnie miaáa odczyn obojĊtny, ale do jej uĪyĨnienia
zastosowano siarczan(VI) amonu.
a) OkreĞl kolor, na jaki zabarwiáy siĊ kwiaty tej roĞliny po uĪyciu siarczanu(VI) amonu.
Kwiaty zabarwiáy siĊ na kolor
.....................................................................................................
b) Uzasadnij swoją odpowiedĨ, zapisując w formie jonowej skróconej odpowiednie
równanie reakcji.
Równanie reakcji: ........................................................................................................................
Zadanie 10. (2 pkt)
W teorii Brönsteda sprzĊĪoną parą kwas-zasada nazywa siĊ ukáad záoĪony z kwasu oraz
zasady, która powstaje z tego kwasu przez odáączenie protonu.
Dla przemiany przedstawionej równaniem:
CH
3
NH
2
+ H
2
O
ҙ CH
3
NH
3
+
+ OH
napisz wzory kwasów i zasad, które w tej reakcji tworzą sprzĊĪone pary.
SprzĊĪona para 1
Kwas 1:
Zasada 1:
SprzĊĪona para 2
Kwas 2:
Zasada 2:
Nr zadania
7.
8.
9a
9b
10.
Maks. liczba pkt
2
2
1
1
2
Wypeánia
egzaminator Uzyskana liczba pkt
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
5
Zadanie 8. (2 pkt)
W 1,00 dm
3
wody rozpuszczono 112,00 dm
3
chlorowodoru odmierzonego w warunkach
normalnych.
Oblicz stĊĪenie procentowe otrzymanego kwasu solnego w procentach masowych. ZaáóĪ,
Īe gĊstoĞü wody wynosi 1,00 g·cm
–3
. Wynik podaj z dokáadnoĞcią do dwóch miejsc
po przecinku.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Zadanie 9. (2 pkt)
Pewna roĞlina rosnąca na glebie o odczynie kwasowym ma kwiaty w kolorze niebieskim,
a gdy odczyn gleby jest zasadowy, jej kwiaty mają zabarwienie róĪowoczerwone.
Gleba, na której posadzono tĊ roĞlinĊ, pierwotnie miaáa odczyn obojĊtny, ale do jej uĪyĨnienia
zastosowano siarczan(VI) amonu.
a) OkreĞl kolor, na jaki zabarwiáy siĊ kwiaty tej roĞliny po uĪyciu siarczanu(VI) amonu.
Kwiaty zabarwiáy siĊ na kolor
.....................................................................................................
b) Uzasadnij swoją odpowiedĨ, zapisując w formie jonowej skróconej odpowiednie
równanie reakcji.
Równanie reakcji: ........................................................................................................................
Zadanie 10. (2 pkt)
W teorii Brönsteda sprzĊĪoną parą kwas-zasada nazywa siĊ ukáad záoĪony z kwasu oraz
zasady, która powstaje z tego kwasu przez odáączenie protonu.
Dla przemiany przedstawionej równaniem:
CH
3
NH
2
+ H
2
O
ҙ CH
3
NH
3
+
+ OH
napisz wzory kwasów i zasad, które w tej reakcji tworzą sprzĊĪone pary.
SprzĊĪona para 1
Kwas 1:
Zasada 1:
SprzĊĪona para 2
Kwas 2:
Zasada 2:
Nr zadania
7.
8.
9a
9b
10.
Maks. liczba pkt
2
2
1
1
2
Wypeánia
egzaminator Uzyskana liczba pkt
2
Zadanie 5. (2 pkt)
Źródło: CKE 2010 (PR), zad. 16.
Zadanie 6. (4 pkt)
Źródło: CKE 2010 (PR), zad. 17.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
8
Zadanie 16. (2 pkt)
Do dwóch probówek wprowadzono po 5 cm
3
wodnego roztworu chlorku chromu(III).
Do kaĪdej z nich dodano po 5 cm
3
rozcieĔczonej wody amoniakalnej i zaobserwowano
wytrącenie siĊ osadu o barwie szarozielonej. NastĊpnie do pierwszej probówki dodano kilka
cm
3
stĊĪonego roztworu wodorotlenku sodu, a do drugiej taką samą objĊtoĞü kwasu solnego.
Zaobserwowano, Īe szarozielony osad rozpuĞciá siĊ w obu probówkach.
a) Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji chlorku chromu(III) z wodą
amoniakalną.
.......................................................................................................................................................
b) Na podstawie opisanych wyników doĞwiadczenia okreĞl charakter chemiczny
związku tworzącego osad o szarozielonej barwie.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 17. (4 pkt)
Aniony dichromianowe(VI) reagują z kationami Īelaza(II) w Ğrodowisku kwasowym wedáug
nastĊpującego schematu:
2
2
3
3
2
7
2
Cr O
Fe
H
Cr
Fe
H O
o
a) Napisz w formie jonowej z uwzglĊdnieniem oddawanych lub pobieranych elektronów
(zapis jonowo-elektronowy) równania procesów redukcji i utleniania dokonujących siĊ
w czasie tej reakcji.
Równanie procesu redukcji:
.......................................................................................................................................................
Równanie procesu utleniania:
.......................................................................................................................................................
b) Dobierz i uzupeánij wspóáczynniki stechiometryczne w poniĪszym schemacie.
…... Cr
2
O
2
7
+ …... Fe
2+
+ …... H
+
o
…... Cr
3+
+ …... Fe
3+
+ …... H
2
O
c) Podaj stosunek molowy utleniacza do reduktora.
Stosunek molowy utleniacza do reduktora: ......................... : ............................
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
8
Zadanie 16. (2 pkt)
Do dwóch probówek wprowadzono po 5 cm
3
wodnego roztworu chlorku chromu(III).
Do kaĪdej z nich dodano po 5 cm
3
rozcieĔczonej wody amoniakalnej i zaobserwowano
wytrącenie siĊ osadu o barwie szarozielonej. NastĊpnie do pierwszej probówki dodano kilka
cm
3
stĊĪonego roztworu wodorotlenku sodu, a do drugiej taką samą objĊtoĞü kwasu solnego.
Zaobserwowano, Īe szarozielony osad rozpuĞciá siĊ w obu probówkach.
a) Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji chlorku chromu(III) z wodą
amoniakalną.
.......................................................................................................................................................
b) Na podstawie opisanych wyników doĞwiadczenia okreĞl charakter chemiczny
związku tworzącego osad o szarozielonej barwie.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 17. (4 pkt)
Aniony dichromianowe(VI) reagują z kationami Īelaza(II) w Ğrodowisku kwasowym wedáug
nastĊpującego schematu:
2
2
3
3
2
7
2
Cr O
Fe
H
Cr
Fe
H O
o
a) Napisz w formie jonowej z uwzglĊdnieniem oddawanych lub pobieranych elektronów
(zapis jonowo-elektronowy) równania procesów redukcji i utleniania dokonujących siĊ
w czasie tej reakcji.
Równanie procesu redukcji:
.......................................................................................................................................................
Równanie procesu utleniania:
.......................................................................................................................................................
b) Dobierz i uzupeánij wspóáczynniki stechiometryczne w poniĪszym schemacie.
…... Cr
2
O
2
7
+ …... Fe
2+
+ …... H
+
o
…... Cr
3+
+ …... Fe
3+
+ …... H
2
O
c) Podaj stosunek molowy utleniacza do reduktora.
Stosunek molowy utleniacza do reduktora: ......................... : ............................
3
Informacja do zadania 7 i 8
Zadanie 7. (1 pkt)
Źródło: CKE 2010 (PR), zad. 19.
Zadanie 8. (1 pkt)
Źródło: CKE 2010 (PR), zad. 20.
Zadanie 9. (2 pkt)
Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 4.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
9
Zadanie 18. (2 pkt)
W poniĪszej tabeli przedstawiono równania reakcji elektrodowych oraz odpowiadające im
wartoĞci potencjaáów standardowych dwóch póáogniw redoks tworzących tzw. ogniwo
niklowo-kadmowe.
Równanie reakcji elektrodowej
Potencjaá standardowy, V
Cd(OH)
2
+
2 e
ҙ Cd
+ 2 OH
E° =
Ϥ 0,81
NiO(OH)
+
H
2
O
+ e
ҙ Ni(OH)
2
+ OH
E° = + 0,52
Na podstawie: W. Mizerski: Tablice chemiczne, Warszawa 2003
a) Korzystając z podanych informacji, napisz sumaryczne równanie reakcji, która
zachodzi w pracującym ogniwie niklowo-kadmowym.
......................................................................................................................................................
b) Oblicz siáĊ elektromotoryczną (SEM) tego ogniwa w warunkach standardowych.
SEM: ............................................................................................................................................
Informacja do zadania 19 i 20
Wilgotne powietrze stanowi Ğrodowisko korozyjne, w którym metalowe przedmioty naraĪone
są na zniszczenie. Metale moĪna chroniü przed korozją przez powlekanie ich powierzchni
innymi metalami. JeĪeli w tym celu zastosuje siĊ metal o potencjale wiĊkszym od potencjaáu
metalu chronionego (powáoka katodowa), peáne zabezpieczenie uzyskuje siĊ tylko wówczas,
gdy powáoka jest caákowicie szczelna. JeĪeli natomiast zastosuje siĊ powáokĊ wykonaną
z metalu o potencjale mniejszym od potencjaáu metalu chronionego (powáoka anodowa), jej
uszkodzenie nie powoduje korozji metalu podáoĪa.
O charakterze danej powáoki metalicznej na stali moĪna wnioskowaü, porównując wartoĞci
standardowych potencjaáów odpowiednich elektrod (typu Me/Me
n+
).
Zadanie 19. (1 pkt)
OceĔ, który metal (cynk czy miedĨ) powinien byü zastosowany do ochrony przed
korozją w wilgotnym powietrzu stalowego przedmiotu naraĪonego na zarysowania.
Wybrany metal: ...............................................
Zadanie 20. (1 pkt)
W niektórych Ğrodowiskach nastĊpuje zmiana biegunowoĞci ukáadu: metal podáoĪa – metal
powáoki ochronnej, a tym samym zmiana charakteru powáoki. Przykáadem moĪe byü powáoka
cynowa na stali: w wilgotnym powietrzu wykazuje ona charakter katodowy, natomiast
w warunkach beztlenowych stanowi powáokĊ anodową.
DokoĔcz poniĪsze zdanie, wpisując wáaĞciwą nazwĊ.
Po mechanicznym uszkodzeniu cynowej powáoki na wewnĊtrznej stalowej powierzchni
zamkniĊtej puszki z konserwą cyna ulega procesowi .................................................................
(utleniania
/
redukcji)
Nr zadania
16a
16b
17a
17b
17c
18a
18b
19.
20.
Maks. liczba pkt
1
1
2
1
1
1
1
1
1
Wypeánia
egzaminator Uzyskana liczba pkt
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
9
Zadanie 18. (2 pkt)
W poniĪszej tabeli przedstawiono równania reakcji elektrodowych oraz odpowiadające im
wartoĞci potencjaáów standardowych dwóch póáogniw redoks tworzących tzw. ogniwo
niklowo-kadmowe.
Równanie reakcji elektrodowej
Potencjaá standardowy, V
Cd(OH)
2
+
2 e
ҙ Cd
+ 2 OH
E° =
Ϥ 0,81
NiO(OH)
+
H
2
O
+ e
ҙ Ni(OH)
2
+ OH
E° = + 0,52
Na podstawie: W. Mizerski: Tablice chemiczne, Warszawa 2003
a) Korzystając z podanych informacji, napisz sumaryczne równanie reakcji, która
zachodzi w pracującym ogniwie niklowo-kadmowym.
......................................................................................................................................................
b) Oblicz siáĊ elektromotoryczną (SEM) tego ogniwa w warunkach standardowych.
SEM: ............................................................................................................................................
Informacja do zadania 19 i 20
Wilgotne powietrze stanowi Ğrodowisko korozyjne, w którym metalowe przedmioty naraĪone
są na zniszczenie. Metale moĪna chroniü przed korozją przez powlekanie ich powierzchni
innymi metalami. JeĪeli w tym celu zastosuje siĊ metal o potencjale wiĊkszym od potencjaáu
metalu chronionego (powáoka katodowa), peáne zabezpieczenie uzyskuje siĊ tylko wówczas,
gdy powáoka jest caákowicie szczelna. JeĪeli natomiast zastosuje siĊ powáokĊ wykonaną
z metalu o potencjale mniejszym od potencjaáu metalu chronionego (powáoka anodowa), jej
uszkodzenie nie powoduje korozji metalu podáoĪa.
O charakterze danej powáoki metalicznej na stali moĪna wnioskowaü, porównując wartoĞci
standardowych potencjaáów odpowiednich elektrod (typu Me/Me
n+
).
Zadanie 19. (1 pkt)
OceĔ, który metal (cynk czy miedĨ) powinien byü zastosowany do ochrony przed
korozją w wilgotnym powietrzu stalowego przedmiotu naraĪonego na zarysowania.
Wybrany metal: ...............................................
Zadanie 20. (1 pkt)
W niektórych Ğrodowiskach nastĊpuje zmiana biegunowoĞci ukáadu: metal podáoĪa – metal
powáoki ochronnej, a tym samym zmiana charakteru powáoki. Przykáadem moĪe byü powáoka
cynowa na stali: w wilgotnym powietrzu wykazuje ona charakter katodowy, natomiast
w warunkach beztlenowych stanowi powáokĊ anodową.
DokoĔcz poniĪsze zdanie, wpisując wáaĞciwą nazwĊ.
Po mechanicznym uszkodzeniu cynowej powáoki na wewnĊtrznej stalowej powierzchni
zamkniĊtej puszki z konserwą cyna ulega procesowi .................................................................
(utleniania
/
redukcji)
Nr zadania
16a
16b
17a
17b
17c
18a
18b
19.
20.
Maks. liczba pkt
1
1
2
1
1
1
1
1
1
Wypeánia
egzaminator Uzyskana liczba pkt
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
9
Zadanie 18. (2 pkt)
W poniĪszej tabeli przedstawiono równania reakcji elektrodowych oraz odpowiadające im
wartoĞci potencjaáów standardowych dwóch póáogniw redoks tworzących tzw. ogniwo
niklowo-kadmowe.
Równanie reakcji elektrodowej
Potencjaá standardowy, V
Cd(OH)
2
+
2 e
ҙ Cd
+ 2 OH
E° =
Ϥ 0,81
NiO(OH)
+
H
2
O
+ e
ҙ Ni(OH)
2
+ OH
E° = + 0,52
Na podstawie: W. Mizerski: Tablice chemiczne, Warszawa 2003
a) Korzystając z podanych informacji, napisz sumaryczne równanie reakcji, która
zachodzi w pracującym ogniwie niklowo-kadmowym.
......................................................................................................................................................
b) Oblicz siáĊ elektromotoryczną (SEM) tego ogniwa w warunkach standardowych.
SEM: ............................................................................................................................................
Informacja do zadania 19 i 20
Wilgotne powietrze stanowi Ğrodowisko korozyjne, w którym metalowe przedmioty naraĪone
są na zniszczenie. Metale moĪna chroniü przed korozją przez powlekanie ich powierzchni
innymi metalami. JeĪeli w tym celu zastosuje siĊ metal o potencjale wiĊkszym od potencjaáu
metalu chronionego (powáoka katodowa), peáne zabezpieczenie uzyskuje siĊ tylko wówczas,
gdy powáoka jest caákowicie szczelna. JeĪeli natomiast zastosuje siĊ powáokĊ wykonaną
z metalu o potencjale mniejszym od potencjaáu metalu chronionego (powáoka anodowa), jej
uszkodzenie nie powoduje korozji metalu podáoĪa.
O charakterze danej powáoki metalicznej na stali moĪna wnioskowaü, porównując wartoĞci
standardowych potencjaáów odpowiednich elektrod (typu Me/Me
n+
).
Zadanie 19. (1 pkt)
OceĔ, który metal (cynk czy miedĨ) powinien byü zastosowany do ochrony przed
korozją w wilgotnym powietrzu stalowego przedmiotu naraĪonego na zarysowania.
Wybrany metal: ...............................................
Zadanie 20. (1 pkt)
W niektórych Ğrodowiskach nastĊpuje zmiana biegunowoĞci ukáadu: metal podáoĪa – metal
powáoki ochronnej, a tym samym zmiana charakteru powáoki. Przykáadem moĪe byü powáoka
cynowa na stali: w wilgotnym powietrzu wykazuje ona charakter katodowy, natomiast
w warunkach beztlenowych stanowi powáokĊ anodową.
DokoĔcz poniĪsze zdanie, wpisując wáaĞciwą nazwĊ.
Po mechanicznym uszkodzeniu cynowej powáoki na wewnĊtrznej stalowej powierzchni
zamkniĊtej puszki z konserwą cyna ulega procesowi .................................................................
(utleniania
/
redukcji)
Nr zadania
16a
16b
17a
17b
17c
18a
18b
19.
20.
Maks. liczba pkt
1
1
2
1
1
1
1
1
1
Wypeánia
egzaminator Uzyskana liczba pkt
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
3
Zadanie 3. (1 pkt)
Wolny krzem moĪna otrzymaü w laboratorium, redukując SiO
2
za pomocą metalicznego
magnezu. Proces ten ilustruje równanie reakcji:
SiO
2
+ 2Mg
temperatura
o
Si + 2MgO
Uzupeánij tabelĊ, wpisując w odpowiednie miejsca obliczone liczby moli oraz masy
substratów i produktów tej reakcji. W obliczeniach przyjmij przybliĪone wartoĞci mas
molowych: M
Si
= 28 g · mol
–1
, M
Mg
= 24 g · mol
–1
, M
O
= 16 g · mol
–1
.
SiO
2
Mg
Si
MgO
Liczba moli, mol
1
Masa, g
30
Zadanie 4. (2 pkt)
PoniĪej przedstawiono wzory piĊciu tlenków.
Na
2
O P
4
O
10
ZnO CO SO
3
Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli wzory wszystkich tlenków reagujących
z substancjami, których nazwy podano w tytule kaĪdej kolumny.
Uwaga: jeĪeli dany tlenek reaguje z wiĊcej niĪ jedną substancją, naleĪy to uwzglĊdniü.
Tlenki reagujące z
mocnymi kwasami
wodą
mocnymi zasadami
Zadanie 5. (2 pkt)
OkreĞl, jaką rolĊ (kwasu czy zasady) peánią wedáug teorii Brönsteda siarkowodór
i amoniak w roztworach wodnych. Uzasadnij swoją odpowiedĨ, zapisując w formie
jonowej równania reakcji tych gazów z wodą.
Wzór
związku
Rola związku
Równanie reakcji
H
2
S
NH
3
Nr zadania
1a
1b
2.
3.
4.
5.
Maks. liczba pkt
1
1
2
1
2
2
Wypeánia
egzaminator! Uzyskana liczba pkt
4
Zadanie 10. (2 pkt)
Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 5.
Zadanie 11. (4 pkt)
Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 6.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
3
Zadanie 3. (1 pkt)
Wolny krzem moĪna otrzymaü w laboratorium, redukując SiO
2
za pomocą metalicznego
magnezu. Proces ten ilustruje równanie reakcji:
SiO
2
+ 2Mg
temperatura
o
Si + 2MgO
Uzupeánij tabelĊ, wpisując w odpowiednie miejsca obliczone liczby moli oraz masy
substratów i produktów tej reakcji. W obliczeniach przyjmij przybliĪone wartoĞci mas
molowych: M
Si
= 28 g · mol
–1
, M
Mg
= 24 g · mol
–1
, M
O
= 16 g · mol
–1
.
SiO
2
Mg
Si
MgO
Liczba moli, mol
1
Masa, g
30
Zadanie 4. (2 pkt)
PoniĪej przedstawiono wzory piĊciu tlenków.
Na
2
O P
4
O
10
ZnO CO SO
3
Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli wzory wszystkich tlenków reagujących
z substancjami, których nazwy podano w tytule kaĪdej kolumny.
Uwaga: jeĪeli dany tlenek reaguje z wiĊcej niĪ jedną substancją, naleĪy to uwzglĊdniü.
Tlenki reagujące z
mocnymi kwasami
wodą
mocnymi zasadami
Zadanie 5. (2 pkt)
OkreĞl, jaką rolĊ (kwasu czy zasady) peánią wedáug teorii Brönsteda siarkowodór
i amoniak w roztworach wodnych. Uzasadnij swoją odpowiedĨ, zapisując w formie
jonowej równania reakcji tych gazów z wodą.
Wzór
związku
Rola związku
Równanie reakcji
H
2
S
NH
3
Nr zadania
1a
1b
2.
3.
4.
5.
Maks. liczba pkt
1
1
2
1
2
2
Wypeánia
egzaminator! Uzyskana liczba pkt
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
4
Zadanie 6. (4 pkt)
Przedstaw projekt doĞwiadczenia, które wykaĪe amfoteryczny charakter wodorotlenku
chromu(III).
W tym celu:
a) uzupeánij poniĪszy opis doĞwiadczenia, wpisując wzory lub nazwy potrzebnych
odczynników, wybranych spoĞród nastĊpujących: kwas solny, chlorek sodu
(aq)
,
wodorotlenek sodu
(aq)
b) wymieĔ obserwacje, które umoĪliwią wykazanie amfoterycznego charakteru
wodorotlenku chromu(III)
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
c) zapisz w formie jonowej skróconej równania zachodzących reakcji, wiedząc,
Īe produktem jednej z reakcji jest jon heksahydroksochromianowy(III).
Równanie reakcji zachodzącej w probówce I:
.......................................................................................................................................................
Równanie reakcji zachodzącej w probówce II:
.......................................................................................................................................................
I
............................
Cr(OH)
3 (osad)
II
............................
Cr(OH)
3 (osad)
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
4
Zadanie 6. (4 pkt)
Przedstaw projekt doĞwiadczenia, które wykaĪe amfoteryczny charakter wodorotlenku
chromu(III).
W tym celu:
a) uzupeánij poniĪszy opis doĞwiadczenia, wpisując wzory lub nazwy potrzebnych
odczynników, wybranych spoĞród nastĊpujących: kwas solny, chlorek sodu
(aq)
,
wodorotlenek sodu
(aq)
b) wymieĔ obserwacje, które umoĪliwią wykazanie amfoterycznego charakteru
wodorotlenku chromu(III)
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
c) zapisz w formie jonowej skróconej równania zachodzących reakcji, wiedząc,
Īe produktem jednej z reakcji jest jon heksahydroksochromianowy(III).
Równanie reakcji zachodzącej w probówce I:
.......................................................................................................................................................
Równanie reakcji zachodzącej w probówce II:
.......................................................................................................................................................
I
............................
Cr(OH)
3 (osad)
II
............................
Cr(OH)
3 (osad)
5
Zadanie 12. (1 pkt)
Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 7.
Zadanie 13. (2 pkt)
Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 10.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
5
Zadanie 7. (1 pkt)
Tlenki niektórych pierwiastków bloku d wykazują róĪny charakter chemiczny w zaleĪnoĞci
od stopnia utlenienia pierwiastka. W poniĪszej tabeli przedstawiono charakter chemiczny
wybranych tlenków chromu i manganu.
Wzory tlenków
CrO MnO
Cr
2
O
3
MnO
2
CrO
3
Mn
2
O
7
Charakter chemiczny
tlenków
zasadowy
amfoteryczny
kwasowy
OkreĞl zaleĪnoĞü pomiĊdzy wartoĞciami stopni utlenienia chromu i manganu w tlenkach
a charakterem chemicznym tlenków tych pierwiastków.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 8. (2 pkt)
Oblicz standardową entalpiĊ ('H
o
) reakcji opisanej równaniem:
Al
2
O
3 (korund)
+ 3SO
3 (g)
ĺ Al
2
(SO
4
)
3 (krystaliczny)
znając standardowe entalpie tworzenia:
1) 2Al
(s)
+
2
3 O
2 (g)
ĺ Al
2
O
3 (korund)
o
1
'
H = –1671,0 kJ · mol
–1
2) S
(rombowa)
+
2
3 O
2 (g)
ĺ SO
3 (g)
o
2
'
H = –395,5 kJ · mol
–1
3) 2Al
(s)
+ 3S
(rombowa)
+ 6O
2 (g)
ĺ Al
2
(SO
4
)
3 (krystaliczny)
o
3
'
H = –3437,4 kJ · mol
–1
Wynik podaj z dokáadnoĞcią do jednego miejsca po przecinku.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Nr zadania
6a
6b
6c
7.
8.
Maks. liczba pkt
1
1
2
1
2
Wypeánia
egzaminator! Uzyskana liczba pkt
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
6
Zadanie 9. (1 pkt)
OceĔ, jak zmieni siĊ (wzroĞnie czy zmaleje) wydajnoĞü reakcji tworzenia SO
2
zilustrowanej równaniem:
2H
2
S
(g)
+ 3O
2 (g)
ҙ 2SO
2(g)
+ 2H
2
O
(g)
'H = –1038 kJ
jeĪeli w ukáadzie bĊdącym w stanie równowagi
a) podwyĪszymy temperaturĊ:
.....................................................................................................................................................
b) usuniemy czĊĞü wody:
.....................................................................................................................................................
Zadanie 10. (2 pkt)
W dwóch nieoznakowanych probówkach znajdowaá siĊ stĊĪony i rozcieĔczony roztwór kwasu
azotowego(V). W celu zidentyfikowania tych roztworów przeprowadzono doĞwiadczenie
zilustrowane poniĪszym rysunkiem.
Sformuáowano nastĊpujące spostrzeĪenia:
probówka I: roztwór zabarwiá siĊ na kolor niebieskozielony i wydzielaá siĊ
czerwonobrunatny gaz,
probówka II: roztwór zabarwiá siĊ na kolor niebieski i wydzielaá siĊ bezbarwny gaz, który
w kontakcie z powietrzem zabarwiaá siĊ na kolor czerwonobrunatny.
Uzupeánij poniĪsze zdania, wybierając brakujące okreĞlenia spoĞród podanych:
rozcieĔczony stĊĪony NO NO
2
Roztwór A to ........................................... kwas azotowy(V), a roztwór B
to ................................................... kwas azotowy(V). Czerwonobrunatnym gazem, który
wydzielaá siĊ w probówce I, jest tlenek azotu o wzorze ................................... W probówce II
powstaá bezbarwny tlenek o wzorze ...................................
I
Cu
metaliczna
A
II
Cu
metaliczna
B
6
Informacja do zadania 14 i 15
Zadanie 14. (2 pkt)
Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 11.
Zadanie 15. (2 pkt)
Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 12.
Zadanie 16. (1 pkt)
Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 14.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
7
Â
ȱInformacja do zadania 11 i 12
Przeprowadzono dwuetapowe doĞwiadczenie, które opisano poniĪej.
Do roztworu chlorku Īelaza(II) dodano roztwór wodorotlenku sodu (etap 1).
NastĊpnie do otrzymanej mieszaniny wprowadzono roztwór nadtlenku wodoru (etap 2).
Zadanie 11. (2 pkt)
Opisz, co zaobserwowano podczas tego doĞwiadczenia.
Etap 1: ..........................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Etap 2: ..........................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 12. (2 pkt)
Napisz równania reakcji, które zachodzą podczas tego doĞwiadczenia. Równanie reakcji
zachodzącej podczas etapu 1 zapisz w formie jonowej skróconej, a równanie reakcji
etapu 2 w formie cząsteczkowej.
Równanie reakcji etapu 1 (w formie jonowej skróconej):
.......................................................................................................................................................
Równanie reakcji etapu 2 (w formie cząsteczkowej):
.......................................................................................................................................................
Zadanie 13. (2 pkt)
Do roztworu chlorku sodu o nieznanym stĊĪeniu (roztwór I) dodano 22,00 g staáego NaCl.
Otrzymano 400,00 g roztworu o stĊĪeniu 20% masowych.
Oblicz stĊĪenie procentowe roztworu I w procentach masowych. Wynik podaj
z dokáadnoĞcią do dwóch miejsc po przecinku.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Nr zadania
9.
10. 11. 12. 13.
Maks. liczba pkt
1
2
2
2
2
Wypeánia
egzaminator! Uzyskana liczba pkt
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
7
Â
ȱInformacja do zadania 11 i 12
Przeprowadzono dwuetapowe doĞwiadczenie, które opisano poniĪej.
Do roztworu chlorku Īelaza(II) dodano roztwór wodorotlenku sodu (etap 1).
NastĊpnie do otrzymanej mieszaniny wprowadzono roztwór nadtlenku wodoru (etap 2).
Zadanie 11. (2 pkt)
Opisz, co zaobserwowano podczas tego doĞwiadczenia.
Etap 1: ..........................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Etap 2: ..........................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 12. (2 pkt)
Napisz równania reakcji, które zachodzą podczas tego doĞwiadczenia. Równanie reakcji
zachodzącej podczas etapu 1 zapisz w formie jonowej skróconej, a równanie reakcji
etapu 2 w formie cząsteczkowej.
Równanie reakcji etapu 1 (w formie jonowej skróconej):
.......................................................................................................................................................
Równanie reakcji etapu 2 (w formie cząsteczkowej):
.......................................................................................................................................................
Zadanie 13. (2 pkt)
Do roztworu chlorku sodu o nieznanym stĊĪeniu (roztwór I) dodano 22,00 g staáego NaCl.
Otrzymano 400,00 g roztworu o stĊĪeniu 20% masowych.
Oblicz stĊĪenie procentowe roztworu I w procentach masowych. Wynik podaj
z dokáadnoĞcią do dwóch miejsc po przecinku.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Nr zadania
9.
10. 11. 12. 13.
Maks. liczba pkt
1
2
2
2
2
Wypeánia
egzaminator! Uzyskana liczba pkt
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
7
Â
ȱInformacja do zadania 11 i 12
Przeprowadzono dwuetapowe doĞwiadczenie, które opisano poniĪej.
Do roztworu chlorku Īelaza(II) dodano roztwór wodorotlenku sodu (etap 1).
NastĊpnie do otrzymanej mieszaniny wprowadzono roztwór nadtlenku wodoru (etap 2).
Zadanie 11. (2 pkt)
Opisz, co zaobserwowano podczas tego doĞwiadczenia.
Etap 1: ..........................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Etap 2: ..........................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 12. (2 pkt)
Napisz równania reakcji, które zachodzą podczas tego doĞwiadczenia. Równanie reakcji
zachodzącej podczas etapu 1 zapisz w formie jonowej skróconej, a równanie reakcji
etapu 2 w formie cząsteczkowej.
Równanie reakcji etapu 1 (w formie jonowej skróconej):
.......................................................................................................................................................
Równanie reakcji etapu 2 (w formie cząsteczkowej):
.......................................................................................................................................................
Zadanie 13. (2 pkt)
Do roztworu chlorku sodu o nieznanym stĊĪeniu (roztwór I) dodano 22,00 g staáego NaCl.
Otrzymano 400,00 g roztworu o stĊĪeniu 20% masowych.
Oblicz stĊĪenie procentowe roztworu I w procentach masowych. Wynik podaj
z dokáadnoĞcią do dwóch miejsc po przecinku.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Nr zadania
9.
10. 11. 12. 13.
Maks. liczba pkt
1
2
2
2
2
Wypeánia
egzaminator! Uzyskana liczba pkt
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
8
Zadanie 14. (1 pkt)
Zbadano zachowanie cynku, miedzi i srebra w roztworach soli.
Podaj numery probówek, w których zaobserwowano objawy reakcji.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 15. (2 pkt)
Korzystając z tabeli rozpuszczalnoĞci, zaproponuj sposób usuniĊcia kationów Ba
2+
z roztworu zawierającego jony Ba
2+
i Mg
2+
.
a) SpoĞród odczynników o podanych niĪej wzorach wybierz jeden, który pozwoli
usunąü wyáącznie jony Ba
2+
, i uzasadnij wybór.
Na
2
CO
3
(aq)
Na
2
SO
4
(aq)
Na
3
PO
4
(aq)
Wybrany odczynnik: .................................................................
Uzasadnienie wyboru odczynnika: .............................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
b) Zapisz w formie jonowej skróconej równanie zachodzącej reakcji.
.......................................................................................................................................................
AgNO
3(aq)
Zn
(blaszka)
IV
CuSO
4(aq)
Ag
(blaszka)
II
AgNO
3(aq)
Cu
(blaszka)
III
CuSO
4(aq)
Zn
(blaszka)
I
ZnSO
4(aq)
Cu
(blaszka)
V
7
Zadanie 17. (2 pkt)
Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 15.
Zadanie 18. (1 pkt)
Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 17.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
8
Zadanie 14. (1 pkt)
Zbadano zachowanie cynku, miedzi i srebra w roztworach soli.
Podaj numery probówek, w których zaobserwowano objawy reakcji.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 15. (2 pkt)
Korzystając z tabeli rozpuszczalnoĞci, zaproponuj sposób usuniĊcia kationów Ba
2+
z roztworu zawierającego jony Ba
2+
i Mg
2+
.
a) SpoĞród odczynników o podanych niĪej wzorach wybierz jeden, który pozwoli
usunąü wyáącznie jony Ba
2+
, i uzasadnij wybór.
Na
2
CO
3
(aq)
Na
2
SO
4
(aq)
Na
3
PO
4
(aq)
Wybrany odczynnik: .................................................................
Uzasadnienie wyboru odczynnika: .............................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
b) Zapisz w formie jonowej skróconej równanie zachodzącej reakcji.
.......................................................................................................................................................
AgNO
3(aq)
Zn
(blaszka)
IV
CuSO
4(aq)
Ag
(blaszka)
II
AgNO
3(aq)
Cu
(blaszka)
III
CuSO
4(aq)
Zn
(blaszka)
I
ZnSO
4(aq)
Cu
(blaszka)
V
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
9
Zadanie 16. (2 pkt)
Oblicz pH roztworu kwasu o wzorze ogólnym HR i stĊĪeniu c
0
= 0,2 mol · dm
–3
, jeĪeli
stopieĔ dysocjacji tego kwasu Į = 5%.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Zadanie 17. (1 pkt)
Przeprowadzono doĞwiadczenie zilustrowane poniĪszym rysunkiem.
OkreĞl odczyn wodnych roztworów soli w probówkach I, II i III.
Probówka I: ......................................................
Probówka II: ....................................................
Probówka III:
...................................................
Zadanie 18. (1 pkt)
OkreĞl, jaką rolĊ (utleniacza czy reduktora) speánia nadtlenek wodoru w reakcjach
opisanych równaniami:
1. PbO
2
+ H
2
O
2
+ 2H
+
ĺ Pb
2+
+ 2H
2
O + O
2
2. 2I
–
+ H
2
O
2
+ 2H
+
ĺ I
2
+ 2H
2
O
W reakcji 1 nadtlenek wodoru peáni rolĊ .............................................................
W reakcji
2 nadtlenek wodoru peáni rolĊ ............................................................
Nr zadania
14. 15a 15b 16. 17. 18.
Maks. liczba pkt
1
1
1
2
1
1
Wypeánia
egzaminator! Uzyskana liczba pkt
H
2
O
II
NaCl
(s)
III
NH
4
Cl
(s)
I
NaNO
2(s)
8
Zadanie 19. (2 pkt)
Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 23.
Zadanie 20. (3 pkt)
Źródło: CKE 2008 (PR), zad. 1.
Zadanie 21. (2 pkt)
Źródło: CKE 2008 (PR), zad. 2.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
11
Zadanie 21. (2 pkt)
Zapisz równania reakcji zachodzących podczas elektrolizy wodnego roztworu NaOH
na elektrodach platynowych.
Równanie reakcji przebiegającej na katodzie:
.......................................................................................................................................................
Równanie reakcji przebiegającej na anodzie:
.......................................................................................................................................................
Zadanie 22. (2 pkt)
Podczas pracy pewnego ogniwa zachodzą procesy elektrodowe, których przebieg moĪna
przedstawiü sumarycznym równaniem reakcji:
Zn + 2Ag
+
ĺ Zn
2+
+ 2Ag
a) Korzystając z szeregu elektrochemicznego metali, przedstaw schemat ogniwa,
w którym zachodzi powyĪsza reakcja.
.......................................................................................................................................................
b) Oblicz SEM tego ogniwa dla warunków standardowych.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Zadanie 23. (2 pkt)
Zaprojektuj doĞwiadczenie, które umoĪliwi redukcjĊ jonów manganianowych(VII)
do jonów manganu(II).
W tym celu:
a) wybierz potrzebne odczynniki spoĞród wodnych roztworów: kwasu siarkowego(VI),
manganianu(VII) potasu, wodorotlenku potasu, siarczanu(IV) sodu
......................................................................................................................................................
b) napisz, co zaobserwowano podczas tego doĞwiadczenia.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Nr zadania
19. 20. 21. 22a 22b 23a 23b
Maks. liczba pkt
2
2
2
1
1
1
1
Wypeánia
egzaminator! Uzyskana liczba pkt
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
2
Zadanie 1. (3 pkt)
Przeanalizuj poáoĪenie selenu w ukáadzie okresowym i okreĞl podstawowe wáaĞciwoĞci
tego pierwiastka. Uzupeánij poniĪszą tabelĊ.
1. Konfiguracja elektronów walencyjnych atomu selenu w stanie
podstawowym (z uwzglĊdnieniem podpowáok)
2. NajniĪszy stopieĔ utlenienia selenu w związkach chemicznych
3. NajwyĪszy stopieĔ utlenienia selenu w związkach chemicznych
4. Wzór związku selenu z wodorem
5. Wzór tlenku, w którym selen przyjmuje najwyĪszy stopieĔ
utlenienia
6. Przewidywany charakter chemiczny (zasadowy, amfoteryczny,
kwasowy, obojĊtny) tlenku selenu, o którym jest mowa w p. 5.
Zadanie 2. (2 pkt)
Związki jonowe zbudowane są z jonów dodatnich i ujemnych, które mogą byü jedno- lub
wieloatomowe.
Z podanego zbioru wybierz i podkreĞl wzory tych substancji, które są związkami
jonowymi.
Ba(OH)
2
CCl
4
CH
3
COOH CO
2
H
3
PO
4
KHCO
3
Na
2
SO
4
NH
4
NO
3
Rb
2
O SO
3
Zadanie 3. (3 pkt)
PoniĪej przedstawiono ciąg przemian.
Ca
1
Ca(OH)
2
2
CaCO
3
3
CaCl
2
Napisz w formie cząsteczkowej równania reakcji oznaczonych numerami 1, 2 i 3.
Równanie reakcji 1.: ....................................................................................................................
Równanie reakcji 2.: ....................................................................................................................
Równanie reakcji 3.: ....................................................................................................................
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
2
Zadanie 1. (3 pkt)
Przeanalizuj poáoĪenie selenu w ukáadzie okresowym i okreĞl podstawowe wáaĞciwoĞci
tego pierwiastka. Uzupeánij poniĪszą tabelĊ.
1. Konfiguracja elektronów walencyjnych atomu selenu w stanie
podstawowym (z uwzglĊdnieniem podpowáok)
2. NajniĪszy stopieĔ utlenienia selenu w związkach chemicznych
3. NajwyĪszy stopieĔ utlenienia selenu w związkach chemicznych
4. Wzór związku selenu z wodorem
5. Wzór tlenku, w którym selen przyjmuje najwyĪszy stopieĔ
utlenienia
6. Przewidywany charakter chemiczny (zasadowy, amfoteryczny,
kwasowy, obojĊtny) tlenku selenu, o którym jest mowa w p. 5.
Zadanie 2. (2 pkt)
Związki jonowe zbudowane są z jonów dodatnich i ujemnych, które mogą byü jedno- lub
wieloatomowe.
Z podanego zbioru wybierz i podkreĞl wzory tych substancji, które są związkami
jonowymi.
Ba(OH)
2
CCl
4
CH
3
COOH CO
2
H
3
PO
4
KHCO
3
Na
2
SO
4
NH
4
NO
3
Rb
2
O SO
3
Zadanie 3. (3 pkt)
PoniĪej przedstawiono ciąg przemian.
Ca
1
Ca(OH)
2
2
CaCO
3
3
CaCl
2
Napisz w formie cząsteczkowej równania reakcji oznaczonych numerami 1, 2 i 3.
Równanie reakcji 1.: ....................................................................................................................
Równanie reakcji 2.: ....................................................................................................................
Równanie reakcji 3.: ....................................................................................................................
9
Zadanie 22. (3 pkt)
Źródło: CKE 2008 (PR), zad. 3.
Zadanie 23. (3 pkt)
Źródło: CKE 2008 (PR), zad. 4.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
2
Zadanie 1. (3 pkt)
Przeanalizuj poáoĪenie selenu w ukáadzie okresowym i okreĞl podstawowe wáaĞciwoĞci
tego pierwiastka. Uzupeánij poniĪszą tabelĊ.
1. Konfiguracja elektronów walencyjnych atomu selenu w stanie
podstawowym (z uwzglĊdnieniem podpowáok)
2. NajniĪszy stopieĔ utlenienia selenu w związkach chemicznych
3. NajwyĪszy stopieĔ utlenienia selenu w związkach chemicznych
4. Wzór związku selenu z wodorem
5. Wzór tlenku, w którym selen przyjmuje najwyĪszy stopieĔ
utlenienia
6. Przewidywany charakter chemiczny (zasadowy, amfoteryczny,
kwasowy, obojĊtny) tlenku selenu, o którym jest mowa w p. 5.
Zadanie 2. (2 pkt)
Związki jonowe zbudowane są z jonów dodatnich i ujemnych, które mogą byü jedno- lub
wieloatomowe.
Z podanego zbioru wybierz i podkreĞl wzory tych substancji, które są związkami
jonowymi.
Ba(OH)
2
CCl
4
CH
3
COOH CO
2
H
3
PO
4
KHCO
3
Na
2
SO
4
NH
4
NO
3
Rb
2
O SO
3
Zadanie 3. (3 pkt)
PoniĪej przedstawiono ciąg przemian.
Ca
1
Ca(OH)
2
2
CaCO
3
3
CaCl
2
Napisz w formie cząsteczkowej równania reakcji oznaczonych numerami 1, 2 i 3.
Równanie reakcji 1.: ....................................................................................................................
Równanie reakcji 2.: ....................................................................................................................
Równanie reakcji 3.: ....................................................................................................................
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
3
Zadanie 4. (3 pkt)
W wyniku badania próbki wody stwierdzono w niej niewielką zawartoĞü jonów oáowiu(II).
a) Korzystając z poniĪszego fragmentu tablicy rozpuszczalnoĞci, ustal i zapisz wzór soli
sodowej, której wodnego roztworu naleĪy uĪyü, aby praktycznie caákowicie usunąü
jony Pb
2+
z badanej wody.
Jon
Na
+
Pb
2+
Cl
–
bezbarwny roztwór
(osad nie strąca siĊ)
biaáy osad
(moĪe siĊ strąciü, jeĪeli stĊĪenia roztworów są duĪe)
NO
3
–
bezbarwny roztwór
(osad nie strąca siĊ)
bezbarwny roztwór
(osad nie strąca siĊ)
SO
4
2–
bezbarwny roztwór
(osad nie strąca siĊ)
biaáy osad
(praktycznie nierozpuszczalny w wodzie)
Na podstawie: W. Mizerski „Tablice chemiczne”, Warszawa 1997
Wzór soli: ........................................................
b) Opisz przewidywane obserwacje, uwzglĊdniając barwy uĪytych i otrzymanych
roztworów lub osadów.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
c) Napisz w formie jonowej skróconej równanie zachodzącej reakcji.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 5. (1 pkt)
Skaáy wapienne, których gáównym skáadnikiem jest CaCO
3
, ulegają erozji pod dziaáaniem
wody zawierającej rozpuszczony tlenek wĊgla(IV). W wyniku tego procesu woda staje siĊ
twarda.
Napisz w formie jonowej równanie reakcji gáównego skáadnika skaá wapiennych z wodą
zawierającą tlenek wĊgla(IV).
.......................................................................................................................................................
Nr zadania
1.
2.
3. 4.1. 4.2. 4.3.
5.
Maks. liczba pkt
3
2
3
1
1
1
1
Wypeánia
egzaminator! Uzyskana liczba pkt
10
Zadanie 24. (1 pkt)
Źródło: CKE 2008 (PR), zad. 5.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
3
Zadanie 4. (3 pkt)
W wyniku badania próbki wody stwierdzono w niej niewielką zawartoĞü jonów oáowiu(II).
a) Korzystając z poniĪszego fragmentu tablicy rozpuszczalnoĞci, ustal i zapisz wzór soli
sodowej, której wodnego roztworu naleĪy uĪyü, aby praktycznie caákowicie usunąü
jony Pb
2+
z badanej wody.
Jon
Na
+
Pb
2+
Cl
–
bezbarwny roztwór
(osad nie strąca siĊ)
biaáy osad
(moĪe siĊ strąciü, jeĪeli stĊĪenia roztworów są duĪe)
NO
3
–
bezbarwny roztwór
(osad nie strąca siĊ)
bezbarwny roztwór
(osad nie strąca siĊ)
SO
4
2–
bezbarwny roztwór
(osad nie strąca siĊ)
biaáy osad
(praktycznie nierozpuszczalny w wodzie)
Na podstawie: W. Mizerski „Tablice chemiczne”, Warszawa 1997
Wzór soli: ........................................................
b) Opisz przewidywane obserwacje, uwzglĊdniając barwy uĪytych i otrzymanych
roztworów lub osadów.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
c) Napisz w formie jonowej skróconej równanie zachodzącej reakcji.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 5. (1 pkt)
Skaáy wapienne, których gáównym skáadnikiem jest CaCO
3
, ulegają erozji pod dziaáaniem
wody zawierającej rozpuszczony tlenek wĊgla(IV). W wyniku tego procesu woda staje siĊ
twarda.
Napisz w formie jonowej równanie reakcji gáównego skáadnika skaá wapiennych z wodą
zawierającą tlenek wĊgla(IV).
.......................................................................................................................................................
Nr zadania
1.
2.
3. 4.1. 4.2. 4.3.
5.
Maks. liczba pkt
3
2
3
1
1
1
1
Wypeánia
egzaminator! Uzyskana liczba pkt
Informacja do zadania 25 i 26
Zadanie 25. (1 pkt)
Źródło: CKE 2008 (PR), zad. 6.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
4
Informacja do zadania 6. i 7.
Do 100 cm
3
wodnego roztworu wodorotlenku sodu dodawano kroplami kwas solny o stĊĪeniu
0,20 mol/dm
3
i za pomocą pehametru mierzono pH mieszaniny reakcyjnej. Otrzymane wyniki
umieszczono na wykresie ilustrującym zaleĪnoĞü pH od objĊtoĞci dodanego HCl.
Zadanie 6. (1 pkt)
Podaj symbole lub wzory trzech rodzajów jonów, których stĊĪenie jest najwiĊksze
w roztworze otrzymanym po dodaniu 120 cm
3
kwasu solnego do badanego roztworu
wodorotlenku sodu.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 7. (3 pkt)
a) Z powyĪszego wykresu odczytaj objĊtoĞü kwasu solnego potrzebną do zobojĊtnienia
wodorotlenku sodu znajdującego siĊ w badanym roztworze.
.......................................................................................................................................................
b) Oblicz stĊĪenie molowe badanego roztworu wodorotlenku sodu. Wynik podaj
z dokáadnoĞcią do dwóch miejsc po przecinku.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
4
Informacja do zadania 6. i 7.
Do 100 cm
3
wodnego roztworu wodorotlenku sodu dodawano kroplami kwas solny o stĊĪeniu
0,20 mol/dm
3
i za pomocą pehametru mierzono pH mieszaniny reakcyjnej. Otrzymane wyniki
umieszczono na wykresie ilustrującym zaleĪnoĞü pH od objĊtoĞci dodanego HCl.
Zadanie 6. (1 pkt)
Podaj symbole lub wzory trzech rodzajów jonów, których stĊĪenie jest najwiĊksze
w roztworze otrzymanym po dodaniu 120 cm
3
kwasu solnego do badanego roztworu
wodorotlenku sodu.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 7. (3 pkt)
a) Z powyĪszego wykresu odczytaj objĊtoĞü kwasu solnego potrzebną do zobojĊtnienia
wodorotlenku sodu znajdującego siĊ w badanym roztworze.
.......................................................................................................................................................
b) Oblicz stĊĪenie molowe badanego roztworu wodorotlenku sodu. Wynik podaj
z dokáadnoĞcią do dwóch miejsc po przecinku.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
11
Zadanie 26. (3 pkt)
Źródło: CKE 2008 (PR), zad. 7.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
4
Informacja do zadania 6. i 7.
Do 100 cm
3
wodnego roztworu wodorotlenku sodu dodawano kroplami kwas solny o stĊĪeniu
0,20 mol/dm
3
i za pomocą pehametru mierzono pH mieszaniny reakcyjnej. Otrzymane wyniki
umieszczono na wykresie ilustrującym zaleĪnoĞü pH od objĊtoĞci dodanego HCl.
Zadanie 6. (1 pkt)
Podaj symbole lub wzory trzech rodzajów jonów, których stĊĪenie jest najwiĊksze
w roztworze otrzymanym po dodaniu 120 cm
3
kwasu solnego do badanego roztworu
wodorotlenku sodu.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 7. (3 pkt)
a) Z powyĪszego wykresu odczytaj objĊtoĞü kwasu solnego potrzebną do zobojĊtnienia
wodorotlenku sodu znajdującego siĊ w badanym roztworze.
.......................................................................................................................................................
b) Oblicz stĊĪenie molowe badanego roztworu wodorotlenku sodu. Wynik podaj
z dokáadnoĞcią do dwóch miejsc po przecinku.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Zadanie 27. (2 pkt)
Źródło: CKE 2008 (PR), zad. 8.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
5
Zadanie 8. (2 pkt)
Uzupeánij poniĪszą tabelĊ, okreĞlając stopieĔ utlenienia manganu w tlenkach, których
wzory podano w tabeli, oraz charakter chemiczny tych tlenków.
Wzór tlenku StopieĔ utlenienia
manganu
Charakter chemiczny tlenku
MnO
MnO
2
Mn
2
O
7
Zadanie 9. (2 pkt)
Mangan moĪna otrzymaü w wyniku reakcji MnO
2
z glinem, przebiegającej zgodnie
z równaniem:
o
temperatura
2
2 3
3MnO +4Al
3Mn+2Al O
ħródáem MnO
2
jest wystĊpujący w przyrodzie mineraá, piroluzyt, który zawiera od 94%
do 99% masowych tego tlenku.
Oblicz, ile gramów glinu potrzeba do redukcji 55 g piroluzytu, który zawiera
95% masowych tlenku manganu(IV). Pozostaáe 5% masy mineraáu to substancje
niereagujące z glinem ani z manganem.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Nr zadania
6. 7.1. 7.2. 8.
9.
Maks. liczba pkt
1
1
2
2
2
Wypeánia
egzaminator! Uzyskana liczba pkt
12
Zadanie 29. (2 pkt)
Źródło: CKE 2007 (PR), zad. 2.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
2
Zadanie 1. (2 pkt)
Powstawanie pierwiastków we WszechĞwiecie ilustruje uproszczony ciąg przemian
termojądrowych zachodzących na jednym z etapów Īycia gwiazd.
.
itd
;
Ne
He
X
;
X
He
C
;
C
He
Be
;
Be
He
He
20
10
4
2
A
Z
A
Z
4
2
12
6
12
6
4
2
8
4
8
4
4
2
4
2
o
o
o
o
Ustal liczbĊ atomową, liczbĊ masową i symbol izotopu X.
Liczba atomowa: ......................... Liczba masowa: ......................... Symbol: ..............................
Zadanie 2. (2 pkt)
Uzupeánij poniĪszą tabelĊ, wpisując stopnie utlenienia, jakie przyjmuje siarka
w związkach chemicznych i jonach o podanych niĪej wzorach.
Al
2
(SO
4
)
3
Na
2
S
HSO
3
HS
StopieĔ utlenienia
siarki
Zadanie 3. (3 pkt)
Pierwiastek E leĪy w ukáadzie okresowym w 7. grupie i 4. okresie.
Podaj symbol tego pierwiastka i jego liczbĊ atomową. Napisz skróconą konfiguracjĊ
elektronową atomu tego pierwiastka w stanie podstawowym oraz okreĞl dwa
najwaĪniejsze stopnie utlenienia, jakie przyjmuje on w związkach chemicznych.
Symbol: ................................................... Liczba atomowa: .........................................................
Konfiguracja elektronowa: ............................................................................................................
Stopnie utlenienia: .........................................................................................................................
Zadanie 4. (1 pkt)
Podaj liczbĊ wiązaĔ V i liczbĊ wiązaĔ S w cząsteczce wĊglowodoru o wzorze:
CH
2
= C(CH
3
) C { CH
Liczba wiązaĔ V: ............................................................................................................................
Liczba wiązaĔ S: ............................................................................................................................
Zadanie 28. (1 pkt)
Źródło: CKE 2008 (PR), zad. 18.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
8
Informacja do zadaĔ 16. – 19.
Zbudowano ogniwo wedáug schematu przedstawionego na poniĪszym rysunku.
klucz elektrolityczny
ZnSO
4 (aq)
CoSO
4 (aq)
Zn
Co
galwanometr
Zadanie 16. (1 pkt)
Korzystając z szeregu elektrochemicznego metali, wskaĪ póáogniwo, które stanowiáo
ujemny biegun ogniwa.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 17. (1 pkt)
Napisz w formie jonowej skróconej sumaryczne równanie reakcji zachodzącej w czasie
pracy ogniwa.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 18. (1 pkt)
WskaĪ metal (cynk lub kobalt), który jest silniejszym reduktorem.
Silniejszym reduktorem jest .........................................................................................................
Zadanie 19. (2 pkt)
OceĔ prawdziwoĞü poniĪszych zdaĔ i uzupeánij tabelĊ, wpisując literĊ P, jeĪeli uznasz
zdanie za prawdziwe, lub literĊ F, jeĪeli uznasz je za faászywe.
Lp.
Zdanie
P/F
1. W czasie pracy ogniwa elektrony przepáywają kluczem elektrolitycznym
od póáogniwa cynkowego do póáogniwa kobaltowego.
2. W czasie pracy ogniwa elektrony przepáywają zewnĊtrznym przewodnikiem
elektrycznym w kierunku od cynku do kobaltu.
3. Klucz elektrolityczny áączy póáogniwa, umoĪliwiając przepáyw jonów miĊdzy
roztworami, i zamyka obwód elektryczny.
4. W czasie pracy ogniwa masa blaszki cynkowej roĞnie, a masa blaszki
kobaltowej maleje.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
8
Informacja do zadaĔ 16. – 19.
Zbudowano ogniwo wedáug schematu przedstawionego na poniĪszym rysunku.
klucz elektrolityczny
ZnSO
4 (aq)
CoSO
4 (aq)
Zn
Co
galwanometr
Zadanie 16. (1 pkt)
Korzystając z szeregu elektrochemicznego metali, wskaĪ póáogniwo, które stanowiáo
ujemny biegun ogniwa.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 17. (1 pkt)
Napisz w formie jonowej skróconej sumaryczne równanie reakcji zachodzącej w czasie
pracy ogniwa.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 18. (1 pkt)
WskaĪ metal (cynk lub kobalt), który jest silniejszym reduktorem.
Silniejszym reduktorem jest .........................................................................................................
Zadanie 19. (2 pkt)
OceĔ prawdziwoĞü poniĪszych zdaĔ i uzupeánij tabelĊ, wpisując literĊ P, jeĪeli uznasz
zdanie za prawdziwe, lub literĊ F, jeĪeli uznasz je za faászywe.
Lp.
Zdanie
P/F
1. W czasie pracy ogniwa elektrony przepáywają kluczem elektrolitycznym
od póáogniwa cynkowego do póáogniwa kobaltowego.
2. W czasie pracy ogniwa elektrony przepáywają zewnĊtrznym przewodnikiem
elektrycznym w kierunku od cynku do kobaltu.
3. Klucz elektrolityczny áączy póáogniwa, umoĪliwiając przepáyw jonów miĊdzy
roztworami, i zamyka obwód elektryczny.
4. W czasie pracy ogniwa masa blaszki cynkowej roĞnie, a masa blaszki
kobaltowej maleje.
Zadanie 30. (3 pkt)
Źródło: CKE 2007 (PR), zad. 7.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
4
Zadanie 7. (3 pkt)
Tlenek cynku nie reaguje z wodą, ale reaguje z kwasami i z zasadami. W reakcji tlenku cynku
z roztworem wodorotlenku sodu powstaje związek kompleksowy, w którym cynk ma liczbĊ
koordynacyjną równą 4.
Korzystając z powyĪszej informacji, okreĞl charakter chemiczny tego tlenku. Napisz
w formie cząsteczkowej równania reakcji tlenku cynku z kwasem solnym oraz
z wodorotlenkiem sodu.
Charakter chemiczny tlenku: .........................................................................................................
Równania reakcji:
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
Zadanie 8. (4 pkt)
PoniĪej przedstawiono wartoĞci iloczynu rozpuszczalnoĞci wybranych wĊglanów
w temperaturze 25
o
C.
Ir MgCO
3
= 3,5
10
–8
Ir CaCO
3
=2,8·10
–9
Ir SrCO
3
=1,1·10
–10
Ir BaCO
3
=5,1·10
–9
a) Korzystając z przedstawionych wyĪej wartoĞci iloczynu rozpuszczalnoĞci, oceĔ, który
z wĊglanów metali II grupy jest najlepiej rozpuszczalny w wodzie, i podaj jego wzór.
…………………………………………..………………………………………………………...
b) Zmieszano 100 cm
3
roztworu CaCl
2
o stĊĪeniu 0,001 mol/dm
3
i 100 cm
3
roztworu
Na
2
CO
3
o stĊĪeniu 0,001 mol/dm
3
.
Wykonaj odpowiednie obliczenia i
oceĔ, czy
po
zmieszaniu roztworów nastąpiáo wytrącenie osadu CaCO
3
.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
13
Zadanie 32. (2 pkt)
Źródło: CKE 2006 (PR), zad. 31.
Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
3
Zadanie 30. (2 pkt)
Do czterech probówek wlano po kilka cm
3
wody destylowanej, a nastĊpnie do probówki I
wsypano trochĊ chlorku wapnia, do probówki II – kilka krysztaáów sacharozy,
do probówki III wprowadzono trochĊ etanolu, a do probówki IV – odrobinĊ biaáka jaja
kurzego. ZawartoĞü kaĪdej probówki energicznie wymieszano.
chlorek wapnia
sacharoza
etanol
biaáko jaja kurzego
woda
I
woda
II
woda
III
woda
IV
a) Podaj numer probówki, w której nie otrzymano roztworu wáaĞciwego.
.......................................................................................................................................................
b) Nazwij metodĊ, za pomocą której moĪna wydzieliü sól znajdującą siĊ w probówce I.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 31. (2 pkt)
PoniĪej przedstawiono wzory sumaryczne dwóch nierozpuszczalnych w wodzie
wodorotlenków chromu.
Cr(OH)
2
Cr(OH)
3
SpoĞród podanych wzorów wybierz wzór tego wodorotlenku, który ma charakter
amfoteryczny. Napisz w formie jonowej skróconej dwa równania reakcji, które dowodzą
wáaĞciwoĞci amfoterycznych wybranego wodorotlenku.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Nr zadania
28
29 30.1 30.2 31
Maks. liczba pkt
1
3
1
1
2
Wypeánia
egzaminator! Uzyskana liczba pkt
Zadanie 31. (2 pkt)
Źródło: CKE 2007 (PR), zad. 14.
Egzamin maturalny z chemii
Poziom rozszerzony
6
Informacja do zadania 12. i 13.
W przyrodzie wystĊpuje kilka mineraáów tytanu. NajwaĪniejsze z nich to ilmenit (FeTiO
3
)
i rutyl (TiO
2
). Czysty metal otrzymuje siĊ z rutylu podczas ogrzewania z wĊglem i chlorem,
w wyniku czego powstaje chlorek tytanu(IV) i tlenek wĊgla(II). W drugim etapie chlorek
tytanu(IV) ogrzewa siĊ w odpowiednich warunkach z magnezem.
Czysty tytan lub jego stop o skáadzie masowym 85% Ti, 8% Al, 7% V stosowny jest
np. do wytwarzania implantów.
Zadanie 12. (2 pkt)
Na podstawie powyĪszego tekstu napisz równania reakcji przebiegających podczas
otrzymywania czystego tytanu.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 13. (2 pkt)
Oblicz, ile moli tytanu i ile moli glinu zawiera tzw. gwóĨdĨ ortopedyczny o masie 120 g
wykonany ze stopu tytanu o podanym wyĪej skáadzie.
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Zadanie 14. (2 pkt)
Zaproponuj dwuetapową metodĊ otrzymywania tlenku miedzi(II) z roztworu chlorku
miedzi(II), pisząc schemat procesu. W schemacie uwzglĊdnij reagenty i warunki
przeprowadzenia reakcji.
.........................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
Zadanie 33. (2 pkt)
Źródło: CKE 2006 (PR), zad. 32.
Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
4
Zadanie 32. (2 pkt)
Przeprowadzono doĞwiadczenia, które ilustruje poniĪszy rysunek.
Na
2
S
(s)
H
2
O
I
II
H
2
O
ZnCl
2(s)
Podaj odczyn roztworów otrzymanych w obu probówkach. OdpowiedĨ uzasadnij, pisząc
w formie jonowej skróconej równania zachodzących reakcji.
probówka odczyn roztworu
równanie reakcji
I
II
Informacja do zadania 33. i 34.
Na poniĪszym rysunku przedstawiono zestaw do otrzymywania tlenku siarki(IV) i badania
jego wpáywu na roĞliny.
H
2
SO
4
Na
2
SO
3
NaOH
(aq)
Zadanie 33. (1 pkt)
Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji zachodzącej podczas otrzymywania
tlenku siarki(IV) przedstawioną wyĪej metodą.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
14
Zadanie 34. (1 pkt)
Źródło: CKE 2006 (PR), zad. 33.
Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
4
Zadanie 32. (2 pkt)
Przeprowadzono doĞwiadczenia, które ilustruje poniĪszy rysunek.
Na
2
S
(s)
H
2
O
I
II
H
2
O
ZnCl
2(s)
Podaj odczyn roztworów otrzymanych w obu probówkach. OdpowiedĨ uzasadnij, pisząc
w formie jonowej skróconej równania zachodzących reakcji.
probówka odczyn roztworu
równanie reakcji
I
II
Informacja do zadania 33. i 34.
Na poniĪszym rysunku przedstawiono zestaw do otrzymywania tlenku siarki(IV) i badania
jego wpáywu na roĞliny.
H
2
SO
4
Na
2
SO
3
NaOH
(aq)
Zadanie 33. (1 pkt)
Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji zachodzącej podczas otrzymywania
tlenku siarki(IV) przedstawioną wyĪej metodą.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
4
Zadanie 32. (2 pkt)
Przeprowadzono doĞwiadczenia, które ilustruje poniĪszy rysunek.
Na
2
S
(s)
H
2
O
I
II
H
2
O
ZnCl
2(s)
Podaj odczyn roztworów otrzymanych w obu probówkach. OdpowiedĨ uzasadnij, pisząc
w formie jonowej skróconej równania zachodzących reakcji.
probówka odczyn roztworu
równanie reakcji
I
II
Informacja do zadania 33. i 34.
Na poniĪszym rysunku przedstawiono zestaw do otrzymywania tlenku siarki(IV) i badania
jego wpáywu na roĞliny.
H
2
SO
4
Na
2
SO
3
NaOH
(aq)
Zadanie 33. (1 pkt)
Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji zachodzącej podczas otrzymywania
tlenku siarki(IV) przedstawioną wyĪej metodą.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 35. (1 pkt)
Źródło: CKE 2006 (PR), zad. 40.
Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
7
Zadanie 40. (1 pkt)
W produkcji nawozu fosforowego z trudno rozpuszczalnego w wodzie ortofosforanu(V)
wapnia otrzymuje siĊ rozpuszczalny diwodoroortofosforan(V) wapnia.
Napisz w formie cząsteczkowej równanie tej reakcji.
.......................................................................................................................................................
Informacja do zadania 41. i 42.
W silnikach spalinowych – w wysokiej temperaturze – przebiegają róĪne reakcje uboczne.
Powstające spaliny w kontakcie z tlenem ulegają dalszym przemianom. Ze wzglĊdu
na szkodliwoĞü produktów, do najwaĪniejszych naleĪą procesy:
I. N
2(g)
+ O
2(g)
2NO
(g)
'
o
K
298
H
182,5 kJ
II. 2NO
(g)
+ O
2(g)
2NO
2(g)
'
o
K
298
H
–114,1 kJ
Zadanie 41. (2 pkt)
OkreĞl, jak zmieni siĊ (w ukáadzie zamkniĊtym) iloĞü produktu w stosunku do iloĞci
substratów
a) reakcji I, jeĞli nastąpi wzrost temperatury.
.......................................................................................................................................................
b) reakcji II, jeĞli nastąpi wzrost ciĞnienia.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 42. (2 pkt)
Oblicz standardową entalpiĊ reakcji:
N
2(g)
+ 2O
2(g)
2NO
2(g)
Obliczenia:
OdpowiedĨ:
Nr zadania
37
38
39
40
41
42
Maks. liczba pkt
3
1
1
1
2
2
Wypeánia
egzaminator! Uzyskana liczba pkt
15
Zadanie 36. (3 pkt)
Źródło: CKE 2006 (PR), zad. 43.
Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
8
Zadanie 43. (3 pkt)
Chlor moĪna otrzymaü w wyniku reakcji kwasu solnego z manganianem(VII) potasu.
Produktami tej reakcji, oprócz chloru, są: chlorek manganu(II), chlorek potasu i woda.
Napisz w formie cząsteczkowej równanie tej reakcji i dobierz w nim wspóáczynniki
stechiometryczne metodą bilansu elektronowego. Zapisz wzory substancji, które peánią
w tej reakcji rolĊ utleniacza i reduktora.
Bilans elektronowy:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zbilansowane równanie reakcji:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Wzór utleniacza: ..............................................................................
Wzór reduktora: ...............................................................................
Zadanie 44. (2 pkt)
Wodny roztwór siarczanu(VI) sodu poddano elektrolizie z uĪyciem elektrod grafitowych.
Napisz równania reakcji, które przebiegaáy na elektrodach w czasie opisanego procesu.
Równanie reakcji anodowej:
.......................................................................................................................................................
Równanie reakcji katodowej:
.......................................................................................................................................................
Zadanie 37. (1 pkt)
Źródło: CKE 2006 (PR), zad. 54.
Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
12
Zadanie 53. (3 pkt)
Opisz, w jaki sposób moĪna doĞwiadczalnie sprawdziü obecnoĞü skrobi w bulwach
ziemniaków, mając do dyspozycji wodĊ bromową i wodny roztwór jodku potasu.
Podaj opis sáowny wykonania doĞwiadczenia oraz obserwacje, dotyczące wykrywania
skrobi w bulwach ziemniaków.
Opis sáowny wykonania doĞwiadczenia:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Obserwacje:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Informacja do zadaĔ 54. – 56.
Wodorotlenek sodu jest gáównym skáadnikiem preparatów do czyszczenia niedroĪnych rur
i syfonów. Na etykiecie jednego z takich preparatów znajduje siĊ nastĊpujące ostrzeĪenie:
Nie stosowaü do czyszczenia instalacji aluminiowych.
Zadanie 54. (1 pkt)
Uzasadnij powyĪsze ostrzeĪenie, zapisując w formie jonowej równanie reakcji
chemicznej, która zaszáaby po zastosowaniu takiego preparatu do czyszczenia instalacji
aluminiowej. PamiĊtaj, Īe jednym z produktów reakcji glinu z zasadą sodową jest
wodór.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
12
Zadanie 53. (3 pkt)
Opisz, w jaki sposób moĪna doĞwiadczalnie sprawdziü obecnoĞü skrobi w bulwach
ziemniaków, mając do dyspozycji wodĊ bromową i wodny roztwór jodku potasu.
Podaj opis sáowny wykonania doĞwiadczenia oraz obserwacje, dotyczące wykrywania
skrobi w bulwach ziemniaków.
Opis sáowny wykonania doĞwiadczenia:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Obserwacje:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Informacja do zadaĔ 54. – 56.
Wodorotlenek sodu jest gáównym skáadnikiem preparatów do czyszczenia niedroĪnych rur
i syfonów. Na etykiecie jednego z takich preparatów znajduje siĊ nastĊpujące ostrzeĪenie:
Nie stosowaü do czyszczenia instalacji aluminiowych.
Zadanie 54. (1 pkt)
Uzasadnij powyĪsze ostrzeĪenie, zapisując w formie jonowej równanie reakcji
chemicznej, która zaszáaby po zastosowaniu takiego preparatu do czyszczenia instalacji
aluminiowej. PamiĊtaj, Īe jednym z produktów reakcji glinu z zasadą sodową jest
wodór.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
16
Zadanie 38. (5 pkt)
Źródło: CKE 2005 (PR), zad. 39.
17
Zadanie 39. (4 pkt)
Źródło: CKE 2005 (PR), zad. 44.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Pierwiastki i związki chemiczne a zanieczyszczenia środowiska
PIERWIASTKI I ZWIĄZKI CHEMICZNE
Pierwiastki i związki chemiczne
Zanieczyszczeniami gleb i gruntów są wszelkie związki chemiczne i pierwiastki promieniotwórczex
Zwiazki chemiczne pierwistakow Nieznany
Związki chemiczne
Związki chemiczne produkty reakcji tlenków z wodą
7 układ okresowy pierwiastków, wiązania chemiczne
Właściwości niektórych pierwiastków i związków nieorganicznych(1), podręczniki szkoła średnia liceum
Zasady nomenklatury związków chemicznych, Chemia
pierwiastek a związek chemiczny, dydaktyka, konspekty
gr3, Elektroliza - proces rozkładu związków chemicznych i separacji produktów tego rozkładu pod wpły
pierwiastki i związki zadania4
Gimznazjum Sprawdziany Chemia Związki chemiczne w życiu codziennym test
pierwiastki i związki zadania
pierwiastki i związki zadania5
Barwniki fotosyntetyczne, Barwniki fotosyntetyczne (asymilacyjne) - barwne związki chemiczne odgrywa
więcej podobnych podstron