KINEMATOGRAFIE FASZYSTOWSKIE
"Film na swiecie" nr 298-299/1983 -> "Faszyzm i kino"
Uświadomienie sobie wagi propagandy roli, jaką mogłaby w niej odgrywać kino (poprzez 
zdolność do wpływu na zmysł poetyki i uczuciowość), powoduje położenie ręki na 
kinematografii, która zostaje zorientowana wyłącznie na punkt widzenia rządzących.
Choć faszyzm niemiecki powstał później, niż włoski, to jednak zorganizował się szybciej. 
Hitler po tym, jak zostaje kanclerzem (1933), mianuje GOEBBELSA ministrem propagandy – 
jest on miłośnikiem filmów Eisensteina, człowiekiem wykształconym. 
W strukturze organizacyjnej kina nazistowskiego najważniejszą rolę odgrywał departament 
V ministerstwa propagandy. Aby zrealizować film, trzeba było zostać członkiem organizacji 
Izby Kultury Rzeszy, kierowanej przez Goebbelsa. System ten pozwolił usunąć ze stanowisk 
wszystkich, którzy byli niepożądani, począwszy od Żydów..
Wszechobecna była cenzura, nad którą piecze sprawował Goebbels.
Kinu włoskiemu również nadano strukturę, pozwalającą na kierowanie nim ściśle według 
pożądanej optyki, odbywało się to jednak z pewnym opóźnieniem i jako naśladownictwo 
modelu niemieckiego.
Dopiero w 1935 roku  została utworzona Generalna Dyrekcja Kina, której rola polegała 
na "nadzorowaniu i ukierunkowaniu całej aktywności kina włoskiego". Włochy były jednak 
bardziej liberalne, niż Niemcy dopuszczając świadomie filmy oddalone od współczesności 
- adaptacje. Rasizm także pojawił się bardzo późno, a poza tym skierowany był przeciwko 
wrogom zewnętrznym, np. Rosjanom.
W Niemczech wytwórnią, która zdominowała rynek, była UFA, powstała w czasie I wojny 
światowej. Umocnili ją naziści, którzy zarządzali odtąd jej działalnością (komitet powołany 
przez Goebbelsa). Naziści zachęcali producentów do stowarzyszania się, aby można ich było 
łatwiej kontrolować. Z 56 małych przedsiębiorstw w roku 1933 nie pozostało więcej niż 17 
w 1939 roku. Zaden film nie wymykał się spod państwowej kontroli trwającej od stadium 
scenariusza od etapu dystrybucji Podobnie było we Włoszech.
Kinematografie faszystowskie, uznane za broń nowoczesnej wojny, korzystały ze znaczącego 
poparcia finansowego. Naziści i faszyści włoscy postawili sobie za cel nakręcenie ogromnej 
ilości filmów, szczególnie w okresie wojny. W 1945 roku w Niemczech rozpoczęto kręcenie 
72 filmów, a kinematografia włoska swoje apogeum osiągnęła w 1942 roku ze 118 
nakręconymi filmami. Kinematografie te były wspierane przez doskonałą technikę, 
szczególnie w Niemczech, gdzie było 27 hal zdjęciowych czterech wielkich wytwórni: UFA, 
Terra, Tobis i Bavara.
Jeśli chodzi o ilość sal kinowych, Niemcy były na 2 miejscu po USA.
Nie szczędzono środków do realizacji zamówionych filmów, np.
-"Triumf woli" Leni Riefenstahl (1934) - 30 kamer, kosztowne urządzenia
-"Kolberg"- Veit'a Harlan'a (1944) - najdroższy film jaki nakręcono w  Niemczech.
Chociaż pewna liczba filmowców, aktorów czy techników, Żydów, opozycjonistów, na 
początku nazizmu wyemigrowała (Fritz Lang, Billy Wilder) lub została usunięta, a w okresie 
późniejszym zamordowana w komorach gazowych, to poważna ich część pozostała i służyła 
reżimowi, podporządkowując się czynnikom oficjalnym, np. Paul Wegener ("Golem") + 
operatorzy: Hoffman ("Niebelungi") i Wagner ("Zmeczona Śmierć").
Mimo częściowego żydowskiego pochodzenia Langa, Hitler i Goebbels zaproponowali mu w 
1933 roku kierownictwo nazistowskiej kinematografii. Odpowiedzią na tą propozycję była 
ucieczka z Niemiec.
Teoretycy nazizmu nawiązywali do mitów; utrzymywali, że Aryjczycy byli potomkami 
Greków.
->paralele w pokazywaniu w germańskich atletów i klasycznych posągów - aluzja do antyku, 
którą dostrzegamy w "Olimpii".

Jednym z najczęściej poruszanych tematów był Fryderyk Wielki, który odpierał wszelkie 
zewnętrzne ataki w czasie wojny siedmioletniej.
->nazizm podjął tę tematykę, zwłaszcza w "Wielkim Królu" Veit'a Harlan'a, co miało 
uświadomić Niemców, w chwili kiedy na obydwu frontach szalała wojna, że Fryderyk II dwa 
wieki wcześniej opanował podobną syutuację.
Realizuje się także filmy przypominające  walkę z Napoleonem, jak
->"Buntownik" Luisa Trenkera;
->"Kolberg" Veit'a Harlnan'a - miał wzbudzić ducha mobilizacji przeciwko otoczającemu 
wrogowi.
Faszystowskie kino włoskie również inspirowło się w dużym stopniu przeszłością, lecz 
nawiązanie do mitów miało mniejsze znacznie.
Jedynym znaczącym filmem przywołującym mitologię była
-> "Korona z żelaza" Alessandro Blasettiego, wg. Sadowla. Jest to plagiat "Niebelungów".
Natomiast starożytny Rzym i jego imperium stanowiły pretekst wielu filmów - analogie do 
faszystowskich Włoch.
Tak, jak w Niemczech, tak i tu nie zaczynano od zera; już przed I wojną światową: "Quo 
Vadis" i "Cabiria" ewokowały militarną chwałę rzymską.
Poszukiwanie związków z historią zaprowadziło do powrotu do natury: źródła sił witalnych, 
kolebki odwiecznych wartości i apoteozy chłopstwa. Pozwalało to zdemaskować 
nowoczesne "wartości burżuazyjne", zbyt oddalone od czystości. Moda na filmy o wsi, 
przedstawiające urodę gór i dolin, o bardzo prostej intrydze wróciła z lat 20-ych, np.
->"Utracona dolina", "Wieczny Las", "Złote miasto".
Filmy dokonujące apologii rodziny:
->"Poświęcenie" Veit'a Harlan'a -> Goebbels nakazał zmianę zakończenia aby nie przynosić 
ujmy instytucji małżeństwa.
Rola kobiety ograniczała się do macierzyństwa (nie: byt seksualny):
->"Biały statek" Roberto Rossellini.
Faszyzm zaleca posłuszeństwo wobec wodza, większe niż wobec państwa. Prawie wszystkie 
filmy o tematyce historycznej rozwijają temat "zasady wodzostwa". Niewiele filmów 
wskazuje bezpośrednio wpływ obydwu dyktatorów. Jedyny poważniejszy z tej dziedziny to:
-> "Triumf woli" Leni Riefenstahl (1934) - pokazujący Hitlera jako wysłannika bogów na 
ziemi. Najbardziej symptomatycznym fragmentem filmu jest początek -> samolot, który 
wiezie Hitlera po locie w słońcu, przechodzi przez chmury. Obrazy: ruchy masy ludzkiej, 
śpiewy, przemówienia - sprawiają wrażenie elementów konstrukcyjnych liturgii poświęconej 
Fuhrerowi.
Jeśli chodzi o propagowanie ideologii czystości etnicznej, widzimy w kinie nazistowskim 3 
kierunki:
1. zachwyt nad urodą klasy aryjskiej;
2. antysemityzm;
3. antymarksizm.
Ad. 1)Gloryfikacja ciała, męskości, kultury fizycznej na obraz i podobieństwo starożytności -
> "Olimpia". Jednak faszyzm bazuje na tłumieniu seksualizmu.
Ad. 2)Kino niemieckie miało 2 perspektywy swojego antysemityzmu: pierwsza polegała na 
obrzydzeniu wszystkiego, co żydowskie, przydzielając im "złe" role; druga - związana z 
systematyczną eksterminacją Żydów w Europie, prowadziła do tworzenia filmów 
pseudoobiektywnych.
Postać Żyda z gruntu obrzydliwego była eksploatowana w licznych filmach:
-> "Płótno z Irlandii", "Wieczny Żyd", "Żyd Suss"-> Veil'a Harlan'a (1940). Portret 
żydowskiego finansisty, który wyzyskuje chłopów, będąc doradcą księcia Wirtembergii. 
Przeinaczenie, nagięcie faktów historycznych dla uwypuklenia bezwzględności postaci, np. 

gwałt na blond Aryjce, która popełnia z tego powodu samobójstwo. Ogromne znaczenie tego 
filmu - wyświetlany dla służby w obozach koncentracyjnych i w miastach, gdzie 
organizowane były obławy na Żydów.
->"Wieczny Żyd" (1940). Fritz Hippler - długi metraż "dokumentalny", stosuje tak odrażające 
chwyty wobec widzów, że aż nie odniósł sukcesu. Nakaz wyświetlania go w każdym kinie w 
Holandii.
Ad.3)Antymarksizm jest kolejnym fundamnentalnym punktem ideologii faszystowskiej. 
Marksizm przypisywany jest bowiem Żydom, jako jego twórcom i propagatorom. 
Faszystowskie filmy antykomunistyczne, są tymi, w których poświęcenie i bohaterska śmierć 
wychodzą na plan pierwszy:
->filmy Rittera, np. "Urlop na słowo honoru", "Stukas";
->"Kadeci";
->"Kolberg";
->wiadomości niemieckie rozpowszechniane w całej Europie;
->"Zwycięstwo na zachodzie" (1940) Noldan;
->"Zwycięstwo na wschodzie" (1941) Brunch.
Włochy także zaprezentowały liczne filmy fabularne o wojnie, ale w przeciwieństwie do kina 
niemieckiego, próbowały pokazywać wojnę w sposób "obiektywny", ich fanatyzm nigdy 
nie równał się niemieckiemu. Wiele filmów porusza temat kolonializmu i związanych z nim 
wojen -> "Wielki apel" Mario Cameriniego;-> "Biała eskadra" Alessandriego.
Dużą rolę odgrywały filmy mające zachęcać kobiety do wyprawiania mężczyzn na front z 
odpowiednim entuzjazmem, np. ->"Do widzenia Franziska" Kauter i -> "Wielka miłość".
Filmy antybrytyjskie.
-> "Wujaszek Kruger" (1941) - Steinhoff. Anglia z czasów wojny burskiej odmalowana 
w czarnych barwach (wykorzystanie faktu, iż z tamtego okresu pochodzą pierwsze obozy 
koncentracyjne);
-> "Titanic" ... Całkowitą winą za zatonięcie statku obarczał Anglków. Pokazuje tchórzostwo 
załogi, w której szeregach jedynym odważnym członkiem był I oficer - Niemiec.
Obydwie kinematografie atakują również Francję,  w okresie tuż przedwojennym.
Wróg komunistyczny znajdował się także na zewnątrz i utożsamiany był z ZSRR. Powstały 
filmy zachęcające do walki z partią komunistyczną.
-> "O prawa człowieka" (walka Niemiec z bolszewikami) - 1934;
-> "Biali niewolnicy" (obraz rewolucyjnej Rosji) - 1936; 
-> "G.P.U." Ritter - 1942(filmy niemieckie);
-> "Żegnaj Kiro" Alessandrini (życie w obozie włoskim jeńców radzieckich)- 1942;
-> "Człowiek z krzyżem" Rosselini (historia księdza, który oddaje się do niewoli rosyjskiej 
aby móc się opiekować rannym) - 1942.
Sposoby intelektualnego oddziaływania na widzów stosowane przez kinematografie 
faszystowskie:
1. dywersja;
2."prawdziwość";
3. karykatura; 
Ad.1) "Najlepsza propaganda, to nie ta, która działa otwarcie, ale ta, która urabia w sposób 
niewidoczny" (Goebbels)
3 sposoby dywersji: * zastosowanie alibi w postaci wartości artystycznej ("Żyd Suss"); 
* zastosowanie waloru "rozrywkowego"- oderwanie od rzeczywistości ("Troje ze stacji 
benzynowej"); * skierowanie widzów na nieprawości popełniane przez wroga - przerzucenie 
na nieprzyjaciela odpowiedzialności za stworzenie instrumentów masowego ucisku, 
przyczerniając je w taki sposób, żeby własne prezentowały się łagodnie.

Ad.2)Obiektywna "prawdziwość" polegała głównie na ustawieniu filmu w historycznych 
ramach, dyskretnie zdeformowanych:
->"Kolberg" - w rzeczywistości dość szybko poddał się oddziałom napoleońskim;
->"Wieczny Żyd" - przedstawiony jako dokument;
->"Żyd Suss" - napisy uprzedzające o faktach autentycznych.
Okupacyjna prasa francuska służy za przekaźnik prezencji "prawdziwości" filmów.
W tym samym kierunku rozwijają się niemieckie "aktualności", posługujące się 
zdubbingowanymi kopiami w 30 językach. Ich prawdziwość była wzmacniana częstymi 
anonsami w prasie o śmierci niemieckich operatorów na froncie, a także poprzez załączenie 
materiałów  mniej lub bardziej niewyraźnych.
Ad.3) Prostacka, na bardzo niskim poziomie, masowo wykorzystywana. "Jej poziom musi 
być na tyle niski, aby mogła dotrzeć do jak najliczniejszej masy ludzkiej"("Mein Kampf").
Najwięcej karykatur wykorzystuje się w filmach antysemickich i antykomunistycznych. 
Wszystkie filmy pokazują Żydów o odpychającym wyglądzie, często starych, o 
haczykowatych palcach, np. "Żyd Suss".
Komunistów natomiast pokazuje się jako Mongołów  z ogolonymi czaszkami ("G.P.U."), 
pijaków, zidiociałych, brzydkich, okrutnych, itd, itp. 
Nazizm posługiwał się metodą porównywalną z metodą Pawłowa Wszechobecne były 
swastyki, hitlerowskie pozdrowienia, portrety Hitlera - odpowiedniki dźwięku klaksonu, który 
wywoływał ślinienie się psa.
Nie można przeoczyć roli muzyki. często są to chóry podejmujące stare pieśni ludowe, ale 
z nowymi słowami, co pozwala na identyfikację jednostki z masami albo klasyczne arie 
operowe, bogate w odnośniki mitologiczne. 
Niekiedy muzyce każe się spełniać rolę zbliżenia - służyć jako "klakson", np. dźwięk rogu w 
chwili przybycia Hitlera w "Triumfie woli" - plagiat rogów z "Nibelungów".
Wielkość faszystowską przedstwia się także na zasadzie porównań, np. lekkoatleci 
z "Olimpii" skonfrontowani z posągami starożytnych herosów.
* za pomocą pełnej szacunku kamery, która jest umiejscowiona albo za Fuhrerem lub pod 
nim, ale nigdy z przodu, o ile nie jest to dalekie ujęcie.
* nakładnie obrazów, które oddają patos śmierci bohaterów (na tle swastyki albo chmur).
Charakterystyczna jest też kompozycja obrazu, często z ujęciem mas, odziedziczona po 
Langu ("Metropolis", "Nibelungi") i używanymi przez Eisensteina mocnymi, prostymi 
liniami.  
4 sposoby oczerniania w "Żydzie Suss":
+herb książęcy z symbolem hebrajskim (dominacja Żydów nad księciem);
+ujęcie brodatego Sussa, przeciwstawione Sussowi ogolonemu (Żyd zakamuflowany);
+złote pieniądze, którymi posługuje się Suss w stosunku do aryjskich baletnic (Żyd 
korumpujący księstwo)
+ujęcie bezbrodatego Sussa u wejścia do więzienia i inne, na którym Suss jest znów brodaty 
(Żyd, który zostanie stracony znów w swoim stanie naturalnym).
Kino stanowiło znakomity nośnik dominującej ideologii, bodajże najlepszy. Faszyzmy 
znakomicie świadome jego roli, posługiwały się nim z mistrzostwem. Nawet bogate 
kinematografie musiały się całkowicie, w ciągu kilku miesięcy podporządkować 
narzuconemu dyktatowi. Dzięki utalentowanym filmowcom zdołały one wykorzystać język 
filmowy, a nawet stworzyć nowy. 
__________________________________________________________________________
II TEKST: Erwin Leiser "Program Goebbelsa".
Marzeniem Goebbelsa było zobrazowanie problemów III Rzeszy w narodowosocjalistycznej 
wersji "Pancernika Potiomkina". Chwalił też "Nibelungi". Goebbels sprawował kontrolę nad 
departamentem, który wydawał pozwolenia na rozpoczęcie pracy nad filmami, decydował czy 

film może zostać dopuszczony do publicznego rozpowszechniania, obierał aktorów, udzielał 
wsparcia finansowego.
Nie sabotaż sprawił, że Goebbelsowska wizja nar.-socj. "Pancernika..." czy tez "Pani 
Miniver" nie została urzeczywistniona. W świecie, gdzie stosunki międzyludzkie określone 
były przez klasę obywateli, gdzie Fuhrer był wszystkim, a jednostka niczym, niemożliwością 
było zrobić film o życiu codziennym rodziny Miniver w 1942 r. Filmy kręcone dla 
gloryfikacji epizodów z historii nazizmu wymagały postaci herosa, przywódcy otoczonego 
przez wiernych, podczas gdy film radziecki składał hołd anonimowemu rewolucjoniście i 
masowemu ruchowi, w którym jednostka może pokazać swą twarz.
__________________________________________________________________________
III TEKST Manuell, Froenkell "Film w Niemczech nazistowsich".
Propaganda zamierza sprowadzić ludzką świadomość jednostkową do pojedynczego toku 
myślenia, który prowadzi do czynnego poparcia dla propagandzistów. Jeśli propaganda ma 
być skuteczna, może ona istnieć jedynie w mentalnej próżni, w obrębie której zawarte są 
także inne formy ekspresji - religijnej, politycznej, edukacyjnej czy artystycznej.
Hitler - dojście do władzy w maju 1933 roku. 
Wszystkie formy masowego oddziaływania (prasa, radio, film, teatr, kabaret, muzyka) 
podlegały goebbelsowskiej jurysdykcji poprzez Ministerstwo Propagandy i Oświaty 
Publicznej powołane zaraz po objęciu stanowiska kanclerza.
Naziści wykupili wytwórnię UFA.
Oprócz kronik i filmów dokumentalnych ogromną większość produkcji stanowiły 
romantyczne dramaty, komedie, musicale, widowiska, historyczne epopeje.
Szereg ustaw, dyrektyw, skomplikowana machina państwowa, miały zablokować furtkę do 
nonkomformizmu.
Goebbels nadzorował całość poprzez stworzenie Państwowych Izb Kultury.
Stworzono oddziały badające pochodzenie pracowników i ich polityczną lojalność. Nadzór 
nad każdą dziedziną przemysłu filmowego, ministerstwo sprawowało też poprzez 
departamenty cenzury, importu, konserwacji filmów, nadzoru nad kształceniem młodej kadry, 
nadzoru nad kronikami ->kontrola całkowita.
Utracono ludzi utalentowanych, szczególnie Żydów w teatrze i filmie (Max Reinhardt, Ernst 
Lubitsch,Marlena Dietrich, Veidt), w literaturze (bracia Mann, Brecht, Zweig).
Wyświetlanie starszych, wartościowych filmów - zakazane (np. "M-Morderca"). Wybuch 
wojny zwiększa liczbę widzów, a także filmów rodzimej produkcji (79% w 1939r.). W 
Niemczech najwięcej wyświetlano komedii, a w krajach okupowanych propagandowych 
kronik.
Większość filmów zawierała niewiele albo wcale aluzji politycznych. Polityka Goebbelsa 
zamierzała do zapełnienia sal kinowych, w których dodatki w postaci kronik, dokumentów 
niosły nazistowskie przesłanie. W większości jednak nie pojawiała się swastyka, były 
fachowo zrobione. Większość miała nacjonalistyczne piętno, w samej fabule lub 
koncepcji, "puste" z psychologicznego punktu widzenia.
Filmy wybitne pomimo antyhumanistycznej treści:
->"Triumf woli" Leni Reifenstahl (1935) - zjazd 1,5 mln ludzi w 1934 roku;
->"Zwycięstwo na zachodzie"; 
->"Wujaszek Kruger"- Hans Steinhoff (1941);
->"Wieczny Żyd" - Fritz Hippler (1940).
Filmy o specyficznie nazistowskim temacie, z silnym piętnem nacjonalizmu można 
rozpatrywać w kilku kategoriach. Na plan pierwszy wysuwają się wczesne filmy 
propagandowe popierające III Rzeszę i Hitlera.
->"Hans Westmar"- biografia Horsta Wessela (1933);
->"Sa-Mann Brand" - historia młodego nazisty, który opuszcza dom, ponieważ jego ojciec 

jest komunistą;
->"Wieczny Las" - Springer: poetycki dokument, z muzyką,  chórem, wierszem - historia 
narodu niemieckiego. Metafora drzew - ludzi.
Do II kategorii filmów należą filmy o narodowosocjalistycznym podłożu:
->"Oskarżeni" (1941) - Liebenecher: historia lekarza, który uśmierca swoją nieuleczalnie 
chorą żonę. Problem eutanazji. Otwarte zakończenie;
->"Psy nieba" (1942) - Norman: konieczność dyscypliny wśród młodych sportowców;
->"Młode orły" (1944) - Weidenmann: historia syna bogatego fabrykanta, który pracuje w 
fabryce swojego ojca i podlega tej samej dyscyplinie.
III kategoria - filmy przedstawiające historię Niemiec z nacjonalistycznego punktu widzenia:
* fala filmów o Fryderyku Wielkim:
1935 - "Stary i młody król" Steinhoff;
1936 - "Fridericus" Mayer;
1942 - "Wielki król" Veit Harlan - okres wojny 7-letniej;
1944/45 - "Kolberg"  Veit Harlan - najbardziej ryzykowne przedsięwzięcie Goebbelsa w 
dziedzinie produkcji. miejsce akcji: Kołobrzeg w czasie kampanii napoleońskiej 1806-07. 
Sceny batalistyczne w 45 minutach. Banalne role, ukończony za późno - normalna widownia 
nigdy go nie zobaczyła.
kontynuacją nacjonalistyczno-historycznej serii, były filmy, w których  przenoszono 
nacjonalistycznego ducha w ramy współczesności.
==>"Jutrzenka" (1933), "Człowiek chce do Niemiec" (1934) - Wegenera, "Partrioci" (1937) 
Rittera, "Bunt w Damaszku";
==>"Zdrajca" (1936) - Ritter z Lidią Baarową - zamieszaną w skandal z Goebbelsem.
Filmy antysemickie - najgorszy rodzaj propagandy, najczęściej ok. 1940 roku - podczas 
inwazji na Polskę i decyzji o ostatecznej eksterminacji Żydów.
==>"Żyd Suss" (1940) - Harlan. O hist. doradcy podatkowego księcia Aleksandra 
Wirtemberskiego (aktor -> Krauss). Uwodzi żonę wysokiego urzędnika, po śmierci księcia 
osądzony i powieszony.
==>"Wieczny Żyd" (1940) - Fritz Hippler. Pokazuje Żydów w ostatnim stadium rozkładu i 
nędzy, do jakich doprowadziły ich hitlerowskie prześladowania, przedstawia ten stan, jako 
normalny. Miejsce - Warszawa. Pokazuje Żydów
jako najnikczemniejszych z ludzkich pasożytów i nadający się jedynie do odizolowania od 
reszty rodzaju ludzkiego. Cel filmu: ujawnienie, jacy naprawdę są: nieczyści, leniwi, bez 
ideałów. Zdjęcia chorych psychicznie, biednych ludzi. Przy pomocy statycznych zdjęć, 
fragmentów kronik, film ukazuje opanowanie przez Żydów różnych dziedzin sztuki: 
malarstwa, filmu, teatru, nauki, kabaretu.
Filmy o II wojnie światowej:
==>"Strauss" (1941) Karl Ritter, "Front na niebie" - pełnometrażowy dokument regularnie 
kręcony w czasie II wojny św.
Filmy wymierzone przeciwko narodom nieprzyjacielskim:
==> "Uciekinierzy" Ucicky (1928) - antyradziecki;
==>"G.P.U." (1942) - Ritter - antyradziecki
==>"Powrót" (1942) - Ucicky - antypolski (o okrucieństwach przeciwko Niemcom)
==>"Złote miasto" (1942) - antyczeski
==>"Carl Peters" (1941) i "Titanic" (1943) - Selpina - antybrytyjskie
==> "Moje życie dla Irlandii" (1941) - Kimich - antybrytyjski (Brytyjczycy jako 
ciemiężyciele Irlandczków, podczas wojny pomiędzy narodami)
==>"Wujaszek Kruger" - najgłośniejszy film antybrytyjski (Steinhoff). W pisowni 
scenariusza uczestniczył Goebbels.
Kinematografia niemiecka(okresu nazistowskiego) jako całość niewiele wniosła do rozwoju 

sztuki filmowej. Ogromna większość filmów nie wniosła nic nowego, poza tym, jak można 
zręcznie nagiąć medium filmowe, by służyło celom propagandy. Mądrość Goebbelsa polegała 
na jego decyzji, aby nadać propagandzie maksymalną skuteczność przez rozszerzanie jej 
zasięgu, przy jednoczesnym ograniczaniu jej ilości (nie dotyczy to kronik). Jej dokumenty 
były skuteczne dzięki temu, że pojawiały się rzadko.
Zarówno "Triumf woli", jak i "Olimpiada" przygotowały nowe obszary dla kina. "Triumf..." 
pozostaje kopalnią materiałów do studiów nad Hitlerem, organizacją nazistowską, dla 
socjologów i psychologów. Fenomenem odzwierciedlającym całą naiwność narodu 
niemieckiego.
==>"Olimpiada" - pozostaje monumentalnym studium sportu. Międzynarodową tradycję 
Igrzysk Olimpijskich wykorzystano dla stworzenia wielkiej kulminacji, jaką jest przybycie 
olimpijskiego płomienia do hitlerowskich Niemiec.
__________________________________________________________________________
TEKST IV: "Kino włoskie w okresie reżimu nazistowskiego" - Guido Aristoreo
 W atmosferze epoki nacjonalizmu, kino włoskie pierwszego dwudziestolecia XX wieku 
przyjmuje za wzór D'Annunzia, który uważał się za największego rzecznika nacjonalizmu. 
Rozpowszechniana jest idea siły i chwały, a jej realizację należy widzieć przede wszystkim 
na morzu. Idee owe patronują narodzinom i rozwojowi "filmu historycznego" (idea 
rasy "italskiej", mit wojskowej chwały, wielkości, itd.).
==>"Cabiria", "Quo Vadis", "Ostatnie Dni Pompei" - to kolosy pseudohistoryczne, 
dokumenty gustu epoki(cechy char.: zbliżenia postaci "nadczłowieka"). Swoisty kult ciała: na 
ekranie widzimy ludzi bogatych, eleganckich, otoczonych luksusem i 
kobietami. "Nadczłowiek" to superkochanek, a kobiety to boginie - superkochanki 
(zmysłowe, piękne) ->np. "Ale moja miłość nie umiera" (1913) - Casarini'ego.
==>"Słońce" ("Sole") - Alessandro Blasetti'ego (1929) - Pierwszy włoski film wiążący się z 
faszyzmem. Poprzez sposób potraktowania tematu odwołuje się do  kina ZSRR.
Okres 1929-1934, to lata największego "przylegania" kinematografii do reżimu. Motywy 
tego "przylegania" zamykają się w kontekście "na sposób, w jaki burżuazja użycza 
rządzącemu reżimowi swoich ideologii. Reżim chętnie akceptuje to, co mu burżuazja 
ofiarowuje."
W 1935 roku faszyzm jest już solidnie zakorzeniony u władzy i ustanawia dokładną kontrolę 
kina. Poprzez utworzenie Naczelnej Dyrekcji Kinematografii w 1937 roku, państwo 
przejmuje wszystkie sale kinowe przedsiębiorstwa Pittaluga i tworzy Narodowe Towarzystwo 
Produkcyjne, finansowane i kontrolowana jest przez Cinecitta.
Liczba filmów zwiększyła się, ale nie ich jakość. Rusza masowa produkcja propagandy 
bezpośredniej. Mussolini podpowiada Forzano tematy do filmów:
==>"Czarna koszula" , " Villefranche", "Majowe pola".
Młodzież i uczniowie prowadzeni są na ich projekcje, gdzie mają nauczyć się "przyszłej i 
obecnej historii narodowej".
Antyczna rasa italska, która w faszyzmie odnalazła męskość i Imperium, jest na sposób 
D'Annunzia pompatycznie celebrowana w filmie ==>"Scypion Afrykański".
Przyjaźń włosko-niemiecka przypieczętowana zostaje filmem Trnkera "Kondotierzy".
Jesień 1940 roku - rozsypuje się bluff wojskowej potęgi Włoch faszystowskiej. W różny 
sposób włoskie kino przyczynia się teraz do rozpadu reżimu. Najlepsi reżyserzy odmawiają 
współpracy z reżimem faszystowskim. Wolą uciec w akademizm, w ćwiczenia stylu: Soldati, 
Castellani, Poggidi, wolą popaść w głęboki formalizm, w nadużycie jałowego zdobnictwa, 
niż dołączyć do twórców typu: Geminy, Gallonego, Forzano, Allesandriniego.
"Dawny, mały świat", "Żegnaj młodości", "Kubuś idealista" - stanowią w kinie 
opozycyjnym "pasywny opór", milczącą pogardę do reżimu, a to musiało doprowadzić do 
formalizmu.

Natomiast takie filmy, jak:
==>"Opętanie", "Cztery kroki w chmurach", "Dzieci patrzą na nas" Viscontiego, 
Blassettiego, De Siki, reprezentują stanowisko polemizujące z formalizmem i estetyzmem, a 
jednocześnie z kinem faszystowskim, wyśmiewają reżim. Obok "oporu biernego" rozwija się 
więc także "opór aktywny", kierowany i bardziej świadomy.
Także film dokumentalny prezentuje nowy, antyretoryczny sposób wyrazu, np.
"Ludzie znad Padu" Michalangelo Antonioni'ego, "Łzy starych panien Pozzi"
Bellini'ego + Passinetti, De Robertisa.
Wokół czasopisma "Cinema" rodzi się ruch kulturalny: Antonioni, Visconti, Rossellini, 
Puccini -> czują nieodpartą potrzebę tworzenia kina przeciwstawnego kinu "osiadłemu", dzieł 
emigrujących z szarości i retoryki faszystowskiej ku oryginalnym pejzażom, które stwarzają 
ramę stosunkom międzyludzkim, odkryciu człowieka. 
Jedni wolą kino żywiące się wydarzeniami życia codziennego (Zavantti). Inni chcą realizmu 
głębszego, chcą dotrzeć do źródeł wydarzeń i odkryć ich istotę.
Kino, rzeczywistość i tradycja narracyjna (nauki Vergi i historyka literatury włoskiej 
Francesco De Santisa), stają się ich punktem wspólnym.
"Cinema" wychwytuje pierwsza symptomy przebudzenia, i wita je z entuzjazmem.
==>"Cztery kroki w chmurach" - psychologiczną subtelność z jaką Blasetti i Zavantti opisują 
życie codzienne komiwojażera i kilka filmów dokumentalnych Rosselliniego, działania De 
Siki i przede wszystkim ==>"Opętanie" Viscontiego.
Film Viscontiego jest najsłynniejszym epizodem "kina zerwania", aktywnego i świadomego 
ruchu oporu, który burzy oficjalny obraz "wszystko w porządku". Zapowiada kino 
wyzwolenia, jak strajki w Turynie i Mediolanie zapowiedziały upadek faszyzmu.